خودسازي هدفمند ديني | کتابخانه مجازی الفبا

مراحل تدوين يك برنامه كلي براي زندگي انسان :1_ تعين هدف زندگي 2_ خودسازي براساس هدف / آيا درسته ؟لطفأ راهنمايي كنيد و كتاب معرفي كنيد؟

همانگونه که شما به خوبي به آن اشاره کرده ايد خودسازي بايد بر اساس هدف اصيل زندگي باشد. قرآن کريم به صراحت هدف زندگي انسان را بيان کرده و فرموده است: و ما خلقت الجن و الانس الا ليعبدون. و جن و انس را نيافريدم مگر براي عبادت. (ذاريات، آيه 56).
همچنين از تمامي آموزه هاي ديني استفاده مي شود که کمال و سعادت انسان در اين دنيا و نيز در آخرت از طريق عبادت و ارتباط با خداوند تامين مي شود، به خاطر همين است که در آيات فراواني از قرآن کريم اشاره شده است که تمامي انبياي الهي بدون استثنا انسان را به پرستش پروردگار عالم فراخوانده اند، و لقد بعثنا في کل امة رسولا ان اعبدوا الله و اجتنبوا الطاغوت. و هر آينه در هر امتي رسولي را برانگيختيم تا به امت خود بگويد که: خداي را بپرستيد و از طاغوت بپرهيزيد. (نحل، آيه 36) از آن رو مي توان به صراحت باور داشت که : هدف زندگي انسان چيزي جز عبادت خداوند نيست.
از ديدگاه قرآن كريم هدف نهايي انسان در زندگي، قرب الي الله يا همان خدايي شدن انسان از طريق عبادت توحيدي و انس با خداوند است؛ عبادت هدف ابزاري و متوسط رسيدن به چنين هدفي است. آنجا که قرآن کريم مي فرمايد: «و ما خلقت الجن و الانس الا ليعبدون؛ و جن و انس را نيافريدم مگر براي عبادت». فايده و اثر عبادت نيز انس با معبود و نزديك شدن به صفات و كمالات او است. براي هدفگذاري در زندگي بايد به گونه اي برنامه ريزي نمود كه تمامي اهداف جزئي زندگي در مسير قرب الي الله توجيه و سازمان دهي شود، تا انسان بتواند در اين مسير به كمال و سعادت واقعي خودش دست يابد.روش خودسازي و سلوک :دوست خوبم . شما در حقيقت طالب سير و سلوك هستيد، ولي بايد بدانيد كه سلوك الي الله دو مرحله دارد. سلوك عقلاني و سلوك عرفاني. وظيفه ابتدايي انسان سلوك عقلاني است و سلوک عرفاني بعد از آن است. براي سلوک عقلي نياز به استاد خاص نيست، پس بايد با مطالعه, تفکر، تحصيل علم و استفاده از علما و اساتيدي که در حوزه علوم ديني نقلي وعقلي تبحر دارند ،انسان به مرحله اي برسد که براي تمام انديشه و باورها و اخلاق و اعمالش حجت داشته باشد.
بعد براي سير و سلوک عرفاني خود خداي متعال وعده داده است که نياز به استاد راهنما را تامين نمايد، ان جاهدوا فينا لنهدينهم سبلنا- بنابراين بايد ابتدا به سلوک عقلي و انجام وظايف واجب و ترک حرام و اصلاح اخلاق و عقايد کوشيد و بعد وارد راه عرفان و عشق شد.
کار اساسي اي که شما بايد براي انجام اهتمام فراوان داشته باشيد تقويت عقلانيت و بالا بردن اطلاعات ديني است. يعني شما در مرحله سلوک عقلاني هستيد و بايد تمام همت خود را مصروف آن نماييد. سعي کنيد در زمينه هاي عقايد و اخلاق و احکام عملي سطح مطالعات خود را بالا ببريد و تا مي توانيد اعمال خود را عالمانه و آگاهانه نماييد.خودسازي عقلاني به اين معنا است که شما با حجت آشنا شويد. در فضاي ايماني حجت وحي و عقل معصوم و مستند به وحي است. عقل انسان زماني رشد يافته است که در يک مقايسه وسيع بد و خوب، درست و غلط، هدايت و ضلالت، هست و نيست، صحيح و فاسد، حلال و حرام را تشخيص دهد و اين نمي شود مگر با داشتن و آشنايي با حجت ديني و عقلي از طريق مطالعه و تحقيق و پژوهش و تفکر و مانند آن. البته علم هم بايد با عمل عقلاني همراه شود وگرنه عقل بدون عمل نداريم يا فايده اي ندارد. عاقل کسي است که درست و عالمانه عمل مي کند و انتخاب هاي عملي اش صحيح و عاقلانه و مورد تاييد خداي متعال است.
برنامه شما تا چند سال مطالعه و تحقيق و آشنا شدن با دليل و منطق عقايد و اخلاق و احکام اسلامي است و توصيه مي کنيم تنها در صورتي وارد سلوک عرفاني و انجام مستحبات شويد که سلوک عقلاني شما به کمال خود رسيده باشد.
براي سلوک عقلاني لازم است خود شما سري به کتاب خانه يا کتاب فروشي ها بزنيد و کتاب هايي را در بخش عقايد اسلامي و شيعي و تاريخ اسلام و شيعه و اخلاق اسلامي که با سن و سطح تحصيلي شما مناسب باشد پيدا و مطالعه نماييد. در اين زمينه مي توانيد به روحانيون يا عالماني که مي شناسيد مراجعه و مشورت بگيريد. در مورد احکام هم بايد مرجع انتخاب کنيد و اعمالي که انجام مي دهيد مستند به قول و فتواي مرجع ديني باشد. در سايت ما کتاب هاي اخلاقي فراواني هست مي توانيد رجوع کنيد.
دو نکته: سلوک عقلاني هم شامل سلوک نظري مي شود هم سلوک عملي . يعني عمل کردن به حجت شرعي هم جزء سلوک عقلاني است لذا اين مرحله صرفا شامل يادگيري و تفکر و تحقيق نمي شود و شامل عمل هم مي گردد. عقل نظري و عقل عملي هر دو در اين نوع سلوک دخيل هستند.
دوم اينکه اين مرحله از سلوک بسيار مهم است و در حقيقت گردنه راه خدا است و سخت هم هست بنابراين هر چند سال هم طول بکشد مهم نيست مهم اين است که انسان به حد نصابي از عقلانيت برسد و مطمئن شود که تمام انديشه و اخلاق و عمل او مستند به حجت شرعي و عقلاني است.
نتيجه سلوک عقلاني قوت عقلانيت در انسان است که باعث مي شود هواي نفس او کاملا تعديل شده و تحت حکومت عقل قرار گيرد. تسلط عقل بر نفس و قواي نفساني و تعديل آن زمينه و عامل اصلي موفقيت انسان سالک در سلوک عرفاني خواهد بود. گفتني است که در سلوک عرفاني انسان بايد به فناي في الله برسد و از خودش بگذرد, کسي که اسير نفس اماره و هواي نفس است هرگز نمي تواند به توحيد عملي برسد و فاني در خداوند شود.
سلوک عرفاني سن خاصي ندارد. در صورتي که انسان به حد نصابي از عقلانيت که همان قرب فرايض است برسد کم کم وارد سلوک عرفاني که همان قرب نوافل است، مي شود و فرصت خود را بيشتر صرف مستحبات و رياضات و ارتباط عاشقانه با خدا خواهد کرد و فناي عملي در خدا را تمرين خواهد نمود.
اگر به صورت قوي وارد سلوک عقلاني و مطالعه و تحقيق درباره دين و عقايد و آثار ديني شويد، فرصت نفوذ شيطان در شما کم مي شود و قادر خواهيد بود بر ذهن و فکر خود نيز کنترل داشته باشيد و فکر شما متوجه عوالم زيباي عقلاني مي شود و از نفسانيت انصراف خواهد يافت.
علت اصلي اين که توصيه مي کنيم اول سلوک عقلاني خود را کامل کنيد، بعد به وادي عشق و عرفان وارد شويد، اين است که انسان سه بعد دارد. بعد طبيعت، بعد عقل و بعد دل. مشکل اکثر مردم ا ين است که مي خواهند با جهش از عالم طبيعت و نفسانيت ناگهان وارد وادي دل و عشق و عرفان بشوند و لذا موفق نيستند. اين مانند اين است که کسي بخواهد از پله اول ناگهان به پله آخر نردبان صعود کند.
راه صحيح آن است که انسان با تلاش در وادي عقلانيت و استدلالي کردن تمام ابعاد زندگي خود کم کم از وادي نفس و طبيعت فاصله بگيرد و بعد وارد وادي عشق و عرفان شود. کارکرد عقلانيت همين است که انسان را از دنيا خارج مي کند و او را آماده ورود به عالم دل و عرفان مي نمايد.ابعاد سلوک عقلاني و عرفاني:
سلوک و خودسازي به طور کلي در حوزه هاي زير بايد پي گيري شود.
1- توبه و انجام واجبات و ترک محرمات
2- اصلاح اخلاق و صفات و تزکيه نفس از صفات رزيله و عادت هاي بد
3- کسب رزق حلال و تامين معيشت و سامان دادن زندگي خانوادگي و ازدواج.
4- برنامه مطالعاتي جهت تقويت شناخت و آگاهي در تمامي زمينه هاي ديني.
5- انجام مستحبات و ترک مکروهات و برنامه ريزي براي بندگي محض خداوند و فناي اراده در اراده خداوند. مهمترين کتاب هايي که لازم است پيوسته بخوانيد قرآن کريم و روايات معصومين ع است. قرآن کريم مهمترين اثر عقلاني و عرفاني اسلام است که مي تواند قواي عقلاني و ايماني انسان را تقويت نمايد و انگيزه عمل و اخلاق را در انسان ايجاد کند.
در مورد استاد هم گفتني است: براي سلوک عقلي نيازي به استاد عارف نيست، بايد با مطالعه و تفکر و تحصيل علم و استفاده از علما و اساتيدي که در حوزه علوم ديني نقلي وعقلي تبحر دارند ،انسان به مرحله اي برسد که براي تمام انديشه و باورها و اعمالش دليل و حجت داشته باشد بعد براي سير و سلوک عرفاني خود خداي متعال وعده داده است که اين نياز را تامين نمايد، ان جاهدوا فينا لنهدينهم سبلنا- بنابراين دغدغه داشتن در اين زمينه به خصوص در ابتداي راه بي مورد است و بايد به سلوک عقلي و انجام وظايف واجب و ترک حرام انديشيد و با صدق و اخلاص پيش رفت. موفق باشيد.

پرسمان دانشجویی