خوف و رجاي مومن | کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کانال ارتباطی از طریق پست الکترونیک :
support@alefbalib.com
نام :
*
*
نام خانوادگی :
*
*
پست الکترونیک :
*
*
*
تلفن :
دورنگار :
آدرس :
بخش :
مدیریت کتابخانه
روابط عمومی
پشتیبانی و فنی
نظرات و پیشنهادات /شکایات
پیغام :
*
*
حروف تصویر :
*
*
ارسال
انصراف
از :
{0}
پست الکترونیک :
{1}
تلفن :
{2}
دورنگار :
{3}
Aaddress :
{4}
متن :
{5}
فارسی |
العربیه |
English
ورود
ثبت نام
در تلگرام به ما بپیوندید
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ...
همه موارد
عنوان
موضوع
پدید آور
جستجو در متن
: جستجو در الفبا
در گوگل
...جستجوی هوشمند
صفحه اصلی کتابخانه
پورتال جامع الفبا
مرور منابع
مرور الفبایی منابع
مرور کل منابع
مرور نوع منبع
آثار پر استناد
متون مرجع
مرور موضوعی
مرور نمودار درختی موضوعات
فهرست گزیده موضوعات
کلام اسلامی
امامت
توحید
نبوت
اسماء الهی
انسان شناسی
علم کلام
جبر و اختیار
خداشناسی
عدل الهی
فرق کلامی
معاد
علم نفس
وحی
براهین خدا شناسی
حیات اخروی
صفات الهی
معجزات
مسائل جدید کلامی
عقل و دین
زبان دین
عقل و ایمان
برهان تجربه دینی
علم و دین
تعلیم آموزه های دینی
معرفت شناسی
کثرت گرایی دینی
شرور(مسأله شر)
سایر موضوعات
اخلاق اسلامی
اخلاق دینی
تاریخ اسلام
تعلیم و تربیت
تفسیر قرآن
حدیث
دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات
سیره ائمه اطهار علیهم السلام
شیعه-شناسی
عرفان
فلسفه اسلامی
مرور اشخاص
مرور پدیدآورندگان
مرور اعلام
مرور آثار مرتبط با شخصیت ها
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی
مرور مجلات
مرور الفبایی مجلات
مرور کل مجلات
مرور وضعیت انتشار
مرور درجه علمی
مرور زبان اصلی
مرور محل نشر
مرور دوره انتشار
گالری
عکس
فیلم
صوت
متن
چندرسانه ای
جستجو
جستجوی هوشمند در الفبا
جستجو در سایر پایگاهها
جستجو در کتابخانه دیجیتالی تبیان
جستجو در کتابخانه دیجیتالی قائمیه
جستجو در کنسرسیوم محتوای ملی
کتابخانه مجازی ادبیات
کتابخانه مجازی حکمت عرفانی
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران
کتابخانه تخصصی ادبیات
کتابخانه الکترونیکی شیعه
علم نت
کتابخانه شخصی
مدیریت علاقه مندیها
ارسال اثر
دانشنامه
راهنما
راهنما
خوف و رجاي مومن
کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
فارسی
کتاب الکترونیکی
میانگین امتیازات:
امتیاز شما :
تعداد امتیازات :
0
خوف و رجاي مومن
ویرایش اثر
کلید واژه اصلی :
عبادت و بندگی
سوال:
در مورد خوف از خدا سوال دارم. با توجه به اين دو آيه :و لمن خاف مقام ربه جنتان و و اما من خاف مقام ربه و نهي النفس عن الهوي فان الجنة هي الماوي، جالبه من در مورد خودم بيشتر از اوني كه خوف از خدا رو مانع خودم در انجام گناه بدونم بيشتر محبت خدا و به قول معروف به خاطر روي گل خدا گناه نميكنم! با اين اوصاف بازم زياد پيش اومده كه با همين دلخوشي و توجيه، گناه كردم.مي دونم كه خوف و رجا در مومن مثل دو كفه ترازو هستند كه باهم افزيش دارند.ميخوام بدونم كه عيب كار كجاست كه اينجوريم؟
پاسخ تفصیلی:
دانشجوي گرامي از اينكه ترك گناه را وجه همت خود قرار داده ايد بيانگر بنيان هاي قوي اعتقادي در وجودتان مي باشد كه انشاء الله مي تواند شما را به سعادت دنيوي و اخروي نائل گرداند .اما قبل از پاسخ به سؤالتان چند نكته در خصوص ترس از خداوند متعال را بايد در نظر داشته باشيد.نكته اول : مراد ترس از خدا چيست ؟
قرآن مجيد در سوره «نازعات، آيه 40 41 «چنين مىفرمايد. «وأمّا من خاف مقام ربِّه ونهى النَّفس عن الهوى فانَّ الجنَّة هى المأوى هر كس كه از مقام پروردگار بترسد، و خود را از هوا و هوس باز دارد، جايگاه او بهشت است».
در اين آيه به جاى ترس از خدا، ترس از مقام خدا قرار داده شده است، اكنون ببينيم مقصود از ترس از «مقام» خدا چيست؟ مقصود از آن، همان مقام عدالت و دادگرى او است، آيا عدالت خدا ترس آور و وحشتناك است.
جواب اين سؤال روشن است، آنها كه حسابشان پاك است، از عدالت خداوند ترس ندارند اما آنها كه پرونده تاريكى دارند، مسلماً از عدالت او مىترسند، زيرا اگر خداوند با بندگان بزهكار خود، بر اساس عدل و دادگرى، رفتار كند، بايد آنان را مطابق پروندههاى سياه خود به كيفر هاى سخت، محكوم سازد آيا يك چنين موضوعى، ترسناك و وحشتناك نيست؟ از اين بيان نتيجه مىگيريم كه مقصود از ترس خداوند ترس از مقام عدالت او يعنى ترس از گناه و اعمال زشت خويشتن است، اينها است كه بايد انسان از آنها بترسد و هركجا ترس از خدا مطرح است مقصود همين است و بس. امير مؤمنان (ع) در يك از سخنان خود، به اين حقيقت اشاره مىكند و مىفرمايد: «ولا يخافنّ إلّا ذنبه شايسته است هر فردى فقط از گناه و عمل ناشايست خود بترسد»( نهج البلاغه، كلمه قصار 28) نكته دوم : دو نوع ترس در وجود انسان شكل ميگيرد كه يكي معقول و خوب مي باشد و ديگري غير معقول و مذموم مي باشد ، ترس معقول ترسى است كه در آن وقوع يك خطر واقعى وجود داشته باشد. در اين ترس، هيچگونه سرزنشى متوجه شخص نمىگردد بلكه از اين جهت كه از يك امر خطرناك ترسيده و پرهيز نموده است مورد تأييد ديگران قرار مىگيرد. مثلًا اگر كسى از فرو ريختن سقف خانههاى لرزان بترسد و يا از افتادن لبه پرتگاه خائف باشد و از مواجهه با آن اجتناب كند ، هيچكس او را بابت اين ترس سرزنش نمىكند و بلكه اگر او به اين ترس خود اعتنا نكند و خود را در موضع خطر قرار دهد مورد سرزنش افراد عاقل قرار مىگيرد.
در مقابل ترس معقول ، ترس موهوم قرار دارد يعنى درواقع خطرى انسان را تهديد نمىكند اما توهمات انسان به گونهاى است كه او خود را مواجه با خطر مىبيند مانند شخصى كه از تاريكى مىترسد و گمان مىكند خطرى در تاريكى او را تهديد مىكند در حالى كه مىداند در آن مكان تاريك هيچ چيز خطرناكى وجود ندارد. اين ترس موهوم « جبن » ناميده مىشود و چيز خوبى نيست و انسان بايد اين توهمات را از خود دور كند تا بتواند شجاعت لازم در زندگى را داشته باشد. اين مطلب در مورد ترس از خداوند نيز صادق است.
ترس معقول از خدا در جايى است كه انسان به واسطه كار زشتى كه انجام مىدهد خود را در معرض عقوبت الهى بيابد كه بزرگترين خطر براى انسان است.چنين ترسي يكى از مراتب بلند عرفاني است كه افراد زيادي به آن نمي رسند. اين ترس علاوه بر آنكه خود يكى از كمالات معنوي است، منشأ بسيارى از فضايل نفسانيّه و يكى از عوامل مهم اصلاح نفس نيز مي باشد .نكته سوم : ترس از خدا سرچشمههاى مختلفى دارد. شمارى از آنها عبارت است از:
الف) گناهان و اعمال ناپاك و افكار آلوده سبب ترس مىگردد.
ب) در مقربان، به خاطر قرب به ذات پاكش، كمترين ترك اولى و غفلت مايه وحشت مىشود.
ج) گاه مقربان هنگامى كه آن ذات نامحدود و بىپايان را تصور مىكنند و در مقابل به قصور ذاتى خود نظر مىدوزند، حالت خوف مىيابند. (خوف از قصور)، خداوند در اين زمينه مىفرمايد: « الذين اذا ذكر الله وجلت قلوبهم آنها كسانى هستند كه وقتى نام خدا برده مىشود دلهايشان مملو از خوف پروردگار مىگردد»( حج - 35)نكته چهارم : اموري كه موجب خوف و ترس ممدوح مومنين مي گردد به عوامل متعددي بازگشت مي نمايد كه در اينجا به برخي از آنها اشاره مي نمائيم .
1- ترس از مردن ، پيش از توبه يا شكستن توبه يا از تقصير در وفا به حقوق پروردگار.
2- ترس از غلبه نفس امّاره و شيطان
3- ترس از فريب خوردن از دنيا
4- ترس از اشتغال ذمه به حقوق مردمان، و كشيدن بار حقوق ايشان.
5- ترس از سوء عاقبت. بيشترين ترسي كه بر دل نيكان و متّقين غلبه دارد ترس سوء عاقبت است.
6- ترس از سكرات مرگ و شدّت آن .
7- ترس از از شدت نكير و منكر و درشتى و خشونت ايشان
8- ترس از عذاب قبر و تنهائى و وحدت آن
9- ترس از هول عرصه قيامت و وحشت آن
10- ترس از تصوّر ايستادن در نزد پروردگار و هيبت آن و شمردن گناهان و حيا و خجالت آن
11- ترس از رسوائى و شرمسارى در محشر و بروز كردن باطن در نزد ملك و بشر
12- ترس از محرومىت از ديدار شفعاى روز رستاخيز
13- ترس از گذشتن صراط باريك تر از مو و تيز تر از شمشير.
14- ترس از آتش سوزنده
15- ترس از محرومىت از نعيم بهشت، و دورى از وصال حوران پاك سرشت، و حرمان از پادشاهى جاودان، و مملكت بىپايان.
16- ترس از عظمت و قدرت خداوند و احاطه و خشم او بر انسان هاي خطاكار.
اين نوع از ترس عالىترين درجه ترس ممدوح است كه از درجات بلند عرفاني محسوب مي گردد (معراجالسعادة ج : 2 ص : 183 )
(وهر كدام از انواع 16 گانه آن براي حالت خوفي كه لازم داريم كافي است)نكته پنجم : بازتاب عملي ترس از خدا صرف اين نيست كه انسان چشم خود را بمالد و گريه كند بلكه بايد از عاقبت آنچه مىترسد دوري كند. لذا خائف واقعي همت خود را به دقت كردن در عاقبت احوال خود مصروف مىنمايد . و مجاهده با نفس و شيطان و مراقبه احوال و محاسبه اعمال خود را در سرلوحه برنامه زندگي اش قرار مي دهد . ( معراجالسعادة ج : 2 ص : 182 )نكته ششم : برخي عواملي كه موجب مي شود تا انسان ها از خوف الهي غافل شوند به شرح ذيل مي باشد :
1- بىخبرى انسان ها از عظمت و جلال خدا، و جهل به مؤاخذه و عقاب روز جزا، و سستى اعتقاد، و ضعف يقين در اينها.
2- غفلت و فراموشى از محاسبه روز قيامت، و بى التفاتى به «اهوال» و عذابهاى آن روز پر وحشت.
3-اطمينان و خاطر جمعى به رحمت پروردگار، يا مغرور شدن به طاعات و اعمال خود.( معراجالسعادة ج : 2 ص : 190)- با توجه به نكات گفته شده ، در پاسخ به سؤال شما دوست گرامي ، بايد بگوئيم كه برخي از راههاي رسيدن به ترس از خداوند متعال به شرح ذيل است:
- اول : بالا بردن معرفت خود نسبت به خداوند متعال. شكي نيست در اينكه هر قدر معرفت بنده به عظمت و جلال آفريدگار و ارتفاع شأن او و علّو مكان او بيشتر، و به عيوب و گناهان خود بيناتر، ترس و خوف او زيادتر مىشود .
لذا درباره عظمت و بزرگى خداوند بيش از گذشته مطالعه و تفكر كنيد. زيرا هر چه بيشتر درباره عظمت خداوند و علم گسترده و فراگير او و نيز قدرت وصف ناشدنى اش آگاهى داشته باشيد كمتر دچار لغزش و گناه خواهيد شد.
و از اين جهت پروردگار عالم مىفرمايد: «انَّما يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ 35: 28» يعنى: «اين است و جز اين نيست كه خشيت و دهشت از خدا مخصوص بندگانى است كه عالم و دانا هستند». (معراجالسعادة ج : 2 ص : 181)
امام صادق عليه السلام در اين زمينه فرموده اند : من عرف اللّه خاف اللّه و من خاف اللّه سخت نفسه عن الدّنيا . هر كس خدا را بشناسد از او مىترسد و كسى كه از خدا بترسد نفسش در رها كردن دنيا سخاوتمند مىشود .( بحار الأنوار ج67 357 )
- دوم : تحصيل محبت و انس با خدا با تفكر به نعمت هاي الهي
چراكه وقتي محبت كسي در دل انسان نفوذ نمود به هيچ عنوان حاضر نيست كاري انجام دهد كه ناراحتي او را بدنبال داشته باشد
- سوم : تقويت ايمان و يقين به خدا و روز جزا و بهشت و دوزخ و حساب و عقاب . چراكه بدون ترديد اين يقين است كه انگيزه ترس از خدا و دوزخ او و اميد به بهشت را در درون انسان ايجاد مي كند .
- چهارم: تفكر در روز حساب، و ياد آوري انواع عقاب هاي الهي و ياد آوري نموده و سختي هاي عالم برزخ و مؤاخذه روز قيامت را نصب العين خود قرار دادن (1)
- پنجم : حالات خائفين از درگاه الهي را در نظر داشتن. خوب است انسان حكايات خوف انبياء و اولياء را مطالعه نموده و ملاحظه نمايد ترس ايشان از پروردگار به چه حد بوده است . (معراجالسعادة ج : 2 ص : 192 )
- ششم : دقت در اين مساله كه عاقبت افراد مشخص نيست، به همين دليل نمي توان اطمينان داشت مسيري كه در زندگي طي مي نمائيم منجر به عاقبت بخيري خواهد شد يا نه . لذا بايد هميشه نگران عاقبت به خيري بوده و از عذابي كه ممكن است به دليل عاقبت به خير نشدن دامن انسان را بگيرد ترسيد و بر ترك گناه و انجام اعمال نيكو مداومت داشت . (برداشتي از معراجالسعادة ج : 2 ص : 193 )
- هفتم : خداوند را همواره ناظر بر اعمال و رفتار خود ديدن:
امام صادق عليه السّلام به اسحاق ابن عمار فرمود: اى اسحاق آن چنان از خدا بترس كه گويا او را مىبينى و اگر تو او را نمىبينى او تورا مىبيند، پس اگر چنين مىپندارى كه او تو را نمىبيند بتحقيق كافر شدى، و اگر بدانى كه او تو را مىبيند و با علم به اين مطلب او را معصيت كنى او را از هر بينندهاى پستتر به حساب آوردهاى. (أسرارالصلاة ص : 205 )
- هشتم : هر روز پس از اتمام فعاليت هاى عادى و قبل از رفتن به بستر و خوابيدن، افكار و اعمال روزانه خودرا محاسبه كنيد و اعمال ناصحيح و گناه آلود و لغزش هاى خود را بررسى كرده و به خود متذكر شويد و زشتى آن را براى خود مجسم نماييد.
- نهم: هر چه بيشتر درباره انواع گناهانى كه از انسان مى تواند صادر شود، مطالعه نماييم و پيامدهاى منفى، عوارض سوء دنيوى و عقاب هاى اخروى آن را از نگاه روايات و آيات قرآن مورد توجه قرار دهيم تا زشتى و قبح گناه و لغزش ها در ذهنمان بيشتر جايگزين شود. (2)
- دهم : با افرادى كه ديدار و نگاه به آنها شما را به ياد خداوند متعال مى اندازد نشست و برخاست و مجالست داشته باشيد .
- يازدهم : دوستان و هم اتاقى ها و هم درسى هايى كه متدين و پاى بند اصول اخلاقى و ارزشى هستند و از گناه كردن واهمه دارند و گناه و لغزش هر چند كوچك و اندك باشد برايشان بسيار زشت و ناپسند است و در صدد انجام واجبات و ترك محرمات هستند انتخاب نمائيد .
- دوازدهم : آياتى كه در مورد عذاب و عقاب گناهكاران همچنين آياتي كه در توصيف جهنم و اهل جهنم و آيات مربوط به معاد و روز حساب رسى دقيق از همه اعمال و رفتار را مطالعه نمائيد.
- سيزدهم: به ضعف و ناتوانى خود در مقابل بلايا و مصيبت ها و مشكلات دنيوى و مقايسه عذاب دنيوى با عذاب اخروى توجه نمائيد . - در پايان بايد به اين نكته بسيار مهم توجه نمائيد : آنچه در فضيلت و مدح ترس از خداوند گفته شد تا زماني مي باشد كه از حد تجاوز نكند، چراكه اگر از حد خود تجاوز كند و به حد افراط رسيده و چه بسا منجر به نااميدى و يأس از رحمت خدا گردد، و اين حد ضلال و كفر است. «لا يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ الْقَوْمُ الْكافِرونَ 12: 87». از رحمت خدا جز قوم كافر مأيوس نمىشوند». يوسف، (سوره 12)، آيه 87. و شكى نيست كه: چون ترس به اين حد رسد انسان را از عمل و طاعت باز مىدارد، زيرا كه تا اميد نباشد انگيزه براي عبادت نخواهد بود . و چون انگيزه نباشد كسالت در عبادت به انسان روى آورده و او را از عمل باز مى دارد .
لذا در دستورات ديني سفارش شده كه انسان همواره در بين خوف و رجا باشد تا ترس بيش از حد او منجر به نااميدي نشده و اميد بيش از حد او نيز وي را به گناه و طغيان نكشاند - از امام صادق عليه السلام روايت شده كه: «در وصيت لقمان چيزهاى بسيار عجيب بود، و عجبتر چيزى كه در آن بود، آن بود كه به فرزند خود گفت: از خدا بترس، ترسى كه اگر در درگاه او بيائى با خوبيهاى ثقلين، عذاب كند تو را. و اميدوار باش به خدا، اميدى كه اگر بيائى او را به گناه ثقلين، رحمت كند تو را. (أمالي الصدوق 668 المجلس الخامس و التسعون)- و در روايت ديگري فرمودند : لا يكون المؤمن مؤمنا، حتّى يكون خائفا راجيا، و لا يكون خائفا راجيا حتّى يكون عاملا بما يخاف و يرجو. مؤمن، مؤمن نيست مگر اينكه بيمناك، و اميدوار باشد، و بيمناك و اميدوار نيست مگر اينكه از آنچه از آن مىترسد دورى گزيند و بدانچه اميدوار است عمل كند.( أمالي المفيد ص 195 المجلس الثالث و العشرون)
-----------------
پي نوشت :
1- در اين زمينه مي تونيد به كتاب منازل الاخره شيخ عباس قمي مراجعه نمائيد
2- در اين زمينه ر.ك:
-گناه شناسي/ محسن قرائتي.
-گناهان كبيره/ شهيد دستغيب.
- شهيد دستغيب، قيامت و قرآن (تفسير سوره طور).
صاحب محتوی:
پرسمان دانشجویی
زبان :
فارسی
منبع اصلی :
http://akhlagh.porsemani.ir/content/%D8%AE%D9%88%D9%81-%D9%88-%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%8A-%D9%85%D9%88%D9%85%D9%86
جنس منبع:
متن
پایگاه :
پایگاه پرسش و پاسخ های اخلاق و عرفان سایت پرسمان
یادداشت :
نوع منبع :
پرسش و پاسخ , کتابخانه عمومی
مخاطب :
بزرگسال
خروجی ها :
Mods
Doblin core
Marc xml
MarcIran xml
مشخصات کامل فراداده
مشخصات کامل اثر
منابع مرتبط :
ثبت نظر
ارسال
×
درخواست مدرک
کاربر گرامی : برای در خواست مدرک ابتدا باید وارد سایت شوید
چنانچه قبلا عضو سایت شدهاید
ورود به سایت
در غیر اینصورت
عضویت در سایت
را انتخاب نمایید
ورود به سایت
عضویت در سایت