حکم لعن و نفرين | کتابخانه مجازی الفبا

آيا لعن و نفرين كردن به كسي كه در حق ما يا يكي از اعضاي خانواده مان بد كرده باشد، جايز است؟

در پاسخ به اين پرسش به مطالب ذيل توجه نماييد :
1- به طور کلي نفرين نمودن نسبت به دوستان و اطرافيان کار پسنديده اي نيست. انبيا و ا وليا الهي جز در موارد نادري که مجبور مي شدند، قوم خويش را نفرين نمي نمودند. ايشان در اغلب موارد حتي نسبت به کساني که به ايشان ستم روا مي داشتند و از پذيرش هدايت روي بر مي تافتند، دعا مي نمودند و از خداي متعال براي آنها هدايت و مغفرت مي خواستند.
2- نفرين در حقيقت نوعي انتقام گيري از کسي است که ستمي از او به ما رسيده است. در فرهنگ اسلام عفو و بخشش و رحمت بر خشم و غصب و انتقام خصوصا نسبت به مؤمنين و نزديکان ترجيح داده شده است و گفته شده است : در عفو لذتي است که در انتقام نيست . همان گونه که رحمت الهي برغضبش سبقت دارد (سبقت رحمته غضبه). مسلما هيچ يک از مؤمنان سزاوار نفرين و بدخواهي برادر مؤمن خويش نيست، بنابراين شما مي توانيد با دعاي خير در حق کسي که او را نفرين نموده ايد، عمل خويش را جبران نماييد «ان الحسنات يذهبن السيئات؛ به درستي که خوبي ها بدي ها را خواهد پوشانيد» و به هيچ وجه لازم نيست که او را در جريان نفرين خود قرار دهيد.
3- نفرين نوعي دعا است ولي دعا براي دور شدن کسي از خير و رحمت و سعادت است و اگر شرايط دعا در آن جمع باشد و نفرين به جا و به مورد باشد اين دعا نيز با خواست خداوند اجابت مي گردد.
در قرآن کريم نيز نمونه هايي از نفرين انبيا(ع) وجود دارد که مورد اجابت خداوند قرار گرفته است مثل نفرين حضرت نوح(ع) در مورد کفار و مشرکان: «و قال نوح رب لا تذر علي الارض من الکافرين ديارا، انک ان تذرهم يضلوا عبادک ولا يلدوا الا فاجرا کفارا؛ پروردگارا! بر روي زمين هيچ کافري باقي مگذار چون اگر آنها در زمين باقي بمانند بندگانت را گمراه مي سازند واز آنها تنها فرزنداني گنهکار و کافر به وجود مي آيد» (نوح، آيه 26 و 27).
البته اين در هنگامي بود که نوح(ع) حجت را کاملا بر آنها تمام کرده بود و آن کافران با گستاخي و لجاجت در برابر حق ايستادگي مي کردند و باعث گمراهي ديگران مي شدند. اگر قدرت روحي و ظرفيت انسان زياد باشد و با چشم مهرباني و دلسوزي و شفقت به انسان ها نگاه کند معمولا کمتر ديگران را نفرين مي کند.
مطالعه زندگي پيامبران و امامان معصوم(ع) و پيروان واقعي آنها که با وجود تحمل اذيت و ظلم و آزار از ديگران، براي آنها دل مي سوزاندند و طلب هدايت مي کردند و بدي آنها را با خوبي پاسخ مي دادند، مي تواند ظرفيت و تحمل انسان را در برابر آزار و ظلم ديگران بيشتر نمايد چون آنها الگوها و رهبران ما هستند و ما بايد در همه امور البته به اندازه ظرفيت و گنجايش دروني خود از آنها تبعيت و پيروي نماييم.
4-از روايات فهميده مى‏شود كه لعنت و نفرين بر چهار قسم است؛ لعنت حرام، مكروه، جايز و مستحب.
الف- لعن حرام: لعنت مؤمن و كسى كه مستحق لعنت نيست حرام مى‏باشد. رسول خدا(ص) فرمودند: «هرگاه لعنت از دهان لعنت‏گر خارج شود نگاه مى‏كند، اگر راهى به سوى آن چيزى كه متوجه آن شده است يافت به طرفش مى‏رود وگرنه به طرف كسى كه از دهانش خارج شده است برمى‏گردد».
امام باقر(ع) فرمودند:« از لعنت كردن مؤمن بپرهيزيد كه به خودتان برمى‏گردد». حتى شخصى كسى را كه پيامبر او حد مى‏زد لعنت كرد حضرت فرمودند لعنتش مكن او خدا و رسولش را دوست دارد (گرچه گنهكار است).
ب- لعن مكروه: لعنت حيوانات است كه انسان حيوانى را لعن كند.
ج- لعن جايز: لعنت كافرين (احزاب، آيه 64) ، لعنت ظالمين و كسانى كه به خداوند دروغ مى‏بندند (هود، آيه 18) ، لعنت مردان زن‏نما و زنان مردنما، بدعت‏آورندگان در دين، قصاص كسى كه جرم مرتكب نشده است، كسى كه پدر و مادر خويش را لعن كند، رشوه دهنده و رشوه‏ستان و واسطه ميان آن دو، كسى كه بين مرد و زنى سعايت كند تاميان آنها جدايى افكند، كسى كه ميان مؤمنان سخن‏چينى كند، كسى كه تقدير خدا را دروغ بداند، رباخوار و ربادهنده و گواهان بر ربا، كسى كه احترام مسجد را نگه ندارد، زن آوازه‏خوان و....، (ترجمه ميزان‏الحكمه، ج 11، ص 5324) .
د- لعن مستحب:لعنت به كسانى كه خدا و رسولش را اذيت كنند (احزاب، آيه 57) ، كسانى كه به زنان پاك دامن و مؤمن تهمت زنا مى‏زنند (نور، آيه 23 - هود، آيه 60 و 99 - قصص، آيه 42)، كسانى كه دشمن دين و اهل‏بيت پيامبر هستند كه در اين مسأله دو روايت در وسائل‏الشيعه، ج 4، كتاب الصلاة، ابواب التعقيب ذكر گشته است.
4- بنابراين مي توان گفت: به طور کلي نفرين نمودن نسبت به دوستان و اطرافيان کار پسنديده اي نيست. انبيا و ا وليا الهي تنها در موارد نادري که مجبور مي شدند، قوم خويش را نفرين نمي نمودند. ايشان در اغلب موارد حتي نسبت به کساني که به ايشان ستم روا مي داشتند و از پذيرش هدايت روي بر مي تافتند، دعا مي نمودند و از خداي متعال براي آنها هدايت و مغفرت مي خواستند.
مطالعه زندگي پيامبران و امامان معصوم(ع) و پيروان واقعي آنها که با وجود تحمل اذيت و ظلم و آزار از ديگران، براي آنها دل مي سوزاندند و طلب هدايت مي کردند و بدي آنها را با خوبي پاسخ مي دادند، مي تواند ظرفيت و تحمل انسان را در برابر آزار و ظلم ديگران بيشتر نمايد چون آنها الگوها و رهبران ما هستند و ما بايد در همه امور البته به اندازه ظرفيت و گنجايش دروني خود از آنها تبعيت و پيروي نماييم.
5- اگر لعن به جا و به مورد و از موار جواز لعن باشد اثري منفي براي شخص ندارد و ضرري براي او در پي ندارد اما در هر صورت عفو و گذشت موجب تعالي روحي و ار تقاي معنوي شخص مي گردد و بيانگر روح بزرگ و عظيم او است و موجب رضاي الهي و اولياي او است .

پرسمان دانشجویی