ثبات قدم در ايمان | کتابخانه مجازی الفبا

مرحله ثبات قدم در ايمان چه زماني در زندگي انسان رخ مي دهد ؟ من احساس مي كنم در ثبات قدم در دين دچار ضعف روحي و معنوي هستم و با وجود اين كه صميمانه آرزوي دين داري و شيعه بودن خالصانه را دارم اما باز هم در عمل ضعيف هستم لطفا مرا راهنمايي كنيد با تشكر ؟

تعهد و احساس مسئوليت شما نسبت به مسائل ديني قابل تقدير است و اميدواريم كه بتوانيد در سايه اين تعهد زندگي سعادتمندي را براي خود رقم بزنيد .
در اين نوشتار در سه بخش به پاسخگويي موضوعاتي كه مطرح نموده ايد مي پردازيم كه با عنايت الهي برايتان مفيد خواهد بود
بخش اول :
همانگونه كه شما نيز بگونه اي به آن اشاره نموده ايد يكي مهمترين ويژگي هاي افراد مومن ثابت قدم بودن در مسائل ديني مي باشد
رسول خدا در اين باره فرموده اند : الْمُؤْمِنُ أَشَدُّ فِي دِينِهِ مِنَ الْجِبَالِ الرَّاسِيَةِ وَ ذَلِكَ أَنَّ الْجَبَلَ قَدْ يُنْحَتُ مِنْهُ وَ الْمُؤْمِنُ لَا يَقْدِرُ أَحَدٌ عَلَى أَنْ يَنْحَتَ مِنْ دِينِهِ شَيْئاً وَ ذَلِكَ لِضَنِّهِ بِدِينِهِ وَ شُحِّهِ عَلَيْهِ (بحار الأنوار ج‏64 ص 299 ) ؛« مؤمن در دينش از كوه‏هاى بلند هم سخت‏تر و پابرجاتر مى‏باشد زيرا كوه‏ها را با كندن و تراشيدن مى‏توان در آن نقصان پديد آورد، ولى از مؤمن نمى‏توان چيزى كاست، زيرا او نسبت به دينش بخل مى‏ورزد و به ديگران نمى‏دهد »
لذا اگر بخواهيم ما نيز به چنين مرتبه و جايگاهي از ايمان نائل گرديم ، بايد راههاي رسيدن به اين قله رفيع شناخته و در متن زندگي خود پياده نمائيم .
بطور خلاصه با لحاظ نمودن دو موضوع مي توان به اين هدف دست رسي پيدا كرد كه ما در اينجا بدليل ممانعت از طولاني شدن پاسخ ؛ بيشتر به فهرست و سرفصلهاي آنها اشاره مي نمائيم :
موضوع اول : تقويت عواملي كه باعث استقرار و تثبيت ايمان در وجود انسان مي گردند
1- تقويت ايمان با بالا بردن علم و يقين
حضرت علي عليه السلام فرموده اند : قوّوا ايمانكم باليقين فانّه افضل الدّين.
قوى و محكم گردانيد ايمان خود را بيقين پس بدرستى كه آن افزونترين دين است، و منظور از «يقين» اعتقاد ثابت جازمى است كه از روى دليل و برهان باشد.
به اين معنا که اعتقاداتى كه انسان در دين بايد داشته باشد همه بمرتبه يقين برسد و بتقليد و دلايلى كه افاده يقين نكند اكتفا مكنيد، زيرا كه أفضل دينها آنست كه از روى يقين باشد. (شرح آقا جمال الدين خوانسارى بر غرر الحكم، ج‏4، ص: 512)
2- تلاوت قرآن
خداوند متعال در اين خصوص مي فرمايد : إنّما المؤمنون ... إذا تليت عليهم ءايته زادتهم إيمنا ....
(أنفال / 2) مؤمنان، تنها كسانى هستند كه ...هنگامى كه آيات او بر آنها خوانده مى‏شود، ايمانشان فزونتر مى‏گردد....
3- عمل به احكام و مواعظ الهى، مايه افزايش ايمان:
خداوند متعال در اين خصوص مي فرمايد : و لو أنّا كتبنا عليهم أن اقتلوا أنفسكم أو اخرجوا من ديركم مّا فعلوه إلّا قليل مّنهم ولو أنَّهم فعلوا ما يوعظون به لكان خيرا لَّهم وأشدَّ تثبيتا. (نساء /66 ) اگر(همانند بعضى از امتهاى پيشين،) به آنان دستور مى‏داديم: «يكديگر را به قتل برسانيد»، و يا: «از وطن و خانه خود، بيرون رويد»، تنها عده كمى از آنها عمل مى‏ كردند! و اگر اندرزهايى را كه به آنان داده مى‏شد انجام مى‏دادند، براى آنها بهتر بود؛ و موجب تقويت ايمان آنها مى‏شد.
4- ترک بحث و جدل باعث تحکيم و تقويت ايمان است
امام حسين( عليه السلام) هر كه ترك كرد مجادله را، پس به تحقيق كه محكم كرده است ايمان خود را (مصباح الشريعة-ترجمه عبد الرزاق گيلانى ص 308)
5- پرهيزکاري مايه ثبات و پايدارى ايمان مي گردد
امير المؤمنين على (ع) فرموده است، پارسايى و پرهيزکاري مايه ثبات و پايدارى ايمان است (روضة الواعظين-ترجمه مهدوى دامغانى ص 682 )
6- محبت اهل بيت عليهم السلام انسان را در دينداري همچون کوه احد ثابت قدم مي کند
امير المؤمنين عليه السّلام به اصحابش فرمود:... خوشا بحال كسى كه محبّت ما اهل بيت در قلب او رسوخ داشته باشد، ايمان در قلب چنين كسى ثابت‏تر از كوه احد در مكانش خواهد بود. (اسرار آل محمد عليهم السلام ص 516 )
7- كتمان اسرار و رازدارى (ارشاد القلوب-ترجمه سلگى ج‏1 ص 362 )
8- عفو و چشم پوشى از عيب مردم (ارشاد القلوب-ترجمه سلگى ج‏1 362 )
9- صبر در خوشيها و ناخوشيها است (ارشاد القلوب-ترجمه سلگى ج‏1 362 )
10 – نهادينه نمودن صفات مومنين در خود
در اين خصوص تنها به يک روايت از پيامبر گرامي اسلام اکتفا مي نمائيم که فرمود: در مؤمن بيست خصلت بايد باشد و هر كه همه را ندارد ايمانش كامل نباشد اى على اخلاق مؤمن اينها است.
- در صف نماز حاضرند- در پرداخت زكاة شتابانند- مستمندان را خوراك دهند- دست لطف بر سر يتيم كشند- ناخن خود را پاكيزه كنند- كمر خود را ببندند- اگر حديث گويند دروغ نگويند- اگر وعده دهند، تخلف نكنند- اگر سپرده ستانند خيانت نورزند- اگر سخن گويند راست گويند- در شب خداپرستند- در روز مردان نبردند- روزها را روزه‏اند- شبها را زنده دارند و عبادت كنند- همسايه را نيازارند- همسايه از آنها آزار نكشد- آرام روى زمين راه روند- بسوى مساجد گام بردارند- و بخانه بيوه زنان بروند (براي کمک و مساعدت آنها )
- و بگورستانها سر بزنند، خدا ما و شما را از پرهيزكاران سازد « گنجينه معارف شيعه-ترجمه كنز الفوائد و التعجب ج‏1 ص 117 »
11- طلب ياري خواستن از خداوند متعال جهت شعله ور ماندن ايمان در وجود انسان
در يك تقسيم بندي از سوي معصومين عليهم السلام ايمان به دو نوع مستقر و ثابت و ايمان عاريه تقسيم بندي شده است
الف - ايمان مستقر يعنى ايمانى كه ثابت و غير متزلزل باشد و بحوادث و ابتلائات و شبهات زائل يا متزلزل نگردد
ب : مستودع يعنى ايمان عاريتى و امانتى كه بواسطه حوادث و شبهات و ابتلائات متزلزل يا زائل ميگردد
امام صادق عليه السّلام فرمود: خداوند پيامبران را در نبوت خود ثابت قرار داده و آنها هرگز از مقام خود كنار نمى‏روند، و اوصياء آنها را هم به اين طريق قرار داده است گروهى از مؤمنان هم اين چنين هستند، گروهى هم ايمان عاريه دارند، اگر دعا كنند و اصرار بر دعا داشته باشند با ايمان از دنيا مى‏روند(ايمان و كفر-ترجمه الإيمان و الكفر بحار الانوار ج‏1 ص : 465)
لذا ائمه اطهار (عليهم السلام ) در همين زمينه دعاهايي را توصيه نموده اند که از جمله آنها دعاي عديله مي باشد ( مفاتيح الجنان فصل ششم ) (1)
موضوع دوم : ريشه كن نمودن عواملي كه با ايمان سازگاري نداشته و موجب زائل شدن و از بين رفتن ايمان شده و يا موجب مي شود تا انسان به حقيقت ايمان واصل نگردد .
در اين زمينه روايات متعددي از پيامبر اکرم و اهل بيت ايشان (عليهم السلام ) نقل شده که برخي از آنها به شرح ذيل مي باشد .
1- نداشتن محبت اهل بيت پيامبر عليه السلام ايمان را ذوب مي کند.
امير المؤمنين عليه السّلام به اصحابش فرمود:... و هر كس كه دوستى ما در قلب او جاى‏ نگيرد ايمان در قلب او مانند ذوب شدن نمك در آب ذوب مى‏شود. ( اسرار آل محمد عليهم السلام، ص: 515)
2- هرگز دوستى با دشمنان خدا و رسول (صلى اللَّه عليه و آله و سلم) با داشتن ايمان قابل جمع نيست (2)
3- دروغ گو مزه ايمان را درک نمي کند
امير المؤمنين عليه السّلام فرمودند: بنده‏اى مزه ايمان را درك نمى‏كند مگر اينكه از دروغ چه جدى و يا شوخى دست باز دارد. (بحار الأنوار ، ج‏69، ص: 250)
4- خيانت کننده به امانت ايمان ندارد
رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم فرمود: كسى كه امانتدار نيست ايمان ندارد، (نوادر راوندى-ترجمه صادقى اردستانى ص 168 )
5- خنديدن بيش از حد ايمان را محو مي کند
رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمودند: خنديدن زياد ايمان را محو مى‏كند (ايمان و كفر-ترجمه الإيمان و الكفر بحار الانوار ج‏2 ص 467 )
6- حرام خواري ايمان را دور مي کند
پيامبر اکرم فرموده اند : حرام خوردن ايمان را دور مى‏كند (نصايح ص 219 )
7- زنا کردن موجب مي شود تا روح ايمان از انسان جدا گردد (اصول كافى-ترجمه مصطفوى ج‏3 ص 388 )
8- عمل ننمودن به دستورات ديني موجب تزلزل در ايمان مي گردد
امام صادق عليه السّلام فرمود: ايمان بدون عمل ثبات ندارد و عمل از ايمان مى‏باشد.( ايمان و كفر-ترجمه الإيمان و الكفر بحار الانوار ج‏1 ص 408) لذا از محوري ترين برنامه هايي كه بايد داشته باشيد انجام واجبات و ترك محرمات مي باشد .
9- حسادت ورزيدن به برادر مومن ايمان را در دل آب مي کند
امام صادق عليه السلام در اين خصوص فرموده اند : هر كس بر مؤمنى حسادت كند، ايمان در دلش همچون نمك در آب ذوب شود.( تحف العقول-ترجمه جعفرى ص 284 )
10- تهمت زدن به برادر ديني ايمان را ذوب مي کند
امام صادق عليه السّلام فرمود: و هر گاه به برادر مومن خود تهمتى بزند ايمان از قلبش مى‏رود همان طور كه نمك در ميان آب ذوب مى‏شود (مشكاة الانوار-ترجمه هوشمند و محمدى متن ص 197 )
11- بي صبري ايمان را مي برد
حضرت صادق عليه السّلام كه فرمود: نسبت صبر بايمان نسبت سر است به تن همچنان كه با رفتن سر تن هم از بين ميرود با رفتن صبر هم ايمان دوامى نخواهد داشت.( بحار الانوار-ترجمه جلد 67 و 68 ج‏2 )
12- شوخي نمودن نور ايمان را از بين مي برد (3)
امام موسى بن جعفر(ع) به يكى از فرزندان خود فرمود پسرم، از شوخى بپرهيز كه موجب از بين رفتن نور ايمان و شخصيت تو مى‏شود (مواعظ امامان عليهم السلام-ترجمه جلد هفدهم بحار ص 276 )
13- بي حياء ايمان ندارد
امام صادق عليه السّلام فرمود: ايمان ندارد آن كس كه شرم و حياء ندارد. الحديت-روايات تربيتى ج‏1 ص 277 )
14- بخل از محو کننده ايمان است
امام صادق «ع»: هيچ چيز به اندازه بخل در محو كردن (كاستن و برانداختن) ايمان كارگر نمى‏شود. سپس فرمود: اين بخل را (در نفس انسان) حركتى است آرام و پيوسته مانند
راه رفتن مورچه ؛ و آن (بخل) را شاخه‏هايى است مانند شاخه‏هاى شرك. (الحياة با ترجمه احمد آرام، ج‏6، ص: 99)
15- طمع ورزي انسان را از ايمان بيرون مي کند
امام صادق (ع) فرموده اند: چيزى كه انسان را از ايمان بيرون مى‏كند طمع است. (خصال-ترجمه جعفرى ج‏1 21 )
16- عمل کردن بر خلاف حق انسان را از ايمان بيرون مي کند
ابو الربيع گويد: از امام عليه السّلام پرسيدم چه كلماتى مرد را از ايمان خارج مى‏گرداند فرمود: هر گاه نظريه‏اى داد و آن نظريه بر خلافت حق بود اگر او در اجراى آن كوشش كند از ايمان بيرون مى‏شود. (ايمان و كفر-ترجمه الإيمان و الكفر بحار الانوار ج‏1 405 )
----------
پي نوشت :
1- در همين زمينه دعايي نيز از شيخ طوسي نقل گرديده که در همان فصل ششم مفاتيح ذکر شده است .
2- «لا تَجِدُ قَوْماً يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ يُوادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لَوْ كانُوا آباءَهُمْ أَوْ أَبْناءَهُمْ أَوْ إِخْوانَهُمْ أَوْ عَشِيرَتَهُمْ ...» ( آيه 22 سوره مجادله )
3- به نظر مي رسد مراد از اين روايت در خصوص کساني است که شوخي و لودگي را سرلوحه زندگي خود قرار داده اند و اهل شوخي هاي بي مورد مي باشند چرا که اسلام خود به شادابي و مزاح و ايجاد نشاط در بين اطرافيان تاکيد فراوان دارد .

پرسمان دانشجویی