قساوت قلب و درمان آن | کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کانال ارتباطی از طریق پست الکترونیک :
support@alefbalib.com
نام :
*
*
نام خانوادگی :
*
*
پست الکترونیک :
*
*
*
تلفن :
دورنگار :
آدرس :
بخش :
مدیریت کتابخانه
روابط عمومی
پشتیبانی و فنی
نظرات و پیشنهادات /شکایات
پیغام :
*
*
حروف تصویر :
*
*
ارسال
انصراف
از :
{0}
پست الکترونیک :
{1}
تلفن :
{2}
دورنگار :
{3}
Aaddress :
{4}
متن :
{5}
فارسی |
العربیه |
English
ورود
ثبت نام
در تلگرام به ما بپیوندید
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ...
همه موارد
عنوان
موضوع
پدید آور
جستجو در متن
: جستجو در الفبا
در گوگل
...جستجوی هوشمند
صفحه اصلی کتابخانه
پورتال جامع الفبا
مرور منابع
مرور الفبایی منابع
مرور کل منابع
مرور نوع منبع
آثار پر استناد
متون مرجع
مرور موضوعی
مرور نمودار درختی موضوعات
فهرست گزیده موضوعات
کلام اسلامی
امامت
توحید
نبوت
اسماء الهی
انسان شناسی
علم کلام
جبر و اختیار
خداشناسی
عدل الهی
فرق کلامی
معاد
علم نفس
وحی
براهین خدا شناسی
حیات اخروی
صفات الهی
معجزات
مسائل جدید کلامی
عقل و دین
زبان دین
عقل و ایمان
برهان تجربه دینی
علم و دین
تعلیم آموزه های دینی
معرفت شناسی
کثرت گرایی دینی
شرور(مسأله شر)
سایر موضوعات
اخلاق اسلامی
اخلاق دینی
تاریخ اسلام
تعلیم و تربیت
تفسیر قرآن
حدیث
دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات
سیره ائمه اطهار علیهم السلام
شیعه-شناسی
عرفان
فلسفه اسلامی
مرور اشخاص
مرور پدیدآورندگان
مرور اعلام
مرور آثار مرتبط با شخصیت ها
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی
مرور مجلات
مرور الفبایی مجلات
مرور کل مجلات
مرور وضعیت انتشار
مرور درجه علمی
مرور زبان اصلی
مرور محل نشر
مرور دوره انتشار
گالری
عکس
فیلم
صوت
متن
چندرسانه ای
جستجو
جستجوی هوشمند در الفبا
جستجو در سایر پایگاهها
جستجو در کتابخانه دیجیتالی تبیان
جستجو در کتابخانه دیجیتالی قائمیه
جستجو در کنسرسیوم محتوای ملی
کتابخانه مجازی ادبیات
کتابخانه مجازی حکمت عرفانی
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران
کتابخانه تخصصی ادبیات
کتابخانه الکترونیکی شیعه
علم نت
کتابخانه شخصی
مدیریت علاقه مندیها
ارسال اثر
دانشنامه
راهنما
راهنما
قساوت قلب و درمان آن
کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
فارسی
کتاب الکترونیکی
میانگین امتیازات:
امتیاز شما :
تعداد امتیازات :
0
قساوت قلب و درمان آن
ویرایش اثر
کلید واژه اصلی :
وادی عشق (سلوک عرفانی)
,
قساوت قلب
سوال:
منظور از قساوت قلب چيست و اينكه چگونه و با چه اعمالي بوجود و اينكه چگونه و با چه اعمالي آن را برطرف كنيم و اينكه چگونه بفهميم كه قساوت قلب گرفتيم و چكار كنيم كه هيچوقت دچار قساوت قلب نشويم لطفا به طور كامل شرح دهيد؟
پاسخ تفصیلی:
قساوت در لغت به معني غلظت ، شدّت و صلابت قلب است. وقتي گفته مي شود: قسا قلبه يعني قلبش مانند سنگ سخت است .و در اصطلاح اخلاق به معني قلب كسي است كه از ديدن ناراحتي و رنج و مصيبت ديگران متاثر نمي شود و دلش به رحم نمي آيد و براي كسي دلش نمي سوزد. جنودعقلوجهل ص :238
بيماري قساوت قلب و سنگدلي
يكي از بيماري هاي خطرناك اخلاقي انسان قساوت قلب است . شكّى نيست كه اين خوى از غلبه درندگى و سبعيّت ناشى مىشود و آدمي را به حيوانات وحشي و درنده شبيه مي سازد. اكثر صفات ذميمه، مانند ظلم و بي رحمي ، آزار رساندن به ديگران ، ناشنيدن داد خواهي مظلومان ، بي توجهي نسبت به ضعيفان و فقرا و جنگها و خون ريزي ها در طول تاريخ به راه افتاده و امثال آن بر اين خوى زشت مترتّب مىشود. تمام گرفتاري امروز و گذشته بشريت، ناشي از رفتار بي رحمانه اين گونه افراد است .
كساني كه به سبب رفتار ناشايست خود در دنيا، در سراي آخرت گرفتار عذاب سخت الهي مي شوند و خداي متعال به آنها وعده جهنم داده است.
، چنانچه در آيه شريفه [22] از سوره زمر فرمايد: فَوَيْلٌ لِلْقَاسِيَةِ قُلُوبُهُمْ مِنْ ذِكْرِ اللّهِ أولئِكَ فِي ضَلالٍ مُبِيْنٍ ويل (كه جايگاهي در جهنم است) جايگاه كساني است كه دلشان دچار قساوت و غفلت از ياد خدا شده است ، ايشان در گمراهي آشكار هستند.
نحوه به وجود آمدن قساوت قلب بسيار ساده است. انسان از ابتدا كه قساوت قلب ندارد. با دور شدن از معنويات و در دنيا فرو رفتن و به گناه آلوده شدن، قساوت قلب و زنگار دل نيز شروع مي شود. روحي كه از خدا نشأت گرفته و مي تواند به جايي برسد كه « به جز خدا نبيند» ، حالا در دست يك انسان بيچاره دارد ذبح مي شود و لحظه لحظه از موطن اصلي خود كه همانا ملكوت باشد دور مي گردد.
مرغ باغ ملكوتم نيم از عالم خاك چند روزي قفسي ساخته اند از بدنم
يك گناه، يك نقطه سياه در قلب ايجاد كرده و تكرار برگناه، اين نقطه را بزرگ تر مي گرداند تا اين كه تمام قلب سياه مي شود. اين قلب سياه، محصول عمل چه كسي است غير از خودمان. مطابق روايات، قساوت قلب، بدترين عقوبت براي بندگان است(1). پس اگر دچار آن شديم بايد فوراً در صدد رفع آن بر آييم.
قلب، همان روح است و اين مشكلي كه بر روح وارد آمده از ناحيه خود ماست. خداوند مي فرمايد: اعمالشان چون زنگاري بر دل هايشان نشسته است. (مطففين/14)
اين آيه نشان مي دهد كه سبب قساوت و زنگار دل، اعمال خود انسان هاست.
به طور تفصيلي نيز مواردي كه باعث قساوت و زنگار دل مي شود را بر مي شماريم.
1- دوستي شهوات: كسي كه دلش با دوستي شهوات دنيايي باشد قلب او از ياد خدا محجوب مي گردد.(2)
2- كثرت كلام و زياد سخن گفتن به غير ذكر خدا قساوت قلب مي آورد.
3- آرزوهاي بلند دنيايي: خداوند به حضرت موسي فرمود: اي موسي! آرزويت را در دنيا دراز مكن كه قلبت سخت و انعطاف ناپذير مي شود.(3)
4- رفت و آمد با دوستاني كه اهل بي بند و باري و حرام باشند.
5- پيامبر فرمود: چهار چيز قلب را مي ميراند: 1- گناه بر روي گناه افزودن 2- هم سخن شدن زياد با زنان 3- بگو مگو كردن با احمق – تو مي گويي و او مي گويد و هرگز به راه نمي آيد – 4- همنشيني با مردگان. عرض شد يا رسول الله منظور از مردگان چيست؟ فرمود: هر توانگر خوش گذران.(4) هم چنين از امير مؤمنان روايت شده: اشكها خشك نمي شوند مگر به سبب سختي دلها; و دلها سخت و سنگين نمي شوند مگر به سبب فزوني گناه(5)
6- خنديدن زياد
7- شنيدن لهو و لعب، چه در قالب موسيقي مناسب مجالس لهو و لعب و چه در قالب حرف هاي پراكنده دوستان( البته بايد توجه داشته باشيم كه مراد از حرف هاي پراكنده، حرف هايي است كه ثمره مفيد دنيايي و اخروي نداشته و باعث غفلت انسان نيز مي شود. اين طور نيست كه شاد بودن، موجب قساوت قلب شود. البته شادي بايد هدايت شده باشد.)
8- دنبال شكار رفتن براي تفريح
9- امام صادق عليه السلام: خداوند متعال به موسي(عليه السلام) وحي فرستاد كه اي موسي از فزوني اموال خوشحال مباش، و ياد مرا در هيچ حال ترك مكن; چرا كه فزوني مال غالبا موجب فراموش كردن گناهان است و ترك ياد من قلب را سخت مي كند.(6)
راهكارهايي براي مبارزه با قساوت قلب
1- توبه: امام صادق عليه السلام مي فرمايد براي قلوب زنگار است مانند زنگاري كه بر مس است پس آن را با استغفار جلا دهيد.
توبه سه ركن دارد 1- پشيماني از انجام گناه 2- تصميم بر ترك گناه 3- جبران گذشته
2- كم كردن آرزوهاي دنيايي
3- عبادت خداوند: در زندگي جايي براي عبادت باز كنيم.
4- صدقه دادن و با فقرا رفت و آمد كردن و ديدن محيط زندگي آنان نيز در رفع قساوت و زنگار دل مفيد است.
5- معاشرت با انسان هاي مؤمن و با ايمان
6- ترك مخاصمه و جدل و دعوا
7- ترك جدي گناهان كه از همه مهم تر است.
8- شنيدن موعظه ها، خصوصاً سخنان حكمت آميز ائمه معصومين عليهم السلام ( مانند نهج البلاغه خصوصاً بخش حكمت ها و مباحث دنيا
9- پيامبر فرمود: اين قلوب را زنگار مي گيرد هم چنان كه آهن را زنگار مي گيرد وقتي آب به آن رسد. گفته شد جلاء آن چيست؟ حضرت فرمود: زيادي ياد مرگ و تلاوت قرآن. (7)
10- رفتن به مجالس علم. زيرا خداوند قلب ها را با نور حكمت زنده مي گرداند هم چنان كه زمين مرده را به باران زنده مي كند.(8)
11- اطعام به مساكين و رسيدگي به يتيمان، قلب انسان را نرم مي كند.(9)
12- امام علي عليه السلام مي فرمايد: قلبت را با موعظه زنده كن ... و او را با ياد مرگ ذليل گردان[ و خاشع كن]..... و اخبار گذشتگان را بر او عرضه نما.(10)
13- براي قلب جلائي غير قرآن نيست.(11)
14- تفكر، حيات و زندگي قلب است. (12)
15- روزه گرفتن نيز انسان را به خود آورده و در رفع زنگار قلب مفيد است.
16- خواندن ادعيه اي كه از معصومين عليهم السلام رسيده و توجه به معاني بلند آنها بسيار مؤثر است. مناجات خمسة عشر كه در مفاتيح الجنان آمده، بسيار زيباست. (اين مناجات مشتمل بر پانزده دعاست با نام هاي مناجات التائبين، مناجات الشاكرين، مناجات الخائفين، مناجات المفتقرين و ... كه مناسب حال هر انساني در اين دعاها ، مضامين زيادي آمده است.)
17- عبادت با توجه: به عنوان مثال وقتي مي خواهيم نماز بخوانيم فكر كنيم آخرين نمازمان است. درمان قساوت و سنگدلي
در ابتدا ياد آوري مي نماييم كه بر طرف كردن قساوت و كسب مهرورزى و رحمت، كاري بسيار دشوار است، زيرا قساوت صفتى است كه در دل استوار شده و ترك آن به آسانى ميسّر نمي باشد.
بنابراين راه علاج و درمان كلي آن اين است كه بر صفات و رفتار اختيارى كه مترتّب بر رحمت و مهربانى است، مواظبت نمايد، و خود را بر اين كار مكلّف سازد تا به تدريج قساوت از ميان برود و رحمدلى پديد آيد. در ادامه به برخي از عوامل رفع سنگدلي و ايجاد رقت و نرمي دل اشاره مي نماييم.
1. اجتناب از پرخورى
2. اجتناب از مجالس لهو و لعب.
3. كمك به مستمندان و دلجويى از ايتام و افراد بى سرپرست، دل را نرم و رقيق مي كند.
4. معاشرت با افراد صالح ونيكوكار و نشست و برخاست با علماء و شخصيتهاى بر جسته و وزينى كه خود مظهر صفا و تقوا هستند.
5. رفتن به عيادت بيماران، نافع است.
6. رفتن به زيارت اهل قبور و ياد مرگ، از قساوت دل مي كاهد. در اخبار است كه ربيع ابن خثيم در خانه خود قبري كنده بود و هر وقت كه احساس قساوت مي كرد ، درون آن مي خوابيد و اين آيه از قرآن را مي خواند ربّ ارجعون لعلّي أعمل صالحا» مومنون ، 99 يعني بار خدايا مرا باز گردان ، باشد كه اعمال شايسته انجام دهم. سپس بيرون مي آمد و به خودش مي گفت : اكنون باز گشته اي، اعمال خود را از سر گير پيش از اينكه دوباره به سوي قبر باز گردي.
7. دست كشيدن به سر يتيمان و دلجويي از ايشان دل را نرم ميسازد .در روايتي آمده است : اگر كسي از قساوت قلب خود ناراحت است ، پس به يتيمي نزديك شود و با او ملاطفت نمايد و سر او را مسح كند ، به اذن الهي قلبش نرم خواهد شد، زيرا اين حق يتيمان است. من انكر منكم قساوة قلبه فليدن يتيما فيلاطفه و ليمسح رأسه يلن قلبه باذن اللّه، فان لليتيم حقّا. ثواب الاعمال ، 81 1
8. ياد خدا دل را نرم و آرام مي كند.
9. خود سازي و تهذيب نفس در اين زمينه تاثير كلي و اساسي دارد.
10. يكى از عواملى كه باعث صفاى دل و زدون حالت قساوت مىشود عبادت است؛ يعني همين دعاها و نيايشها و نمازهاى سازنده . البته اگر با شرائط ويژهاش ادا گردد. يعنى در وقت نشاط، با توجه كامل به خدا و در محيطى با فراغت و دور از سر و صدا و جنجال برگذار شود. در اين زمينه بسيار بجاست كه شما نيز با امام سجاد (ع) هم نوا گشته و مناجات شاكين را بخوانيد (مفاتيح الجنان، مناجات خمسه عشر).
11. همچنين تلاوت قرآن با توجه به آيات الهى نيز مؤثر است. و نيز عامل ديگر طلب صفاى دل از خدا است.
منابع:
1- ميزان الحكمة، ح16995
2- ميزان الحكمة، ح16985
3- ميزان الحكمة، ح17000
4- ميزان الحكمة، ح17023
5- . بحارالانوار، ج 7، ص 55
6- . بحارالانوار، ج 7، ص 55
7- ميزان الحكمة، ح17049
8- ميزان الحكمة، ح17032
9- ميزان الحكمة، ح17043
10- نهج البلاغه، نامه 31
11- نهج البلاغه، خطبه 176
12- ميزان الحكمة،17030
صاحب محتوی:
پرسمان دانشجویی
زبان :
فارسی
منبع اصلی :
http://akhlagh.porsemani.ir/content/%D9%82%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D9%82%D9%84%D8%A8-%D9%88-%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D9%86
جنس منبع:
متن
پایگاه :
پایگاه پرسش و پاسخ های اخلاق و عرفان سایت پرسمان
یادداشت :
نوع منبع :
پرسش و پاسخ , کتابخانه عمومی
مخاطب :
بزرگسال
خروجی ها :
Mods
Doblin core
Marc xml
MarcIran xml
مشخصات کامل فراداده
مشخصات کامل اثر
منابع مرتبط :
ثبت نظر
ارسال
×
درخواست مدرک
کاربر گرامی : برای در خواست مدرک ابتدا باید وارد سایت شوید
چنانچه قبلا عضو سایت شدهاید
ورود به سایت
در غیر اینصورت
عضویت در سایت
را انتخاب نمایید
ورود به سایت
عضویت در سایت