گناه تعرب بعد از هجرت | کتابخانه مجازی الفبا

سلام. (تعرب بعد از هجرت) كه يكي از گناهان كبيره بر شمرده شده، به چه معناست؟

اين حكم يا اصطلاح فقهي از احاديث متعددي به دست آمده است كه محتواي آن از تعرب بعد از هجرت نهي يا آن را از گناهان كبيره شمرده است: محمد بن مسلم از امام صادق(ع) نقل مى كند كه حضرت فرمود: كباير هفت عمل است: قتل مؤمن از روى عمد, قذف محصنه, فرار از نبرد, تعرّب پس از هجرت, اكل مال يتيم به ظلم, اكل ربا پس از بيّنه و هر آنچه خداوند بر ارتكاب آن وعده به آتش داده است[1].اما تعرب به چه معناست؟ تعرب به معناي اعرابي گري است. اعرابي به افرادي اطلاق مي گردد كه چادر نشين يا صحرا نشين بوده ؛در مقابل شهر نشين و يكجا نشين ؛ و در واقع در مكاني زندگي مي كنند كه خبري از حكومت و قضاوت و آموزش معارف دين وجود ندارد. البته توصيفات دقيق تري نيز از ويژگي هاي ايشان در كتب لغت ذكر شده است. مثلاً در لسان العرب ابن منظور آمده است كه: اعرابي به چادر نشينان غير مستقر در مكان ثابت كه از مو و كرك احشامشان سرپناه و تن پوش مي سازند و به دنبال آب و چراگاه از نقطه اي به نقطه ديگر در حركت اند، اعرابي گفته مي شود. همانسان كه به شهر نشينان مستقر در مكاني برآمده از خشت خام يا پخته، عربي مي گويند.
پس از آن كه همه جزيره العرب به اسلام پيوست، اصطلاح مدنيت برگرفته از مدينه كه مركز اجتماع، تمدن و اداره اسلام شد، در مقابل اصطلاح تعرب استعمال مي شد و شاخص اين هويت، هجرت بود. آن ها كه از مكه يا مكان هاي ديگر قبل از سقوط پايگاه شرك به مدينه هجرت كرده بودند، مؤمن مهاجر بودند و كساني كه پس از آن هجرت كردند، مهاجر شناخته نمي شدند، بلكه از ثواب جهاد و نيت ديني بهره مي بردند. لذاست كه حضرت رسول صلي الله عليه و آله فرمود: لا هجره بعد الفتح. پس از فتح مكه، هر سفري به سوي مدينه هجرت به حساب نمي آيد. اما مقصود از اصطلاح تعرب پس از هجرت چيست؟در پاسخ به اين پرسش در ميان فقها اختلاف نظرهايي وجود دارد اما در يك جمع بندي نهايي مي توان چنين عنوان كرد كه:تعرب در معناي اوليه خود به مفهوم هجرت از شهر به باديه و سكونت در آنجاست. باديه جايي است كه در آن خبر از معارف دين نيست و مردم آنجا نه اطلاع كافي از دين دارند و نه عزمي در آن ها وجود دارد كه بر طبق احكام دين عمل كنند. البته اكنون اين خصوصيت را مي توان در بسياري از مناطق دنيا مانند شهرهاي اروپايي يا چين نيز مشاهده كرد. علت اين حكم آن است كه فرد تحت تأثير فرهنگ محل زندگي خود قرار گرفته و با اين مهاجرت در واقع خود را در معرض بي ديني قرار داده است. لذا در روايتي از امام رضا عليه السلام علت حرمت تعرب پس از هجرت نقصان در دين و ترك ياري پيامبران و حجت هاي خداوند ذكر شده است[2].
لذا در يك نگاه كلي و اصولي مي توان گفت: تعرّب به معناى عملى است كه انسان را در معرض دور شدن از دين قرار مى دهد و اين عمل گاه به صورت ترك التزام به دين پس از شناخت آن و گاه به صورت ترك تحصيل معرفت به دين است بدون آن كه فرد تارك به بلاد كفر مهاجرت كرده باشد و گاهى به صورت هر دو ترك بروز مى كند.
از اين رو ملاك قطعى آن است كه شخص مبادرت به عملى كند كه به دورى او از دين منتهى شود يا او را در معرض دور شدن از دين قرار دهد البته طبعاً هر عزيمتى به بلاد كفر, تعرّب پس از هجرت و هر ماندنى در دار الاسلام عدم تعرّب نمي باشد. 1. اصول كافي، ج3، ص379.
[2] . وسائل الشيعه، ج15،ص100.

پرسمان دانشجویی