احترام به مهمان | کتابخانه مجازی الفبا

چرا بايد به مهمان احترام بگذاريم؟

يكي از رفتارهاي اجتماعي، ديد و بازديد از خويشاوندان، همسايگان و به‌طوركلي افراد ديگر جامعه است. اين سر زدن و اطلاع از احوال همديگر در اصطلاح شرع «صلة رحم» نام دارد. راه‌هاي مختلفي براي اجراي اين رفتار اجتماعي و صلة رحم كه رايج‌ترين آنها مهماني دادن و دعوت كردن از دوستان و آشنايان است. مهمان‌نوازي و پذيرايي خوب و شايسته از مهمانان يكي از خصايل نيكو و ارزشمند دين اسلام شمرده مي‌شود. اسلام پيروانش را به مهماني دادن دعوت كرده و پاداش‌هاي‌ بزرگ و ارزنده‌اي براي مهمان‌نوازي تعيين كرده است. پيامبر اكرم(ص) ورود مهمان به خانه را هديه‌اي الهي مي‌دانست و مي‌فرمود:
إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَيْراً أَهْدَى لَهُمْ هَدِيَّةً قَالُوا وَ مَا تِلْكَ الْهَدِيَّةُ قَالَ الضَّيْفُ يَنْزِلُ بِرِزْقِهِ وَ يَرْتَحِلُ بِذُنُوبِ أَهْلِ الْبَيْتِ»؛ هرگاه خداوند بخواهد خير و خوبي به جمعيتي برساند، هديه‌اي به سوي آنان مي‌فرستد. سؤال شد منظور از هديه چيست؟ فرمودند آن هديه، مهمان است كه با روزي خود وارد مي‌شود و هنگام رفتن، گناهان آن خانواده را به همراه مي‌برد! (نوري، 1407ق، ج 16، ص 258).
يكي از علاقه‌هاي اميرمؤمنان(ع) در دنيا پذيرايي از مهمان بوده است: «حُبِّبَ إِلَيَّ مِنْ دُنْيَاكُمْ ثَلَاثٌ إِطْعَامُ الضَّيْفِ وَ الصَّوْمُ بِالصَّيْفِ وَ الضَّرْبُ بِالسَّيْفِ»؛ از دنياي شما سه چيز محبوب من است: اطعام مهمان، روزه در تابستان، شمشير زدن [در راه خدا] (همان، ص 259).
معمولاً مردان بزرگ را رسم است كه در لحظات آخر زندگي خود، امور مهم‌تر را سفارش مي‌كنند. امام زين‌العابدين و امام محمدباقر(ع) يكي از توصيه‌هاي حضرت علي(ع) در لحظات پاياني عمر شريفشان را اكرام مهمان نقل مي‌كنند: «خدا را خدا را در مورد مهمان، او را راهي نكنيد مگر با احترام و راضي، اين وصيت [من] به شما است» (همان، ص 260).
مهمان‌نوازي و دوست داشتن مهمان چنان جايگاه و منزلتي دارد كه اميرمؤمنان(ع) فرموده‌اند:
مؤمني نيست كه مهمان را دوست داشته باشد، مگر اينكه در روز قيامت، از قبر خود درحالي خارج ‌شود كه صورتش چون ماه شب چهارده، نوراني است؛ جماعت به او نگاه مي‌كنند و مي‌گويند: او كيست؟ آيا پيامبري مرسل است؟ فرشته‌اي مي‌گويد: او مؤمني است كه مهمان را دوست مي‌داشت و اكرامش مي‌كرد و راه او غير از بهشت نيست (شعيري،1363، ص 136).
امام صادق(ع) پاداش اطعام مؤمن را براي انسان‌ها بي‌شمار بيان كرده‌اند: «هركس مؤمني را طعام دهد تا سير شود، هيچ‌كس از مخلوقات خداوند نمي‌داند چه مقدار پاداش در آخرت دارد، نه ملك مقربي و نه نبي مرسلي، به‌جز خداوند، پروردگار عالمين» (كليني، 1388، ج 2، ص 201).
پيامبر اكرم(ص) ‌نيز دربارة ثواب اطعام مهمان و به‌طوركلي اطعام مسلمان، مي‌فرمايند: «هركس سه نفر مسلمان را طعام دهد، خداوند او را [از طعام‌هاي] سه بهشت در ملكوت سماوات: جنت فردوس، جنت عدن و جنت طوبي طعام دهد و از [ميوه] درختي در بهشت عدن كه خداوند خود به دستش آن را كاشته است، به او دهد» (همان، ص 200).
امام حسن عسگري عليه السلام مي فرمود: والاترين و ارزشمندترين شخص نزد خداوند كسي است كه بيشتر از ديگران به حقوق برادران ديني اش آشنا و بيشتر از همه مراقب رعايت حال آنها باشد. هر كس در دنيا در برابر برادرانش فروتن باشد، در پيشگاه خداوند از صديقين و از شيعيان حقيقي علي بن ابي طالب است.
روزي دو برادر ايماني ( پدر و پسري ) به خانه حضرت علي عليه السلام وارد شدند، امام به آنها احترام گذاشت و در بالاي مجلس جايشان داد و آن گاه پيش روي آنان نشست و دستور فرمود: غذا را بياورند. قنبر (خدمتگزار حضرت علي عليه السلام) طشت و اِبريق (وسيله اي براي ريختن آب بروي دست است) و حوله اي آورد .
همين كه خواست آب روي دست پدر بريزد؛ امام برخاست و ابريق را گرفت، آن مرد خود را به خاك افكند و گفت: « اي اميرمؤمنان، خداوند من را در اين حال نبيند كه آب بر روي دستم مي ريزي! »
حضرت فرمود: « بنشين و دستت را بشوي. زيرا برادر ديني تو هيچ امتيازي بر تو ندارد و مي خواهد به تو خدمت كند و با اين خدمت، ده برابر پاداش در بهشت مي طلبد. تو را به خدا قسم، همان گونه كه اگر قنبر آب بروي دستت مي ريخت، آسوده خاطر بودي اكنون نيز آرام و آسوده باش تا روي دستت آب بريزم. »
امام پس از شستن دست آن مرد، ابريق را به فرزندش محمد بن حنفيه داد و فرمود: « پسرم اگر پسر اين مرد به تنهايي به منزل من آمده بود، خود بر دستش آب مي ريختم، اما خداوند متعال نمي خواهد كه وقتي پدر و پسر در مكاني حاضرند، ميان آن دو يكسان برخورد شود.
من كه پدر تو بودم بر دست پدر او آب ريختم، تو نيز كه پسرم هستي بر دست پسر او آب بريز! » در اين هنگام محمد بن حنفيه برخواست و بر دست پسر آب ريخت.
امام حسن عسگري عليه السلام پس از نقل داستان فرمود: هر كس پيرو علي باشد حتي در اينگونه موارد نيز از او پيروي مي كند.

پرسمان دانشجویی