ايمان واقعي و پايدار | کتابخانه مجازی الفبا

چگونه ايمان واقعي را در درون خود حس كنيم و به اين درك برسيم كه ايمان در وجودمان ريشه زده است؟

آيات الهي به اين حقيقت اشاره دارند كه صرف اظهار ايمان به تنهايي نمي تواند سبب خوشبختي شما شود، بلکه در کنار عامل مهمي به نام ايمان، پايداري در اين مسير نيز نقش مهمي دارد و چه بسيار افرادي که عمري در مسير ايمان قدم بر داشته اند، اما به خاطر عدم استقامت و پايداري در اين مسير تمام سرمايه خود را از دست داده اند.
يکي از آرزوهاي هر مسلماني اين است که طعم واقعي عبادت و ايمان به خداي متعال را با تمام وجود درک کند و بتواند براي هميشه اين طعم شيرين را در زندگي خود به همراه داشته باشد، اما مشکلي که در طول تاريخ انسان هاي زيادي با آن دست و پنجه نرم کرده اند اين است که مبتلا به پديده خطرناکي به نام ايمان هاي موسمي شده اند که اين مسئله مانع از درک طعم واقعي ايمان و عبادت خداوند متعال در زندگي آنها شده است .
در منطق قرآن کريم انسان هايي که تنها در برهه اي از زندگي خود براي مثال در مواقع برخورد با مشکلات به سمت و سوي خداوند مي آيند و بعد از آن ديگر اثري از ياد و نام خداوند در زندگي آنان يافت نمي شود، نمي توانند طعم واقعي و شيرين ايمان به خداي متعال را درک کنند به همين جهت خداوند متعال در بيست و ششمين جزء از قرآن مجيد به عاملي مهم اشاره مي کند که در کنار ايمان و تقوا مي تواند انسان را به اوج خوبي ها و خوشبختي ها برساند و در نتيجه انسان با تمام وجود طعم واقعي ايمان به خداوند متعال را درک کند :
(إِنَّ الَّذينَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا فَلا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ : محقّقاً کسانى که گفتند: «پروردگار ما خداست» سپس ايستادگى کردند، بيمى بر آنان نيست و غمگين نخواهند شد.)( الأحقاف : 13)
قرآن کريم بارها به اين حقيقت اشاره کرده است که ايمان و تقوا نه تنها موجب نزول برکات معنوي در زندگي افراد مي شود بلکه منبعي مهم براي توسعه و آباداني زمين و ازدياد نعمت ها و رزق و روزي افراد است که در اين آيه شريفه نيز خداوند متعال بار ديگر به اين حقيقت اشاره مي کند که ايمان و پايداري در آن مي تواند سبب نزول باران بر زمين و درنتيجه افزايش نعمت ها شود
آري افراد زيادي هستند که دم از ايمان و اعتقاد مي زنند، ولي چون استقامت و پايداري ندارند وقتي در آزمايش هاي مختلف قرار مي گيرند، با ايمان خداحافظي مي کنند چنانچه خداوند متعال در داستان بلعم باعورا وي را شخصي معرفي مي کند که توان پرواز تا عرش الهي را داشته است ،اما به علت عواملي از جمله عدم پايداري و استقامت در دين به مرحله اي مي رسد که خداوند متعال در مورد او اين گونه مي فرمايد:
(وَ لَوْ شِئْنا لَرَفَعْناهُ بِها وَ لکِنَّهُ أَخْلَدَ إِلَى الْأَرْضِ وَ اتَّبَعَ هَواهُ فَمَثَلُهُ کَمَثَلِ الْکَلْبِ إِنْ تَحْمِلْ عَلَيْهِ يَلْهَثْ أَوْ تَتْرُکْهُ يَلْهَثْ ذلِکَ……. : و اگر مى‏خواستيم، قدر او را به وسيله آن [آيات‏] بالا مى‏برديم، امّا او به زمين [=دنيا] گرائيد و از هواى نَفْس خود پيروى کرد. از اين رو داستانش چون داستان سگ است [که‏] اگر بر آن حمله‏ور شوى زبان از کام برآورد، و اگر آن را رها کنى [باز هم‏] زبان از کام برآوَرَد…..)( الأعراف : 176)
به همين جهت حضرت يوسف عليه السلام وقتي که بعد از سال ها سختي و تحمل رنج ها و مشکلات به رياست مصر دست پيدا مي کند به ايمان خود مغرور نمي شود و از خداوند متعال درخواست مي کند که علاوه بر نعمت هايي که در اختيار دارد آينده درخشاني نيز براي او رقم بزند:
(رَبِّ قَدْ آتَيْتَني‏ مِنَ الْمُلْکِ وَ عَلَّمْتَني‏ مِنْ تَأْويلِ الْأَحاديثِ فاطِرَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ أَنْتَ وَلِيِّي فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ تَوَفَّني‏ مُسْلِماً وَ أَلْحِقْني‏ بِالصَّالِحينَ: پروردگارا، تو به من دولت دادى و از تعبير خوابها به من آموختى. اى پديدآورنده آسمانها و زمين، تنها تو در دنيا و آخرت مولاى منى؛ مرا مسلمان بميران و مرا به شايستگان ملحق فرما.)(يوسف: 101)
خداوند متعال به همه کساني که دو عامل ايمان و استقامت را در زندگي خود جاري و ساري کنند بشارت هاي زيبايي داده است که در اين نوشتار به برخي از آنها اشاره مي شود :
1) نزول فرشتگان بر مومنان
(إِنَّ الَّذينَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلائِکَة: در حقيقت، کسانى که گفتند: «پروردگار ما خداست»؛ سپس ايستادگى کردند، فرشتگان بر آنان فرود مى‏آيند.)(فصلت:30)
اثر مهم اين بشارت ها که مومنين آنها را با گوش جان خود مي شنوند در سختي ها و مشکلات زندگي آشکار مي شود که سبب مي شود در جان خود احساس آرامش کنند و بتوانند به راحتي بر مشکلات پيروز شوند .
امير مۆمنان علي عليه السلام در توضيح اين آيه شريفه مي فرمايند:
(وَ قَدْ قُلْتُمْ «رَبَّنَا اللّهُ» فَاسْتَقِيْمُوا عَلى کِتابِهِ وَ عَلى مِنْهاجِ أَمْرِهِ وَ عَلىَ الطَّرِيْقَةِ الصّالِحَةِ مِنْ عِبادَتِهِ، ثُمَّ لاتَمْرِقُوا مِنْها، وَ لاتَبْتَدِعُوا فِيْها، وَ لاتُخالِفُوا عَنْها: «شما گفتيد پروردگار ما «اللّه» است، اکنون بر سر اين سخن پايمردى کنيد، بر انجام دستورهاى کتاب او، و در راهى که فرمان داده، و در طريق پرستش شايسته او، استقامت به خرج دهيد، از دايره فرمانش خارج نشويد، در آئين او بدعت مگذاريد و هرگز با آن مخالفت نکنيد.)(«نهج البلاغه»، خطبه 176)
خداوند متعال به همه کساني که دو عامل ايمان و استقامت را در زندگي خود جاري و ساري کنند بشارت هاي زيبايي داده است
2) هيچ ترس و اندوهي بر آنها نيست
(فَلا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ: بيمى بر آنان نيست و غمگين نخواهند شد) اين افراد با تکيه بر دو عامل ايمان و پايداري نه از گذشته خود ترسي دارند و با بشارت هايي که در مورد آينده به آنها داده مي شود دلهره اي از آينده نيز در زندگي آنها وجود نخواهد داشت و مي توان گفت که آرامش سراسر زندگي آنها را فرا گرفته است، آرامشي که امروزه گم شده اصلي بشر است .
3) زندگي آنها پربرکت مي شود
وَ أَنْ لَوِ اسْتَقامُوا عَلَى الطَّريقَةِ لَأَسْقَيْناهُمْ ماءً غَدَقاً و اگر [مردم‏] در راه درست، پايدارى ورزند، قطعاً آب گوارايى بديشان نوشانيم.(الجن: 16)
قرآن کريم بارها به اين حقيقت اشاره کرده است که ايمان و تقوا نه تنها موجب نزول برکات معنوي در زندگي افراد مي شود بلکه منبعي مهم براي توسعه و آباداني زمين و ازدياد نعمت ها و رزق و روزي افراد است که در اين آيه شريفه نيز خداوند متعال بار ديگر به اين حقيقت اشاره مي کند که ايمان و پايداري در آن مي تواند سبب نزول باران بر زمين و در نتيجه افزايش نعمت ها شود .
امام باقر عليه السلام پيرامون اين آيه شريفه مى‏فرمايد:
مراد از (استقاموا على الطريقة) استقامت در مسير اهل بيت است.(مجمع البيان ذيل آيه شريفه) همچنين از امام صادق‏ عليه السلام روايتي پيرامون اين آيه شريفه نقل شده است که حضرت منظور از آب گوارا در آيه را علم کثير معنا مي کنند و مي فرمايند:
(اگر مردم بر ولايت ما استقامت داشته باشند از علم کثير کامياب مى‏شوند)(تفسير مجمع البيان ذيل آيه شريفه)
به اميد اينکه بتوانيم با ايمان و پايداري و استقامت در دين طعم واقعي ايمان را درک کنيم و از آن در تمام زندگي لذت ببريم.
ايمان پايدار:
گاهي اوقات ديده مي شود وقتي پرده اي را با چسب به ديوار مي چسبانيم ، بعد از گرم شدن هوا چسب ها شل مي شود و پايين مي افتد .
ايمان نيز به همين شکل است ،اگر ايمان سست وبرپاي لغزنده اي بر پا شده باشد ، باعث مي شود انساني هم نماز بخواند و هم حسين (ع) را بکشد .
ايمان بر اساس تفکر و تعقل
بعضي از ايمان‌ها مثبت و بعضي منفي است ،
ايمان مثبت ايماني است که بر اساس فکرو تعقّل بر پا شده باشد .
قرآن مي فرمايد: « يتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذَا بَاطِلًا ؛ فکر مي ‌کنند در آفرينش آسمانها و زمين، بعد از فکر مي ‌گويند: خدايا اينها را باطل نيافريدي ، هدف داشته اي . »1
اما ايمان منفي و آبکي ، ايماني است که با يک چلو کباب ، با يک هديه ، با يک سوت ، با يک کف اين طرف و آن طرف مي رود .
کساني که درکربلا جمع شدند و امام حسين را کشتند ، ايمانشان ايمانِ سستي بود، وگرنه کسي بخاطر اينکه فرماندار شهر رِي شود ،کشتن سرور عالم را قبول نخواهد کرد .
اگر کسي ايمان و دين حقيقي داشته باشد، با يک متلک حجابش را برنمي دارد؟
مي گوييم : خانم شما چرا ؟ شما که حجابتان خوب بود ؟!
مي گويد : بله حجابم خوب بود اما به يک عروسي دعوت شدم و رفتم، در آنجا به من خنديدند ، متلک گفتند ، من هم خجالت کسيدم و شُل شدم و حجاب را کنار گذاشتم .
مي گوييم : عروس خانم ، آقاي داماد چرا نماز نمي ‌خوانيد ؟ مي گويند : امشب عروسي مان است . کلي هزينه کرده ام ، اگر بخواهيم نماز بخوانيم آرايش سر و صورتمان ، لباسمان بهم مي خورد ،. امشب را بي خيال شو !
ايمان وقتي شُل شد با يک متلک ، با يک پول ، با يک زور، با يک تهديد از بين مي رود .
سلام و صلوات خدا بر بلال، روي سنگ‌هاي داغ مکه او را خواباندند و سنگ ها را روي بدنش گذاشتند وگفتند : بگو صنم، صنم، صنم، بت، بت، بت، فرمود : احد، احد، احد، « قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ ؛ خدا يکتاست.»
عده اي خدمت پيامبر (ص) رسيدند و گفتند ما مؤمن هستيم، حضرت فرمود : نه ، شما هنوز ايمان در دلتان نرفته است .
قرآن مي فرمايد: « يتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذَا بَاطِلًا ؛ فکر مي ‌کنند در آفرينش آسمانها و زمين، بعد از فکر مي ‌گويند: خدايا اينها را باطل نيافريدي ، هدف داشته اي»
انواع ورودي ها در قرآن
در قرآن دونوع دخل مطرح شده است ؛
يکي اينکه ؛ مردم داخل در دين مي ‌شوند ، اين آسان است ، « يدْخُلُونَ فِي دِينِ اللَّهِ أَفْوَاجًا ؛ مردم گروه گروه مي ‌آيند در دين داخل مي شوند »3
در اين حالت تنها مردم وارد دين شده اند اما دين در دلهاي اين ها نفوذي نکرده است .
مثل اينکه انسان وارد استخر مي شود اما قطره اي از آب داخل بدن او نمي رود يا وقتي که وارد حسينيه مي شويم، اما بايد ببينيم فکر حسين هم وارد فکرِ ما شده است ؟ از اخلاص حسين، از ايثارش در ما نفوذي کرده است يا خير ؟!
و ديگري : « وَلَمَّا يدْخُلْ الْإِيمَانُ فِي قُلُوبِكُمْ »4
هرگاه ايمان بر اساس فکر باشد ، ايمان درستي رشد خواهد کرد .
همسر فرعون، الگوي ايمان پايدار
قرآن مي‌فرمايد : همه مردم از اين خانم ياد بگيرند ، « ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ آمَنُوا اِمْرَأَةَ فِرْعَوْنَ » 5 همسر فرعون کاخ ديد، پول ديد، زور ديد، اما هيچ يک از اين کاخ و طلا در روحش نفوذ نکرد.
ايمان موسمي و مقطعي ، نمونه ي ايمان منفي
قرآن مي فرمايد: ايمان بعضي از مردم مقطعي و موسمي است ، « فَإِذا رَكِبُوا فِي الْفُلْكِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصينَ لَهُ الدِّينَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَى الْبَرِّ إِذا هُمْ يشْرِكُونَ » 6 وقتي گير مي كنند ، " يا الله " مي گويند امابعد از نجات ، همه چيز را فراموش مي کنند. هر وقت گرفتار مي شوند ، مؤمن هستند ، اما بعد از رها شدن از گرفتاري خدا را نيز فراموش مي کنند .
ايمان همراه با عمل ، ايماني حقيقي است
از نظرگاه قرآن، عمل جزء ايمان نيست ، چرا كه آيات متعددي وجود دارد كه عمل را لازمه ايمان معرفي کرده و آن را ثمره و نتيجه آن مي داند ، به صورتي كه از ديدگاه قرآن عمل صالح تنها در كنار ايمان، پايداري و دوام دارد و ايمان نيز تنها با وجود عمل صالح است كه طراوت و نشاط مي يابد .7 اين طور نيست که بگوييم ايمان دارم اما ربا و رشوه هم مي گيرم !
قرآن مي‌فرمايد : همه مردم از اين خانم ياد بگيرند ، « ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ آمَنُوا اِمْرَأَةَ فِرْعَوْنَ » همسر فرعون کاخ ديد، پول ديد، زور ديد، اما هيچ يک از اين کاخ و طلا در روحش نفوذ نکرد
ايمان تقليدي ، نمونه ي ايمان منفي
بعضي افراد ايمانشان تقليدي است ، مبنا ندارد . مي گويد چون پدر و مادرم اين گونه عمل کرده اند ، من هم اين گونه عمل مي کنم .
اين ايمان‌ها سطحي است، ايمان سطحي باعث مي ‌شود که موجي بيايد و همراه خود عمربن سعدي را به همراه بياورد .
واقعه کربلا، نمونه ايمان‌هاي سطحي و ناپايدار
چطور شد کربلا پيش آمد ؟ دينشان آبکي بود. دين آبکي با يک باد مي ‌آيد ، با يک باد هم مي ‌رود ؛ امام علي (ع) فرمود : " يميلون کل مع ريح ؛ با هر وزشي دنبال همان وزش مي روند."8
مي ‌گويند : " خواهي نشوي رسوا ، همرنگ جماعت شو."
چطور امت خداپرست بني اسرائيل ، گوساله پرست مي‌شود؟ قرآن دليل اين را، عدم دارا بودن ايمان واقعي مي داند.
تمام ساحران بني اسرائيل جمع شدند ، آمدند و به فرعون گفتند: اگر ما آبروي موسي را بريزيم ، پول و امتياز داريم؟ گفت : بله. شما آبرويش را بريزيد ، هر چه بخواهيد ، به شما مي‌دهم . ساحران ، سحرهايشان را اجرا كردند ، حضرت موسي كه عصا را انداخت و به قدرت غيبي اژدها شد ، ساحران سري تكان دادند و فهميدند در كار حضرت موسي، حساب كار خدايي است ، سحر و جادو نيست . پس به حضرت موسي ايمان آوردند . فرعون ديد : عجب ! اين‌ها را آورده است تا آبروي موسي را ببرند ، ولي اين‌ها خودشان به حضرت موسي ايمان آورده‌اند . گفت : شما را تكه تكه مي ‌كنم. آن وقت اين‌ها ايمان واقعي پيدا كردند و گفتند: « فاقض ؛ قضاوت كن » هر كاري مي ‌خواهي بكن ،تو هر كاري بكني ، در همين دنيا است ، به درستي كه تو فقط در همين دنيا مي تواني حكم كني وبيش از اين نيست كه جان ما را در اين دنيا بگيري.
ساحر به فرعون مي‌گويد: من آبروي موسي را مي ‌ريزم ، اگر سكه‌اي به من بدهي ! يعني منتظر يك سكه است. بعد كارش به جايي مي‌رسد كه مي‌گويد: سكه هايت ، كاخ و دربارت ، زور و شكنجه و حبست ، اصلاً تمام هستي، تمام قدرت و امكانات براي من پشيزي ارزش ندارد .
اين نمونه اي از تبديل ايمان منفي به ايمان مثبت است ؛ چرا که گاهي کارهاي ما در ابتدا منفي است اما مي توانيم با عملي آن را تبديل به خوبي کنيم و بالعکس ، کاري را در ابتدا خوب انجام مي دهيم اما باعملي آن را خراب مي کنيم .
ايمان واقعي را تمام دنيا هم نمي‌تواند خللي در ايمان واقعي ايجاد کند اما ايمان سطحي با كوچك ترين حادثه از بين مي‌رودو ناود مي شود .

پرسمان دانشجویی