ويژگي عاشق واقعي | کتابخانه مجازی الفبا

يك عاشق واقعي بايد چه ويژگي داشته باشه؟

اگر عشق به معناي حقيقي خود شناخته شود، آنگاه پي بردن به عاشق و معشوق و ويژگيهاي آنها نيز سهل و آسان خواهد شد. عشق انسان را به بندگي معشوق مي كشاند. اگر معشوق خداوند باشد يا كسي كه انسان را به خدا پيوند مي زند, اين بندگي معطوف به خداوند و توحيدي خواهد بود ولي در غير اين صورت بندگي غير خدا و شرك و انحراف و گمراهي است. پس ويژگي عاشق بندگي و سرسپردگي و فناي در معشوق است. عاشق واقعي اراده اي از خود ندارد و آنچه اجرا مي كند خواست و اراده معشوق است.
چيستي عشق:
هر روح به چيزي ميل مي كند كه با طبيعتش مطابق است و نيرويي مطابق ارزش و استعداد خود پديد مي آورد كه عشق نام دارد اين عشق در همه چيز جريان دارد . پس عشق امري فراگير و در ضمن داراي مراتب است .
عرفا و فلاسفه عشق را در مراتب گوناگون هستي از ضعيف ترين درجه تا قوي ترين مرتبه آن، يعني واجب الوجود (خداوند) جاري دانسته اند؛ عشق در هريك از اين مراتب از درجات گوناگوني برخوردار است.
به نظر آنها راز بقا و تكامل، در عشق است. ابن سينا فيلسوف بزرگ عالم اسلام با استمداد از ذوق عرفاني و روش فيلسوفانه به اثبات اتحاد عشق و عاشق و معشوق پرداخته و توانسته است تسلط عشق را در پهنه وسيع جهان مدلل دارد.
«معناي عشق»
ابن سينا در رساله في ماهيه العشق ميگويد : عشق در حقيقت خود ، چيزي جز نيكو شمردن امر حسن ( نيك و زيبا ) و ملايم (موافق فطرت) نيست . بر اين اساس وي معتقد است كه هر يك موجودات چيزي را كه ملايم و سازگار خود مي يابد تحسين مي كند و اگر خود فاقد آن است به سوي آن كشيده مي شود . خير خاص هر موجودي رسيدن به آن چه در حقيقت ملايم اوست، و يا آن چه گمان مي رود كه ملايم اوست ، دانسته مي شود .
نتيجه: فلسفه عاشقي جذب شدن به موجودي حسن و كامل (خداوند متعال) مي باشد كه تا اين امر حاصل نشود، رسيدن به سعادت و كمال نيز محقق نخواهد شد. در حقيقت فلسفه عاشقي رسيدن به كمال و سعادتي است كه از ناحيه معشوق به عاشق اعطاء مي شود. بنابراين نمي توان جذبه ها و علاقه هاي زميني كه بين انساني و انسان ديگر واقع مي شود را عشق ناميد. چرا كه معشوق بايد كامل و حسن باشد، در حالي كه هر دو خود محتاج و نيازمندند. پس از ويژگيهاي بارز عاشق آن است كه خود را به كمال رساند، اما آن كمالي كه به خواست معشوق است نه هر كمالي.!
به طور كلي در يك دسته بندي عشق به دو گونه مي باشد:
الف) عشق‏هاى مجازى:
در اين گونه عشق‏،موضوع عشق ورزي همانا صفات ظاهري و كمالات مشهود و محسوس محبوب است .يعني كمالات ظاهري محبوب موجب جذب عاشق مي شود. عشق مجازي خود دو گونه است. 1-عشق حيواني كه در آن عاشق تنها از روي شهوت و هوس معشوق خود را مي خواهد و به جنبه هاي جنسي او نظر دارد امروزه در عرف كوچه وبازار اين معنا طيف گسترده اي دارد تا آنجا كه رندي گفته است : به دنيا هر كجا درد دلي بود به هم كردند و عشقش نام كردند. تا آنجا كه ديده مي شود برخي از جوانان اشعار عرفاني عرفا را تا آنجا پايين مي آورند كه آنرا براي جنس مخالفي كه تازه با آنها آشنا شده اند مي نويسند هر چند برخي سعي بر اين دارند كه اين نوع كشش هاي طبيعي به جنس مخالف را عشق مجازي تعبير كنند ولي واقعيت اين است كه اكثر آنها چيزي جز ميل جنسي و يا هيجانات زود گذر نيست. 2-عشق پاك كه اگر چه نظر او به ظاهر محبوب است، ولي چون ظاهر نماد باطن است و نشان از ذات الهي دارد، خود زمينه ساز عشق حقيقي مي شود و مانند پلي عاشق را به سوي عشق حقيقي رهنمون مي گردد.
ب ) عشق حقيقى و الهى:
عشق حقيقى عبارت است از قرار گرفتن موجودى كمال‏جو در مسير جاذبه كمال مطلق، يعنى خداوند متعال، پروردگارى كه جميل مطلق، بى‏نياز، يگانه، داناى اسرار، توانا، قاهر و معشوق است كه همه رو به سوى او دارند و او را مى‏طلبند .
عشق مجازى همچون پل و نردبان به عالم عشق حقيقى است. از آن جا كه تمام عوالم هستى و موجودات آن، حضرت حق را نشان مى‏دهند، امورى مجازى به شمار مى‏روند. به همين جهت عشق به آيات الهى، عشقى مجازى قلمداد مى‏شود.
عشق مجازى بايد به عشق حقيقى بر گردد تا ارزش پيدا كند و عاشق از رهگذر كمالات محسوس به كمال مطلق رهنمون گردد. و اگر در همان متوقف گردد جز انحراف هيچ نخواهد بودو سد راه كمال آدمي مي گردد. زيرا عشق ما بر معشوق راستين متمركز است و به هر آن چه كه از اوست و بوى او را مى‏دهد و نشانه اوست عشق مى‏ورزيم. ازاين‏رو توقف در اين عشق هر چند بهتر از نداشتن عشق است، ولى نتايج عشق حقيقى و راستين را ندارد.
هر عشق و محبتى كه از اين دو مقوله خارج باشد عشق نيست بلكه شهوت و غريزه زيستي است در واقع آفتى است كه به رنگ عشق درآمده و زايل شدنى است. به طورى كه در برهه‏اى از عمر انسان(عشق كاذب شهوانى بيشتر در سنين جوانى رخ داده و گاهى همچون آتشفشان، جلوه مي كند كه بايستى از آن به خاطر اثرات مخرب و ويرانگرش پرهيز نمود) اين عشق بعد از سپرى شدن آن دوره رخت برمى‏بندد و بر زير خاكسترهاى آن خرابى و فساد شديدى باقى خواهد ماند..
تنها آن عشق مجازى كه در دل جاى دارد، مى‏تواند پلى براى رسيدن به عشق الهى باشد. عاشق بايد به منشأ كمال و حسن معشوق توجّه كند و ديدگاه خود را به آن معطوف دارد و معشوق مجازى را «نمادى» از معشوق حقيقى خويش تلقى كند و او را جلوه‏اى از جمال و كمال او بداند.
اگر در عشق مجازى، عاشق همواره به اين حقيقت واقف شود كه معشوق او «مجازى» است و تنها براى راهبرى او به «عشق برتر و برين» است، مى‏تواند از اين عشق گذر كرده و به عشق حقيقى و الهى برسد؛ امّا اگر نگاه خويش را بر همان معشوق مجازى محدود سازد و جان و دلش محدود و مسخر و مقيد وى گردد، هيچ‏گاه نمى‏تواند از او گذر كند و به معشوق حقيقى دست يابد. علاوه بر اين؛ همواره بكوشد و دقّت نمايد كه هنگام برخورد با معشوق مجازى، به ياد معشوق حقيقى افتد و با نگاه او، هجران معشوق اصلى را ياد آورد.«جهان با محبت و بي محبت»
استاد شهيد مطهرى، براى محبت و عشق (كه همان محبت شديد است ) به طور كلى، آثارى ذكر نموده كه از جمله اين آثار مى‏توان به نكات ذيل اشاره كرد:
«عشق و محبت خلق و خوى انسان را متحول مى‏كند، عشق از ترسو انسانى شجاع، از بخيل بخشنده و از كم‏طاقت انسانى شكيبا مى‏سازد، روحى كه از غلظت برخوردار بود، با عشق لطيف و رقيق مى‏شود، عشق استعدادهاى نهفته انسان را بر ملا ساخته، قواى خفته را بيدار مى‏كند، انسان عاشق موفق به انجام امورى مى‏شود كه پيش از پانهادن در ورطه دلباختگى تصور آن را هم نمى‏نمود. قدرت عشق آنچنان است كه قهرمان سازى مى‏كند، بسيارى از شاعران، فيلسوفان و هنرمندان حيات هنرى و علمى خود را مديون يك محبت نيرومند مى‏دانند. عشق نفس را تكميل و استعدادهاى حيرت‏انگيز باطنى را ظاهر مى‏سازد. از نظر قواى ادراكى، الهام بخش است و از نظر قواى احساسى، اراده و همت را تقويت مى‏كند و آنگاه كه در جهت علوى متصاعد شود، كرامت و خرق عادت بوجود مى‏آورد. عشق تصفيه‏گراست و روح را از مزيجها و خلطها پاك مى‏كند و صفات رذيله ناشى از خود خواهى را از بين مى‏برد. عشق و محبت قطع نظر از اينكه از چه نوع باشد، انسان را از خودپرستى بيرون مى‏آورد. خودپرستى محدوديت و حصار است. عشق به غير مطلقاً اين حصار را مى‏شكند. (جاذبه و دافعه على (ع)، ص 26 تا 62).
عشق و محبت به اهل بيت (ع) نيز آثاري دارد كه هم در اين جهان نمايان مي شود و هم در آخرت.
1- اثر محبت اهل بيت عليهم السلام در عالم برزخ
ابو بصير كه از شاگردان معروف امام صادق و امام باقر (ع) است نقل مى‏كند: وقتى بنده مؤمن، وارد قبر و برزخ مى‏شود، شش چهره نورانى نيز با او وارد مى‏شوند. در بين اين اين شش صورت يكى از همه نورانى‏تر، پربهارتر و زيباتر است. يكى از آنها طرف راست او در قبر قرار مى‏گيرد، ديگرى طرف چپ، سومى روبرو، چهارمى پشت‏سر، پنجمى نزديك پاهاى او. سپس آنكه از همه نورانى‏تر است بالاى سر او مى‏ايستد.
اين شش صورت در برابر هرگونه حادثه و مشكلى كه بخواهد به او آسيب برساند از وى حمايت مى‏كنند. اگر از طرف راست اين مؤمن بخواهد به وى آسيب برسد آنكه طرف راست اوست حفظش مى‏كند، نيز از طرف چپ، روبرو، پشت‏سر، زير پا، بالاى سر.
آنگاه معارفه‏اى در همان برزخ بين اين صورتهاى نورانى برقرار مى‏شود و يكديگر را معرفى مى‏كنند. آنكه از همه نورانى‏تر است از ديگران مى‏پرسد كه شما كيستيد؟ خداى جزاى خير به شما بدهد؟ آنكه طرف راست اين بنده مؤمن قرار دارد مى‏گويد من نماز او هستم. حضرت فرمود آن صورت نورانى كه طرف راست قرار مى‏گيرد باطن و حقيقت نماز است. و آن صورتى كه طرف چپ اوست مى‏گويد من زكات او هستم.
آن نورى كه پايين پاى اوست مى‏گويد من نيكيهايى هستم كه او به برادران مؤمن روا داشته است. خيرى كه به ديگران رسانده به صورت نورانى مجسم شده و پايين پاى انسان قرار مى‏گيرد كه از آن طرف به انسان گزندى وارد نشود.
آن صورت نورانى كه روبروى او ايستاده مى‏گويد من روزه او هستم. روزه هم به صورت نورانى در قبر، جلو او قرار مى‏گيرد و آن صورت نورانى كه پشت سر اوست نمى‏گذارد از پشت‏سر به او آسيبى برسد و مى‏گويد من حج و عمره او هستم.
آنگاه اين پنج نفر كه خود را معرفى كردند از صورتى كه بالاى سر مؤمن ايستاده سؤال مى‏كنند، تو كيستى كه از همه ما نورانى‏تر هستى؟ مى‏گويد من ولايت خاندان پيغمبرم: «أَنا الوِلايَة لِآل مُحمد صَلوات الله عَليهم اجمعين»( بحار 6/ 234)
2- نجات از گمراهي در زندگي
ابو نعيم روايت مى‏كند كه پيغمبر خطاب به انصار كرد و فرمود: «آيا راهنمايى كنم شما را به چيزى كه اگر بدان چنگ بزنيد، بعد از من هرگز گمراه نشويد؟ گفتند: آرى يا رسول الله فرمود: اين، على است. دوستش بداريد به دوستى من و احترامش كنيد به احترام من، كه خداوند به وسيله جبرئيل فرمانم داد كه اين را براى شما بگويم.»( حليلة الاولياء، 1/ 63)
3-مودت و محبت شرط پذيرش بندگى و از لوازم ايمان است.
در زيارت جامعه است كه: به سبب ولايت‏شما طاعت واجب پذيرفته مى‏شود و «مودت واجب» براى شماست. «بموالاتكم تقبل الطاعة المفترضة و لكم المودة الواجبة».
پيامبر خداصلى الله عليه وآله در حديثى مفصل، خطاب به سلمان و ابوذر و مقداد فرموده است: مودت اهل بيت من بر هر مرد و زن با ايمان، واجب است. «ان مودة اهل بيتى مفروضة واجبة على كل مؤمن ومؤمنة». (بحارالانوار، ج 22، ص 315. )
4-محبت اهل بيت عليهم السلام عامل قرب الهي
بزرگترين اثر عشق به اهل بيت، يافتن طريق قرب الهى است. قرب و وصل الهى كه غايت حركت يك انسان عارف است، آسان به دست نمى‏آيد و ورود در اين مسير نيازمند مشعل دارى است به نام امام معصوم كه خود از ولايت تكوينى برخوردار است و مأموم مى‏تواند با هدايت وى درجاتى از اين نوع ولايت را كسب كند. استاد فرزانه شهيد مرتضى مطهرى درباره ولايت تكوينى معتقد است: «نظريه ولايت تكوينى از يك طرف مربوط است به استعدادهاى نهفته در اين موجودى كه به نام انسان در روى زمين پديد آمده است و كمالاتى كه اين موجود شگفت بالقوه دارد و قابل به فعليت رسيدن است و از طرف ديگر، مربوط است به رابطه اين موجود با خدا. مقصود از ولايت تكوينى اين است كه: انسان در اثر پيمودن صراط عبوديت، به مقام قرب الهى نائل مى‏گردد و اثر وصول به مقام قرب- البته در مراحل عالى آن- اين است كه: معنويت انسانى كه خود حقيقت و واقعيتى است در وى متمركز مى‏شود و با داشتن آن معنويت، قافله سالار معنويات، مسلط بر ضمائر و شاهد بر اعمال و حجت زمان مى‏شود زمين هيچگاه از وليى كه حامل چنين معنويتى باشد و به عبارت ديگر «انسان كامل» خالى نيست. ولاءها و ولايتها، 1377، ص 57.

پرسمان دانشجویی