اصرار بر اجابت دعا | کتابخانه مجازی الفبا

آيا براي دعا اصرار خوب است و بايد اصرار کنيم يا نه اصرار نکنيم که حتما مستجاب شود؟

در پاسخ به مطالب ذيل توجه كنيد :
1- امام باقر عليه‏السلام مي فرمايد : واللّه لا يُلِحُّ عبدٌ مُؤمِن علَى اللّه عز و جل في حاجتِهِ إلاّ قضاها لَهُ . بـه خـدا سوگند هيچ بـنده مؤمنى در حاجت خود به درگاه خداوند عز و جل اصرار نورزد ، مگر آن كه حاجتش را بر آورد . الكافي : 2 / 475 / 3 منتخب ميزان الحكمة : 200
2- شما در موارد متعدد ، تاكيد بر اصرار بر دعا را شنيده ايد ولي در بيان برخي علما نيز مي شنويد كه خيلي اصرار بر دعا نكنيد شايد به مصلحت شما نباشد ، چرا كه شايد در آينده و يا در قيامت و پس از مرگ متوجه شويم كه استجابت آن دعا به خير ما نبوده و خدا را شكر كنيم كه آن دعا را مستجاب نكرده است.
هر دو درست مي گويند ولي شبهه تعارض بين اين دو مطلب ، ناشي از مسامحه در استفاده لفظ دعا در گفته علما است.در صورتيكه منظور علما بر عدم اصرار بر دعا ، در واقع عدم اصرار بر استجابت دعا است.
پس در واقع انسان بايد بر دعا کردن اصرار كند ولي بر استجابت ظاهري اصرار نكند و نتيجه را به خداوند بسپارد و به آنچه خداوند براي او مي خواهد راضي و خشنود و تسليم خدا باشد.
مثلا يك كسي كه صاحب فرزند نمي شود هميشه و تا آخر عمر خوب است كه بر دعا به صاحب فرزند صالح شدن اصرار كند ولي بر استجابت آن اصرار نكند. و از اينكه به ظاهر اين دعا بر آورده نمي شود بي تابي نكند و نا اميد از رحمت الهي نشود و افسرده نگردد .
خود دعا كردن از جهات مختلف ممدوح است. از قبيل ارتباط با خدا و پيوند دائمي با خدا و اينكه انسان خود را محتاج به خدا ببيند. مضافا اينكه خود دعا كردن في نفسه مطلوب است و خود همين دعا كردن نوعي استجابت است. تا خدا نخواهد كسي توفيق دعا كردن و ارتباط با خدا را پيدا نمي كند. و از انجايي كه خداوند فرموده و وعده داده كه : ادعوني استجب لكم- هر دعايي به تحقيق مستجاب مي شود ولي نه به آنصورت ظاهري كه ما هميشه بفهميم. خداوند همه دعا ها را مستجاب مي كند ولي گاهي مطابق ظاهر آن و گاهي كه به صلاح نيست مطابق صلاح فرد و حتي بيشتر از خواسته فرد به او مي دهد، لكن انسان به آن توجه ندارد. البته گاهي هم عدم استجابت ناشي از مانعي مثل گناه است كه با توبه انسان ، دعاهاي او نيز شنيده و مستجاب مي شود.
مثلا كودكي كه سرما خورده و گلو درد دارد از پدرش مطالبه بستني مي كند ولي پدر دلسوز كه مي داند بستني برايش ضرر دارد به گفته ظاهري اش توجه نمي كند ولي براي اينكه به خير كودكش عمل كند بجاي يك بستني ۱۰۰ توماني ، ۱۰۰ هزار تومان به حسابش واريز مي كند تا در بزرگي به كارش بيايد ولي كودك كه فعلا درك ندارد بي تابي مي كند و مي گويد پول به چه دردم مي آيد ، همان بستني را برايم بخر.
پس شايسته است تمام نياز هايمان را در دعا هايمان مد نظر بياوريم بر آنها اصرار كنيم ولي در عين حال عرضه داريم كه خدايا اگر به صلاحمان نيست آنگونه كه خود مي داني و به خيرمان است پيش بياور.
اين يعني اصرار بر دعا و اصرار نداشتن بر استجابت ظاهري.
كسي كه اصرار بر استجابت ظاهري دعا دارد ، مثل آن كودك است كه اصرار به خريدن بستني دارد. در دعا هم اگر استجابت ظاهري پيش نيامد ، گاهي برخي از رحمت خدا مايوس مي شود و يا كساني بوده اند كه نعوذ بالله كارشان به كفر كشيده شده است. در حاليكه اگر مي دانستند كه استجابت اين دعا به خيرشان نيست هيچگاه اين همه اصرار نمي كردند .
البته عدم استجابت دعا هميشه ناشي از اين نيست كه به صلاح فرد نباشد. گاهي موانعي براي استجابت دعا وجود دارد، نظير برخي گناهان كه منجر به حبس دعا مي شوند و دردعاي كميل به برخي از انها اشاره شده است .
3- در رابطه با اصرار بر خواسته هاي معنوي يا مادي ، مطلبي را كه بايد توجه داشته باشيم ، مسئله همت انسان است.كه به ما توصيه شده كه همت هايمان را بلند كنيم و خواسته هايمان را در قله ها قرار دهيم و تمام همت خود را مصروف خواسته هاي ناچيز دنيايي نكنيم. ولي از آنجايي كه انسان ، مادام كه در دنيا قرار دارد به حوائج مادي هم نيازمند است ، به ما توصيه كرده اند كه نمك طعامتان را و حتي بندكفشتان را از خدا بخواهيد. و به نظر مي رسد كه اين كار،توحيد افعالي و فعلي انسان را تقويت مي كند.
از طرف ديگر، بايد توجه داشته باشيم كه ظرفيت و معرفت انسان ها، متفاوت است. آنهايي كه داراي ظرفيت و معرفت بالاتري هستند ، به طبع در دعاهايشان خواسته هاي بلند همتانه بيشتري را لحاظ مي كنند و كساني كه در سطح معرفتي پايين تري هستند، به تناسب معرفت و همتشان ، خواسته هايي از خداوند طلب مي كنند.
ضمن اينكه بايد بدانيم ، نفس ارتباط گيري با خداوند مطلوب است. در حديث قدسي در بيان علت تفاوت هاي انسانها آمده است: خداوند به اين دليل انسان ها را متفاوت آفريده (در خلق و مال و جمال و ... ) تا آنكس كه در مرتبه بالاتري است خدارا به اين واسطه شكر كند و آنكه در مرتبه پايين تري به لحاظ ظاهر قرار دارد در دعا ، از خداوند طلب كند كه به او هم بدهد و به اين واسطه هر دو گروه به خداوند متصل شوند و ارتباط برقرار كنند. البته اين حديث موارد ديگري هم دارد كه به تناسب بحث ، فقط اين قسمت را آوردم.
در مورد ادامه سئوالتان بايد بگويم كه اين تصور اشتباه، ناشي از اين است كه ما هنوز نتوانسته ايم اين تفكيك را در ذهنمان ايجاد كنيم كه خير و صلاح واقعي فرق دارد با آنچه كه ما فكر مي كنيم كه به خير و صلاحمان هست.
عسي ان تكرهوا شيئا فهو خير لكم و عسي ان تحبوا شيئا فهو شر لكم والله يعلم و انتم لا تعلمون.
كسي كه در بيابان دارد از تشنگي مي ميرد و از خداوند مطالبه آب دارد ، از كجا مطمئن است كه رسيدن به آب به خير و صلاحش است. شايد اگر الان از تشنگي بميرد ، با وضع بهتري از دنيا برود و اگر به او آب برسد و زنده بماند و مثلا 30 سال ديگر زنده بماند ولي شرايطي در آينده زندگي اش پيش بيايد كه عاقبت به شر از دنيا برود.
چه بسيار كساني كه صاحب فرزند نمي شوند و با هزار اصرار و دعا و نذر و نياز به فرزند مي رسند ولي بچه اي ناقص الخلقه به دنيا مي آيد يا فرزند ناخلفي مي شود، كه بعدا پشيمان مي شوند از اين همه اصراري كه كرده اند بر اجابت دعايشان و خواهند گفت كه اي كاش بي فرزند باقي مي مانديم.
4- مساله اي كه از اهميت زيادي برخوردار است، توجه به حقيقت دعا و پي بردن به ارزش دعا است؛ اينكه به دعا تنها به چشم وسيله اي براي گرفتن حاجت نگاه نكنيم؛ نه اينكه حاجات خود را از طريق دعا نخواهيم، خير، بلكه مقصود اين است كه بدانيم نفس دعا كردن، عبادت است, يعني دعا از دعوت است و در دعا انسان از خداوند دعوت مي كند تا در دل و جان او با صفات جمال و جلال اش تجلي كند و به دلي مومن كه عرش خدا است بنشيند, بنابراين دعا كننده چه حاجت بگيرد و چه نگيرد, عبادت كرده و به خداوند نزديك شده است.
امام باقر (عليه السلام) مي فرمايند: «افضل العبادة الدعا» (ميزان الحكمه/ج4/ص1644) دعا برترين عبادت است. در روايتي از امام صادق (عليه السلام) آمده كه: «دعا كن و مگو كار، گذشته است (و آنچه مقرر شده همان ميشود) همانا نزد خداوند عزوجل مقام و منزلتي است كه جز با درخواست به دست نمي آيد.» (همان،ص1646)
در اين روايات تنها بحث از فضيلت و عبادت بودن دعا و ارزش خود دعا است و هيچ بحثي از گرفتن حاجت و نگرفتن آن بميان نيامده است، تا ما ارزش حقيقي دعا را درك كرده و با شوق و رغبت به سوي آن بشتابيم.

پرسمان دانشجویی