چه کنيم نماز خوان شويم؟ | کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کانال ارتباطی از طریق پست الکترونیک :
support@alefbalib.com
نام :
*
*
نام خانوادگی :
*
*
پست الکترونیک :
*
*
*
تلفن :
دورنگار :
آدرس :
بخش :
مدیریت کتابخانه
روابط عمومی
پشتیبانی و فنی
نظرات و پیشنهادات /شکایات
پیغام :
*
*
حروف تصویر :
*
*
ارسال
انصراف
از :
{0}
پست الکترونیک :
{1}
تلفن :
{2}
دورنگار :
{3}
Aaddress :
{4}
متن :
{5}
فارسی |
العربیه |
English
ورود
ثبت نام
در تلگرام به ما بپیوندید
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ...
همه موارد
عنوان
موضوع
پدید آور
جستجو در متن
: جستجو در الفبا
در گوگل
...جستجوی هوشمند
صفحه اصلی کتابخانه
پورتال جامع الفبا
مرور منابع
مرور الفبایی منابع
مرور کل منابع
مرور نوع منبع
آثار پر استناد
متون مرجع
مرور موضوعی
مرور نمودار درختی موضوعات
فهرست گزیده موضوعات
کلام اسلامی
امامت
توحید
نبوت
اسماء الهی
انسان شناسی
علم کلام
جبر و اختیار
خداشناسی
عدل الهی
فرق کلامی
معاد
علم نفس
وحی
براهین خدا شناسی
حیات اخروی
صفات الهی
معجزات
مسائل جدید کلامی
عقل و دین
زبان دین
عقل و ایمان
برهان تجربه دینی
علم و دین
تعلیم آموزه های دینی
معرفت شناسی
کثرت گرایی دینی
شرور(مسأله شر)
سایر موضوعات
اخلاق اسلامی
اخلاق دینی
تاریخ اسلام
تعلیم و تربیت
تفسیر قرآن
حدیث
دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات
سیره ائمه اطهار علیهم السلام
شیعه-شناسی
عرفان
فلسفه اسلامی
مرور اشخاص
مرور پدیدآورندگان
مرور اعلام
مرور آثار مرتبط با شخصیت ها
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی
مرور مجلات
مرور الفبایی مجلات
مرور کل مجلات
مرور وضعیت انتشار
مرور درجه علمی
مرور زبان اصلی
مرور محل نشر
مرور دوره انتشار
گالری
عکس
فیلم
صوت
متن
چندرسانه ای
جستجو
جستجوی هوشمند در الفبا
جستجو در سایر پایگاهها
جستجو در کتابخانه دیجیتالی تبیان
جستجو در کتابخانه دیجیتالی قائمیه
جستجو در کنسرسیوم محتوای ملی
کتابخانه مجازی ادبیات
کتابخانه مجازی حکمت عرفانی
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران
کتابخانه تخصصی ادبیات
کتابخانه الکترونیکی شیعه
علم نت
کتابخانه شخصی
مدیریت علاقه مندیها
ارسال اثر
دانشنامه
راهنما
راهنما
چه کنيم نماز خوان شويم؟
کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
فارسی
کتاب الکترونیکی
میانگین امتیازات:
امتیاز شما :
تعداد امتیازات :
0
چه کنيم نماز خوان شويم؟
ویرایش اثر
کلید واژه اصلی :
نماز
,
انجام واجبات
سوال:
چه کنيم که نمازخوان شويم؟
پاسخ تفصیلی:
انسان براي انجام هر كاري نياز به انگيزه دروني يا بيروني و انگيزه مادي يا معنوي دارد و منشأ انگيزه هاي دروني نيازهاي زيستي يا نيازهاي معنوي و متعالي است. چرا ما هر روز خوردن صبحانه و نهار و شام را تكرار مي كنيم و هيچگاه نمي گوئيم من از خوردن نهار خسته شدم بلكه با فرا رسيدن وقت نهار احساس مي كنيم يك عامل دروني ما را به طرف غذا سوق مي دهد و اگر چند ساعتي به تأخير بيفتد اوقات مان تلخ مي شود و ممكن است پرخاشگري هم بكنيم. علت اين امر نيازهاي زيستي و فيزيولوژيكي است يعني وقتي مواد غذايي، آب و ... در بدن كم مي شود عضلات معده شروع به انقباض و فعاليت مي كنند به گونه اي كه ما را متوجه كنند كه بدن نياز به مواد غذايي دارد و اين نياز تبديل به يك ميل و يك حالت رواني مي شود در نتيجه ما با علاقه و ولع سر سفره غذا مي رويم و هر روز نيز اين كار را تكرار مي كنيم و هيچگاه نيز دلسرد و دلزده نمي شويم. به موازات اين نيازهاي مادي بعد غيرمادي وجود ما نيز براي ادامه حيات و بقاء نياز به غذا دارد و بايد غذاي متناسب با آن تأمين شود خداوند كه آفريدگار جسم و جان ماست همه نيازهاي ما را تأمين كرده است و جالب اينجاست كه ما به ازاء اين نيازها چيزهايي است كه با طبع ما بسيار سازگار است. خداوند جهان مادي را با انواع و اقسام مواد غذايي رنگارنگ و مطبوع خلق كرده است تا نيازهاي مادي ما تأمين شود آموزه هاي ديني از جمله نماز، روزه و ساير عبادات براي ما به عنوان غذا مقرر فرموده و در قالب دين و از طريق وحي به پيامبران نازل كرده است.
اگر ما انسان ها به اين حقيقت پي ببريم كه براي ادامه حيات معنوي روح ما نيازمند به غذاهاي معنوي مي باشد و با اين غذاي معنوي است كه انسان از نگراني و اضطراب رهايي يافته و آرامش مي گيرد در اينصورت با علاقه و اشتياق فراوان به استقبال عبادات از جمله نماز خواهيم رفت.
در خصوص علت بي علاقه گي به نماز نيز دلايل متعددي در اين مساله دخيل است از جمله :
أ- عدم شناخت و توجه كافي نسبت به معبود
ب- عدم درك صحيح از نماز و فلسفه آن به دليل عدم شناخت از نماز و اهميت و اسرار نهفته در آن.
پيامبر اكرم ( صل الله عليه و آله ) مي فرمايد : « لَوْ تَعْلَمُ مَا لَكَ فِي الصَّلَاةِ وَ مَنْ تُنَاجِي مَا انْفَتَلْت»( بحار الأنوار ، ج74 ، ص 80 ) ؛ « اگر بداني نماز چيست و با چه كسي نجوي و گفتگو مي كني خسته نمي شود و نمار ار به اتمام نمي بري »
ت- جاي گيري حب دنيا و زرق و برق آن در دل آدمي به خاطر اشتغال بيش از حد فكر و تعلق قلب به دنيا و مسائل و مشكلات مادي كه زمينه بي علاقگي نسبت به مسائل معنوي از جمله نماز را فراهم مي نمايد .
پيامبر بزرگ خدا حضرت مسيح مي فرمايد : « صَاحِبُ الدُّنْيَا لَا يَلْتَذُّ بِالْعِبَادَةِ وَ لَا يَجِدُ حَلَاوَتَهَا مَعَ مَا يَجِدُ مِنْ حُبِّ الْمَال »( بحارالأنوار، ج14، ص309) ؛ « دنيا پرست از عبادت و انس با خدا لذت ني برد در حاليكه حب مال در دل او است »
ث- استفاده از غذاي حرام و ناپاك.
ج- تكرار گناه به حدي كه دل سياه گردد و شوق عبادت گرفته شود.
ح- تاثير پذيري از تبليغات و تهاجم فرهنگي كه موجب مي شود انسان با اعمال عبادي احساس تحجر و عقب ماندگى كند .
خ- محيط و اجتماعي ناسالم و غير ديني
د- همنشيني با دوستان فاسد و بي نماز
چاره كار براي علاقه مندي به نماز اين است كه كه نخواهيم فقط وقت نماز بنده خدا باشيم و در ساير اوقات برده هوا و هوس و دنيا،اگر در اوقات ديگر شبانه روز هم در ارتباط با خدابوديم و در فضاى عبوديت خدا نفس كشيديم و گام برداشتيم ، با اشتياق و علاقه نماز خود را اقامه خواهيم نمود . با اين حال موارد ديگري نيز در علاقهمندى انسان به نماز موثر است كه به طور اختصار ذكر مي نمائيم :
أ- شناخت و توجه كافى نسبت به معبود و اين كه در نماز با چه كسى سخن مىگوييم
ب- شناخت نسبت به اسرار و اهميت نماز كه توجه به هركدام از آنها , به عمل انسان معنا و روح مي بخشد و او را به نماز و عبادت علاقه مند مي كند
ت- دقت در آثار و بركات دنيوي و اخروي نماز
ث- حتىالامكان نماز را به جماعت يا در مساجد خواندن؛
ج- مطالعه در نحوه و كيفيت عبادات ائمه(ع)؛
ح- حضور قلب داشتن در نماز . (مجتبي كلباسي ، يكصد پرسش و پاسخ درباره نماز ، ستاد اقامه نماز ، پائيز 80 ش ، چاپ اول ، ج 1 ، ص 59)
خ- مطالعه سيره و رفتار اولياي الهي و عارفان ، در نماز ؛ كه مي تواند تاثير زيادي بر انسان دارد واو را براي برپايي نماز عاشقانه و پر نشاط تشويق مي كند .
د- توكل بر خدا واستعانت از خود نماز براي رفع كسالت و بي علاقگي بسيار مفيد است همانگونه كه خداوند فرموده است « اسْتَعينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ »( البقرة (2)، 45) .
ذ- علاوه بر آن معاشرت و دوستى با انسانهاى مقيّد به نماز و در صورت امكان، كم كردن و حتى قطع رابطه با انسانهايى كه نماز نمىخوانند، در اشتياق انسان به عبادت خدا بسيار مفيد و مؤثر است.
در پايان به گوشه هايي از فلسفه نماز كه نقش مهمي در ايجاد انگيزه براي اقامه نماز ايفا مي نمايد اشاره مي نمائيم :
اول : فلسفه دستوري نماز
يكي از فلسفه هاي اقامه نماز اين است كه اين عمل دستوري از سوي خداوند متعال مي باشد و هرگاه فردي به حقانيت دين مبين اسلام ايمان آورد لازمه آن عمل به دستورات اين دين است . يكي از دستوراتي كه خداوند متعال براي بندگان خود مقرر نموده اقامه نماز مي باشد .
خداوند متعال در آيات متعددي از قرآن همچون آيه 43 سوره بقره مي فرمايد : «وَ أَقيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ ...» ؛ « و نماز را بپا داريد، و زكات را بپردازيد، ... .» و در آيه ديگر فرموده است : « ان الصلاة كانت على المؤمنين كتاباً موقوتاً »( عنكبوت، آيه 44) ؛« البته نماز بر مؤمنان به طور حتم فرض و واجب شده است.»
بنابراين براي تمام كسانيكه اعتقاد به حقانيت دين مبين السلام دارند لازم و واجب است به اين دستور الهي عمل نمايند.(1)
دوم : فلسفه معنوي نماز
از ديگر فلسفه هاي نماز كه موجب مي شود تا مسلمانان به اقامه نماز رو بياورند؛ آثار معنويي بيشماري است كه خداوند متعال در نماز قرار داده است .
---------------------با دقت بخوانيد!!!!!
نماز فاز انسان را عوض مي کند و در سرنوشت و سرانجام انسان تاثير کلي دارد. نماز مهمترين و اولين عملي است که انسان را از جهنم خارج و او را در راه بهشت قرار مي دهد. نماز انسان را از اهل دنيا بودن خارج مي سازد و در اهل ايمان داخل مي کند. نماز عملي است که انسان را از هلاکت خارج و به سرچشمه بقا متصل مي کند. بي نماز اهل دنيا و شقاوت و جهنم و هلاکت است. نماز انسان را اهل صراط مستقيم سعادت و قرب الهي و بهشت مي کند و فاز او را عوض مي نمايد. مثل اينکه قطاري در ريل جهنم حرکت کند و بعد با عوض کردن ريل در راه بهشت قرار بگيرد. اين حادثه و تغيير کمي نيست.
تفاوت نماز خواندن و نخواندن تفاوت بهشت و جهنم است. تفاوت سعادت و شقاوت است, تفاوت هلاکت و جاودانگي است, تفاوت راه خدا و شيطان است. نماز خيلي مهم است, آنقدر که درک اش مشکل مي نمايد. کسي که نماز نمي خواند تسليم شيطان مي شود, در حالي که اهل نماز تسليم خدا است.
--------------------
برخي ديگر از اين آثار كه در آيات و روايات ذكر گرديده از قرار ذيل مي باشد .
الف : آثار معنوي نماز در قرآن كريم
1- بهپاداشتن نمازهاى يوميّه، موجب پوشش گناهان:
« وَ أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَيِ النَّهارِ وَ زُلَفاً مِنَ اللَّيْلِ إِنَّ الْحَسَناتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئاتِ ذلِكَ ذِكْرى لِلذَّاكِرينَ »( هود : 114) ؛ « در دو طرف روز، و اوايل شب، نماز را برپا دار؛ چرا كه حسنات، سيئات(و آثار آنها را) از بين مىبرند؛ اين تذكّرى است براى كسانى كه اهل تذكّرند! »
2- به پا داشتن نماز، از موانع حُزن و اندوه در آخرت:
خداوند متعال در اين باره مي فرمايد : «إِنَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّكاةَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ »( البقرة : 277) ؛ « كسانى كه ايمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند و نماز را برپا داشتند و زكات را پرداختند، اجرشان نزد پروردگارشان است؛ و نه ترسى بر آنهاست، و نه غمگين مىشوند. »
3 - با نماز دلها آرامش مىيابد!
خداوند مي فرمايد : «الَّذينَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ »( الرعد : 28) ؛ « آنها كسانى هستند كه ايمان آوردهاند، و دلهايشان به ياد خدا مطمئن(و آرام) است؛ آگاه باشيد، تنها با ياد خدا دلها آرامش مىيابد! و همانطور كه در مورد قبل گفته شد نماز ذكر و ياد الهي است لذا با نماز جانها آرامش مي يابد . »
4 -نماز بهترين كمك كار انسان در برابر مشكلات
خداوند متعال در اين زمينه فرموده است : « يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اسْتَعينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرينَ »( البقرة : 153) ؛ «اى افرادى كه ايمان آوردهايد! از صبر(و استقامت) و نماز، كمك بگيريد! (زيرا) خداوند با صابران است»
ب : آثار معنوي نماز در روايات
در خصوص آثار معنوي نماز در روايات توجه تان را به دو روايت جلب مي نمائيم :
1- ضمرة بن حبيب مي گويد: از پيامبر راجع به نماز پرسش شد، گفت: نماز از شرايع دين است و خشنودى خدا در آنست و آن روش پيامبران است. فرشتگان نمازگزار را دوست دارند و از ايشان است رهنمايى و ايمان و نور معرفت در روزى و آسايش بدن. نماز راندن شيطان است و سلاحىست بر ضد كافر و انگيزه برآورده شدن خواهش و پذيرفتن اعمال است و توشهيى ست كه زير پهلو است و جواب نكير و منكر است. نماز نمازگزار در قيامت تاجىست بر سر وى و نور روى او و جامه تن او و پردهيى ست ميان وى و دوزخ. و حجتىست ميان او و خدا و رهايى وى از آتش و سبب آسان گذشتن وى از صراط و كليد بهشت و مهريه حورالعين و بهاى بهشت است، نمازگزار به سبب نماز به برترين مقامات مىرسد چون نماز ستايش و بزرگ داشت خداست.( خصال-ترجمه مدرس گيلانى ج2 ص : 131)
2- رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله فرمود: «وصف نمازهاى پنجگانه چون وصف رود پر آب جارى بر در (خانه) كسى از شماست كه هر روز پنج بار در آن (خود را) مىشويد .( پيام پيامبر، ترجمهفارسى، ص: 667)
سوم: پيامدهاي منفي دنيوي و اخروي ترك نماز
از ديگر جهاتي كه به عنوان فلسفه اقامه نماز مي توان مطرح نمود پيامدهاي بسيار نامطلوب دنيوي و اخروي ترك نماز مي باشد كه در اينجا تنها به يك روايت اشاره مي نمائيم :
در روايت آمده كه سرور زنان، فاطمه، دختر سرور پيامبران- كه درودهاى خداوند بر او و پدر و شوى و پسران اوصياء او باد- از پدر بزرگوارش حضرت محمّد صلّى اللَّه عليه و آله پرسيد: اى پدر جان! سزاى مردان و زنانى كه نماز را سبك بشمارند، چيست؟ فرمود: اى فاطمه، هر كس چه مرد باشد و چه زن، نمازش را سبك بشمارد، خداوند او را به پانزده مصيبت گرفتار مىنمايد: شش چيز در سراى دنيا، و سه چيز هنگام مرگ، و سه چيز در قبرش، و سه چيز در قيامت هنگام بيرون آمدن از قبر.
مصيبتهايى كه در دار دنيا بدان مبتلا مىگردد عبارتند از:
1- خداوند، خير و بركت را از عمر او برمىدارد.
2- خداوند، خير و بركت را از روزىاش برمىدارد.
3- خداوند- عزّ و جلّ- نشانه صالحان را از چهره او محو مىفرمايد.
4- در برابر اعمالى كه انجام داده پاداش داده نمىشود.
5- دعاى او به سوى آسمان بالا نمىرود و مستجاب نمىگردد.
6- هيچ بهرهاى در دعاى بندگان شايسته خدا نداشته و مشمول دعاى آنان نخواهد بود.
و مصائبى كه هنگام مرگ به او مىرسد بدين ترتيب است:
1- با حالت خوارى و زبونى جان مىدهد.
2- گرسنه مىميرد.
3- تشنه جان مىسپارد، به گونهاى كه اگر آب تمام رودخانههاى دنيا را به او بدهند، سيراب نگشته و تشنگىاش برطرف نخواهد شد.
و مصيبتهايى كه در قبرش بدان گرفتار مىگردد بدين قرار مىباشد:
1- خداوند فرشتهاى را بر او مىگمارد تا او را در قبر نگران و پريشان نموده و از جايش بركند.
2- خداوند گور را بر او تنگ مىگرداند.
3- قبرش تاريك مىشود.
و مصائبى كه در روز قيامت، هنگام بيرون آمدن از قبر، بدان مبتلا مىشود، عبارت است از:
1- خداوند فرشتهاى را بر او مىگمارد تا در حالى كه مردم به او مىنگرند، او را به رو بر زمين بكشد.
2- سخت از او حساب مىكشند.
3- خداوند هرگز نظر رحمت به او ننموده و از بديها پاكيزهاش نمىگرداند، و براى او عذاب دردناكى خواهد بود.( فلاح السائل و نجاح المسائل ص 22 - ادب حضور ص 62)
چهارم : فلسفه تربيتي نماز
فريضه نماز از لحاظ تربيت فردي و اجتماعي نيز داراي فلسفه هاي گوناگوني مي باشد كه به اختصار به مواردي از آنها اشاره مي گردد .
الف : تربيت فردي
1. نظافت و بهداشت:
از آنجا كه نمازگزار در برخى از مواقع همه بدن را بايد به عنوان «غسل» بشويد و معمولا در شبانه روز چند بار وضو بگيرد و پيش از غسل و وضو تمام بدن خود را از هر نوع كثافت و آلودگى پاك سازد؛ ناچار يك فرد تميز و نظيف خواهد بود. از اين نظر نماز به بهداشت و موضوع نظافت كه يك امر حياتى است كمك مىكند.(2)
2. انضباط و وقتشناسى:
نمازهاى اسلامى هر كدام براى خود وقت مخصوص و معينى دارد و فرد نمازگزار بايد نمازهاى خود را در آن اوقات بخواند، لذا اين عبادت اسلامى به انضباط و وقتشناسى كمك مؤثرى مىكند.
بالاخص كه نمازگزار بايد براى اداى فريضه صبح پيش از طلوع آفتاب از خواب برخيزد، طبعا يك چنين فردى گذشته از اين كه از هواى پاك و نسيم صبحگاهان استفاده مىنمايد، به موقع فعاليتهاى مثبت زندگى را آغاز مىكند.
ب : تربيت اجتماعي
1- همگرايي
نماز در اوقات معين نمودارى از وحدت و يگانگى ملت بزرگ اسلام است؛ زيرا همه مسلمانها در وقتهاى مخصوصى رو به قبله ايستاده و با آداب خاصى خداوند جهان را مىپرستند، اين خود نمونه بزرگى از اتحاد و يگانگى ملتى است كه اسلام همه را به وسيله آن عبادت متحد و متشكل نموده است.
هرگاه اين نمازها به صورت جماعت برگزار گردد، روح وحدت و اتحاد و مساوات و برابرى، از صفهاى منظم و فشرده نمازگزاران نمايان خواهد بود و اهميت اين اتحاد و يگانگى معنوى نيازى به توضيح ندارد.
2- نفى طاغوت و ايستاگى در مقابل ستم
انسانى كه فقط خداوند را عبادت نمايد در مقابل او سر تعظيم و تسليم فرود آورد، هر چه غير خداوند است، براى او حقير و كوچك مىشود و كسى نمىتواند با ظلم و ستم بر او چيره شود.
و در مقابل گردنكشان و ظالمان سر تسليم فرود نمىآورد و با طاغوت كنار نمىآيد. خداوند اين مسئله را يكى از اهداف بعثت پيامبر(ص) دانسته است: «و در ميان هر امتى، پيامبرى را مبعوث كرديم تا خداوند را عبادت نماييد و از طاغوت (هر چه در مقابل خدا است) پرهيز كنيد .»( نحل ، آيه 36)
پنجم : فلسفه اخلاقي نماز
1. عامل پرورش فضائل اخلاقى
نماز روح اخلاص و خداباورى را در انسان افزايش مىدهد و نتيجه آن پرورش فضايل اخلاقى و تكامل روحى انسان است؛ چه تكاملى بالاتر از اين كه روح ما از جهان محدود ماده و چهار ديوار طبيعت بيرون رفته و با جهان بيكران كمال مطلق «خدا» مرتبط گردد و در انجام وظايف بندگى و كارهاى زندگى، از قدرت نامتناهى و نيروى نامحدود او استمداد بطلبد و خدا را درهمه حال حاضر و ناظر خود بداند و به اندازهاى شايسته و لايق گردد كه بتواند با او سخن بگويد.
2. كبر زدايي
يكي از اهداف نماز خشوع و خضوع در پيشگاه مقام ربوبيت و كنار رفتن پرده هاي تكبر و غرور مي باشد . به طور مؤدب ايستادن، ركوع كردن، جبين به خاك ساييدن، سجده و نشستن دو زانو و... همه نشانههاى خضوع است. امام على(ع) مىفرمايد: «ومن تعفير عتاق الوجوه بالتراب تواضعا»( نهجالبلاغه) ؛ « خداى سبحان نماز را مقرر داشت تا پيشانى از روى تواضع به خاك ماليده شود».
هنگاميكه انسان در هر شبانه روز هفده ركعت و در هر ركعت دو بار پيشانى بر خاك در برابر خدا مىگذارد و خود را ذره كوچكى در برابر عظمت او مىبيند، از اين رو پردههاى كبر و غرور و خودخواهى را كنار مىزند. حضرت على(عليه السلام) بعد از بيان فلسفه عبادت، يكى از آثار نماز را تكبر زدايى بيان نمود: «خداوند ايمان را براى پاكسازى انسان هااز شرك واجب كرده است و نماز را براى پاكسازى از كبر»( نهج البلاغة-ترجمه دشتى، ص: 683).
حضرت فاطمه(س) نيز مىفرمايد: «جعل اللّه الصلاة تنزيها لكم من الكبر»( كشف الغمة في معرفة الأئمة، ج1، ص: 483) ؛ «خداوند نماز را مقرّر داشت تا دامن انسان را از كبر و منيّت پاك گرداند».
3. زنده كردن حس شكر گزاري
پرستش خداو عبادت وحى حس تقدير و شكرگزارى را در انسان زنده مىكند، قدر دانى از مقامى كه نعمتهاى بزرگ و پرارزشى را در اختيار انسان نهاده، نشانه لياقت و شايستگى او نسبت به الطافى است كه در حق او انجام گرفته است.
تشكر و سپاسگزارى از مقام خداوند اين نتيجه را دارد كه فرد سپاسگزار با عرض تشكر و انجام وظيفه، حقشناسى خود را در برابر نعمتهايى كه خدا در اختيار او گذاشته است آشكار و هويدا مىسازد.
امام زين العابدين راجع به عبادت پيامبر خدا ( صل الله عليه و آله ) فرموده اند : آنقدر پيامبر در نماز ايستاد تا قدمهايش ورم كرد چنان در روزه دارى تشنه ميشد آب دهانش خشك ميگرديد، گفتند يا رسول الله مگر خداوند وعده مغفرت بتو نداده؟ ميفرمود آيا بنده شكرگزار خدا نباشم؟!( بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج46، ص: 57)
4. بهترين وسيله براى خويشتن دارى و كنترل غرايز
از لحاظ تربيتي ، ياد خدا بهترين وسيله براى خويشتن دارى و كنترل غرايز سركش و جلوگيرى از روح طغيان است.
«نمازگزار» همواره به ياد خدا مىباشد، خدايى كه از تمام كارهاى كوچك و بزرگ ما آگاه است، خدايى كه از آنچه در زواياى روان ما وجود دارد و يا از انديشه ما مىگذارد، مطلع و باخبر است و كمترين اثر ياد خدا اين است كه به خودكامگى انسان و هوسهاى وى اعتدال مىبخشد، چنان كه غفلت از ياد خدا و بى خبرى از پاداشها و كيفرهاى او، موجب تيرگى عقل و خرد و كم فروغى آن مىشود.
به راستى، انسان كه پايه حكومت غرايز در كانون وجود او مستحكم است، بهترين راه براى كنترل غرايز و خواستهاى مرزنشناس او همان ياد خدا، ياد كيفرهاى خطاكاران و حسابهاى دقيق و اشتباهناپذير آن مىباشد. از اين نظر قرآن يكى از اسرار نماز را ياد خدا معرفى مىكند: «اقم الصلوة لذكرى»( سوره طه، آيه 14) ؛ « نماز را براى ياد من بپادار!»
5. دورى از گناه:
نمازگزار ناچار است كه براى صحت و قبولى نماز خود از بسيارى از گناهان اجتناب ورزد؛ مثلا، يكى از شرايط نماز مشروع بودن و مباح بودن تمام وسايلى است كه درآن به كار مىرود، مانند آب وضو و غسل، جامهاى كه با آن نماز مىگزارد و مكان نمازگزار، اين موضوع سبب مىشود كه گرد حرام نرود و در كار و كسب خود از هر نوع حرام اجتناب نمايد؛ زيرا بسيار مشكل است كه يك فرد تنها در امور مربوط به نماز به حلال بودن آنها مقيد شود و در موارد ديگر بى پروا باشد.
گويا آيه زير به همين نكته اشاره مىكند و مىفرمايد:« وَ أَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ ... .»( عنكبوت 45) ؛ « و نماز را برپا دار، كه نماز(انسان را) از زشتيها و گناه بازمىدارد، ... »
بالاخص اگر نمازگزار متوجه باشد كه شرط قبولى نماز در پيشگاه خداوند اين است كه نمازگزار زكات و حقوق مستمندان را بپردازد؛ غيبت نكند؛ از تكبر و حسد بپرهيزد؛ از مشروبات الكلى اجتناب نمايد و با حضور قلب و توجه و نيت پاك به درگاه خدا رو آورد و به اين ترتيب نمازگزار حقيقى ناگزير است تمام اين امور را رعايت كند.
6. غفلت زدايى
بزرگترين مصيبت براى رهروان راه حق آن است كه هدف آفرينش خود را فراموش كند. و غرق در زندگى مادى و لذائذ زودگذر گردند، اما نماز به حكم اين كه در فواصل مختلف در هر شبانه روز پنج بار انجام مىشود، مرتباً به انسان اخطار مىكند و هشدار مىدهد و هدف آفرينش او را خاطر نشان مىسازد... و اين نعمت بزرگى است كه انسان وسيلهاى در اختيار داشته باشد كه در هر شبانه روز چند مرتبه به او بيدار باش گويد.( تفسير نمونه، ج 16، ص 290 – 291)
امام رضا عليه السلام در خصوص فلسفه عبادت فرموده اند : « (مردم خدا را عبادت مي كنند ) براى اين كه ذكر او از يادشان نرفته و تارك مراسم ادب نشده و نسبت به امر و نهى او مرتكب لهو نشوند حال اگر بدون انجام مراسم عبوديت به حال خود واگذارده شوند روزگار دراز بر آنها بگذرد و دلهايشان سخت و قسى گردد.»( علل الشرائع-ترجمه ذهنى تهرانى، ج1، ص: 815)
ششم : فلسفه اعتقادي نماز
يكي ديگر از جهاتي كه مي توان فلسفه و چرايي نماز را مورد بررسي قرار داد ، بررسي فلسفه نماز از لحاظ اعتقادي مي باشد كه در اينجا دو نمونه آنرا ذكر مي نمائيم .
1- اعتقاد به خداوند متعال
كسيكه خدا را قبول دارد ، چگونه خدا را بندگي نمي كند؟ و حاضر نيست خدا را برتر از خود بداند؟ نماز يعني اعتراف به اينكه من بنده ي خدايم و در برابر او گردن كلفتي نمي كنم. اگر بگويد: خم شو! خم مي شوم ؛ و اگر بگويد: سرت را برزمين بگذار! سر بر زمين مي گذارم.
اگر كسي نماز نمي گزارد ، يعني در مقام عمل ، خدا را به خدايي قبول نمي كند ؛ بلكه نفس خودش را پرستش مي كند. خدا مي گويد: نماز بگزار! و نفس او و ابليس مي گويند: به نظر ما نماز لازم نيست. پس او به آنچه نفس و ابليس فرمان مي دهد عمل مي كند. لذا خداوند متعال فرمود: « أَ فَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواه»( الجاثية:23) ؛ « آيا ديدى كسى را كه معبود خود را هواى نفس خويش قرار داده»
پس اگر كسي در مقام عقيده ، خدا را به خدايي قبول دارد ، امّا در مقام عمل نماز نمي گزارد ، او در اعتقاد مسلمان است و در عمل مشرك. لذا طبق روايات ، در رديف مسيحيان و يهوديان محشور خواهد شد ؛ و از شفاعت نيز محروم مي گردد.
2- نماز حافظ ايمان و اعتقاد انسان
حفظ ايمان بدون انجام نماز ممكن نيست، چون ايمان مربوط به لفظ و ادعا نيست كه كسي بگويد: من به خدا ايمان دارم و همان كافي باشد، بلكه از روايات استفاده مي شود يكي از اجزا و اركان اساسي ايمان، عمل است. قران مجيد مي فرمايد:« إليه يصعد الْكلم الطيب و العمل الصالح يرفعه»( فاطر : 10) ؛ « سخنان پاكيزه به سوي خدا بالا مي رود و كار شايسته به آن رفعت مي بخشد.»
آية بالا نقش عمل را نسبت به ايمان روشن مي كند. همان طوري كه گناه، ايمان را كمرنگ مي سازد، عمل صالح آن را تقويت مي نمايد. امام علي(ع) مي فرمايد: « كسي كه به دستور هاي الهي عمل كند، مؤمن است.»( غررالحكم، ج 2، ص 405.5)
ادعاي ايمان بدون پاي بندي به دستور هاي الهي، گزاف و دروغ است. اگر فقط ايمان قلبي كافي بود، پيامبران و اولياي الهي كه از همه مردم مؤمن تر به خدا بودند، نبايد عابدتر از ديگران باشند، در حالي كه قرآن مجيد از تأكيد پيامبراني چون ابراهيم، موسي و عيسي(ع) بر نماز و اعمال عبادي ديگر خبر داده است. سِرّش آن است كه نماز بهترين وسيله اي است كه مي تواند روحية بندگي را در وجود انسان متجلي كند. هيچ يك از اعمال عبادي ديگر، ظرفيت هايي را كه نماز در اين جهت دارد، دارا نيستند. اين كه ادعا مي شود« دل پاك است و نياز به عمل نيست» ، چيزي جز فريب شيطان و خود فريبي نيست. عمل صالح جزئي از اركان ايمان و يا شرط لازم آن است و هر يك از ايمان و عمل در افزايش ديگري تأثير و نقش به سزا دارد. نماز عبادتي جامع است كه مي تواند تمام وجود انسان (از جهات بدني و ظاهري گرفته تا جهات ذهني و قلبي و باطني) را در خدمت بندگي و پرستش قرار دهد. نيت خوب داشتن به تنهايي نمي تواند انسان را از انجام عبادت و نماز بي نياز كند. خداوند در سورة انفال پس از آن كه از ايمان در قلب سخن گفته، مي فرمايد: الذين يقيمون الصلوة و ممّا رزقناهم ينفقون اولئك هم المؤمنون حقاً... »( انفال – آيه 3 و4) ؛ « آنان كه نماز را اقامه كرده و از آن چه بدانان روزي داديم، در راه خدا انفاق مي كنند، مؤمن واقعي هستند. »
لذا در روايات متعددي كه از سوي معصومين عليهم السلام نقل گرديده از نماز به عنوان ستون دين ياد شده است (تحف العقول-ترجمه جعفرى، ص: 180 ؛ پيام پيامبر - ترجمهفارسى ص 151) به اين معنا كه نماز حافظ ايمان و اعتقادات انسان مي باشد و بدون آن ايمان معنايي ندارد .
3- نماز موجب طراوت مكتب و احياي دين مي باشد
هشام بن حكم از امام صادق(ع) پرسيد: چرا نماز واجب شد، در حالي كه هم وقت مي گيرد و هم انسان را به زحمت مي اندازد؟ امام فرمود: «پيامبراني آمدند و مردم را به آيين خود دعوت نمودند. عده اي هم دين آنان را پذيرفتند، امّا با مرگ آن پيامبران، نام و دين و ياد آنها از ميان رفت. خداوند اراده فرمود كه اسلام و نام پيامبر اسلام(ص) زنده بماند و اين ازطريق نماز امكان پذير است»( علل الشرائع، ج2، ص: 317)
هفتم : فلسفه عرفاني نماز
يكي ديگر از جهاتي كه مي توان بوسيله آن به چرايي نماز پاسخ داد بررسي اين مساله از لحاظ عرفاني و نياز بشري مي باشد چراكه عبادت فطري بشر است و تمامي انسان ها از ابتدا تا كنون به شكلي پرستش داشته اند. عبوديت و پرستش اصلي ترين نياز روحي انسان در مسير خدايي شدن و تحقق مقام خليفه اللهي او است. نيازي كه هيچ عمل ديگري جاي آن را پر نمي كند، و خداوند تنها موجودي است كه لايق پرستش است.
اهل عرفان گفته اند: براي برآورده نمودن اين نياز و رسيدن به عرفان و خليفه الهي و شناخت خود و خدا كه اصلي ترين هدف زندگي انسان است، مراحلي بايد طي شود. مرحلة اوّل، شريعت است. براي پيمودن اين مرحله بايد به سراغ عبادت پروردگار رفت و با استعانت و كمك از عبادت وارد مرحلة دوم يعني طريقت شد، آن گاه از طريقت عبور كرده و به حقيقت پيوست كه پيوستن قطره به دريا است. هر كدام از مكتب ها و آيين ها اَشكالي براي عبادت دارند امّا همه به دنبال پرستش و عبادتاند، حتي موجودات ديگر نيز به عبادت و پرستش مشغولند. قرآن ميفرمايد: « كُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلاتَهُ وَ تَسْبيحَهُ »( النور(24) ، 41) ؛ «تمامي موجودات نماز و تسبيح خدا را مي دانند». در جاي ديگرميفرمايد: « إِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَ لكِنْ لا تَفْقَهُونَ تَسْبيحَهُمْ »( الإسراء (17) ،آيه 44) ؛ « و هر موجودى، تسبيح و حمد او مىگويد؛ ولى شما تسبيح آنها را نمىفهميد »
جمله ذرات عالم در نهان با تو مي گويند روزان وشبان
ماسميعيم و بصيريم وهشيم با شما نامحرمان ما خا موشيم
گر شما سوي جمادي مي رويد محرم جان جمادان كي شويد.
از منابع و مآخذ اسلامي به دست مي آيد كه براي رسيدن به حق و شاداب كردن روح عرفاني انسان، هيچ راهي بهتر از نماز يافت نمي شود. براي روح انسان شيفته هيچ غذايي سازگارتر و سرشارتر از نماز وجود ندارد، زيرا چه كسي بهتر از خداوند (كه براي رسيدن به هر هدفي، تركيب راه خاصي را مشخص فرموده است) ميتواند مَرْكب و معجوني برايرشد و ارتقاي انسان ها پديد آورد؟
آنچه زيبايي و حُسن و خير است، در نماز سفره اي است گسترده كه خداوند آن را در پنج نوبت در شبانه روز براي بندگانش باز ميكند و بر سر اين سفره انواع و اقسام غذاهاي لذيذ وجود دارد و هر كس مطابق استعداد و تعالي خود از آن بهره مند ميشود.
------------
پي نوشت :
1- آيات متعدد ديگري در قرآن مجيد مبني بر دستور به اقامه نماز آمده است كه براي اطلاع بيشتر مي توانيد به قرآن كريم مراجعه نمائيد.
2- در خصوص تاثيرات روحي و جسماني آن همچون نقش نماز در كاهش افسردگي و سلامتي جسم و روح - تاثير نماز بر ايمني حواس - تاثير نماز جلوگيري از عفونت كليه و مجاري ادرار - مي توانيد به تحقيقات و مقالاتي كه در اين زمينه به نگارش در آمده همچون كتاب 40 نكته پزشكي پيرامون نماز نوشته دكتر مجيد ملك مهري مراجعه نمائيد .
صاحب محتوی:
پرسمان دانشجویی
زبان :
فارسی
منبع اصلی :
http://akhlagh.porsemani.ir/node/1348
جنس منبع:
متن
پایگاه :
پایگاه پرسش و پاسخ های اخلاق و عرفان سایت پرسمان
یادداشت :
نوع منبع :
پرسش و پاسخ , کتابخانه عمومی
مخاطب :
بزرگسال
خروجی ها :
Mods
Doblin core
Marc xml
MarcIran xml
مشخصات کامل فراداده
مشخصات کامل اثر
منابع مرتبط :
ثبت نظر
ارسال
×
درخواست مدرک
کاربر گرامی : برای در خواست مدرک ابتدا باید وارد سایت شوید
چنانچه قبلا عضو سایت شدهاید
ورود به سایت
در غیر اینصورت
عضویت در سایت
را انتخاب نمایید
ورود به سایت
عضویت در سایت