یا امام غریب | کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کانال ارتباطی از طریق پست الکترونیک :
support@alefbalib.com
نام :
*
*
نام خانوادگی :
*
*
پست الکترونیک :
*
*
*
تلفن :
دورنگار :
آدرس :
بخش :
مدیریت کتابخانه
روابط عمومی
پشتیبانی و فنی
نظرات و پیشنهادات /شکایات
پیغام :
*
*
حروف تصویر :
*
*
ارسال
انصراف
از :
{0}
پست الکترونیک :
{1}
تلفن :
{2}
دورنگار :
{3}
Aaddress :
{4}
متن :
{5}
فارسی |
العربیه |
English
ورود
ثبت نام
در تلگرام به ما بپیوندید
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ...
همه موارد
عنوان
موضوع
پدید آور
جستجو در متن
: جستجو در الفبا
در گوگل
...جستجوی هوشمند
صفحه اصلی کتابخانه
پورتال جامع الفبا
مرور منابع
مرور الفبایی منابع
مرور کل منابع
مرور نوع منبع
آثار پر استناد
متون مرجع
مرور موضوعی
مرور نمودار درختی موضوعات
فهرست گزیده موضوعات
کلام اسلامی
امامت
توحید
نبوت
اسماء الهی
انسان شناسی
علم کلام
جبر و اختیار
خداشناسی
عدل الهی
فرق کلامی
معاد
علم نفس
وحی
براهین خدا شناسی
حیات اخروی
صفات الهی
معجزات
مسائل جدید کلامی
عقل و دین
زبان دین
عقل و ایمان
برهان تجربه دینی
علم و دین
تعلیم آموزه های دینی
معرفت شناسی
کثرت گرایی دینی
شرور(مسأله شر)
سایر موضوعات
اخلاق اسلامی
اخلاق دینی
تاریخ اسلام
تعلیم و تربیت
تفسیر قرآن
حدیث
دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات
سیره ائمه اطهار علیهم السلام
شیعه-شناسی
عرفان
فلسفه اسلامی
مرور اشخاص
مرور پدیدآورندگان
مرور اعلام
مرور آثار مرتبط با شخصیت ها
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی
مرور مجلات
مرور الفبایی مجلات
مرور کل مجلات
مرور وضعیت انتشار
مرور درجه علمی
مرور زبان اصلی
مرور محل نشر
مرور دوره انتشار
گالری
عکس
فیلم
صوت
متن
چندرسانه ای
جستجو
جستجوی هوشمند در الفبا
جستجو در سایر پایگاهها
جستجو در کتابخانه دیجیتالی تبیان
جستجو در کتابخانه دیجیتالی قائمیه
جستجو در کنسرسیوم محتوای ملی
کتابخانه مجازی ادبیات
کتابخانه مجازی حکمت عرفانی
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران
کتابخانه تخصصی ادبیات
کتابخانه الکترونیکی شیعه
علم نت
کتابخانه شخصی
مدیریت علاقه مندیها
ارسال اثر
دانشنامه
راهنما
راهنما
یا امام غریب
کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
فارسی
کتاب الکترونیکی
میانگین امتیازات:
امتیاز شما :
تعداد امتیازات :
0
یا امام غریب
ویرایش اثر
پاسخ تفصیلی:
در كتاب لغت، شخصي كه از وطن خود دور افتاده باشد را غريب ناميدهاند. (مجمع البحرين، ج2، ص132) حضرت امير (عليهالسلام) فرمودهاند: الغريب من لم يكن له حبيب _ غريب كسى است كه دوستى نداشته باشد. (نهج البلاغه صبحى صالح، نامه 31).
بنابراين غربت امام رضا (عليهالسلام) را در دوري از وطن و اهل و عيال و نيز نداشتن يار و ياور در دوران تبعيدشان به خراسان و همچنين شهادت مظلومانه و غريبانه آن حضرت بايد معنا كرد. از خود حضرت رضا (عليهالسلام) نقل است كه فرمودهاند: هر که مرا در غربتم و دوري مزارم زيارت کند، روز قيامت در سه جا به فريادش مي رسم، تا از هول و وحشت آن مکان ها نجاتش دهم: هنگامي که نامه ها به چپ و راست تقسيم مي شود، هنگام صراط، و هنگام سنجش اعمال. (امالي شيخ صدوق رحمه الله عليه، ص 106، ج 220، کامل الزيارات، ص 304، ح 4، عيون اخبارالرضا عليه السلام، ج 2، ص 25، ح 2).
از هروي روايت شده است که گفت: از حضرت امام رضا (عليهالسلام) شنيدم که فرمودند: به خدا قسم هيچ يک از ما نيست، جز اين که کشته و شهيد شود. عرض کردند: يابن رسول الله، شما را چه کسي خواهد کشت؟ فرمودند: بدترين خلق خدا در زمان من، مرا به وسيله ي زهر مي کشد، سپس مرا در مکاني دور افتاده و سرزمين غربت دفن مي کند، بدان هر که مرا در غربتم زيارت کند، خداوند عزوجل اجر صد هزار شهيد و صد هزار صديق و صد هزار حج کننده و عمره کننده و صد هزار مجاهد را براي او مي نويسد، و با ما محشور مي شود، و در درجات عالي بهشت همراه ما مي باشد. (عيون اخبار الرضا (عليهالسلام) ، ج 2، ص 256، ح 9، امالي شيخ صدوق، ص 61) .
همچنين از حضرت رضا (عليهالسلام) روايت شده است که فرمودند:من در زمين غربت کشته و مسموم و مدفون مي شوم، اين را از سخناني دانستم که پدرم از پدرش که از پدرانش علي بن ابي طالب (عليهمالسلام) از رسول خدا (صلي الله عليه و آله) براي من وصيت مي کرد، همانا هر که مرا در غربتم زيارت کند، من و پدرانم شفاعت کنندگان او در روز قيامت هستيم، و هر که ما شفيع او باشيم، نجات مي يابد حتي اگر گناهان انس و جن را بر دوش داشته باشد.(عيون اخبارالرضا(عليهالسلام)،ج2،ص263،ح33،امالي شيخ صدوق،ص499).
به نقل کتب تاریخی وقتی امام رضا (عليهالسلام) مجبور به حرکت به سوی خراسان شد قبل از مهاجرت اقوام و عشیره خود را جمع نمود و با اشاره به سفر خود به خراسان و اشاره به عدم مراجعت به مدینه و غربت و شهادت خود هم دیگران و هم حضرتش گریستند و این حادثه از جهاتی قابل بررسی است:
الف) این سفر با سفر امام حسین (عليهالسلام) از این حیث که انتهای سفر با شهادت آن بزرگواران همراه بود شباهت دارد، این مهم چه در نهضت امام حسین (عليهالسلام) ، چه در مهاجرت امام رضا (عليهالسلام) از اینکه با علم به شهادت آغازشد،حائز اهمیت است .
ب) اقوام و عشیره حضرتش بدانند که این دعوت و فراخوانی مامون که به ظاهر برای ارادت و علاقه به حضرتش بود چیزی جز حلیه و نیرنگ نیست و هدف اصلی حاکمیت، حصر امام و حذف جایگاه امام در عرصه سیاسی و اجتماعی است. اینکه نزدیکان امام (عليهالسلام) بدانند که احترامی در کار نیست بلکه هدف مامون کنترل امام و از میان برداشتن قدرتی بزرگ در برابر حاکمیت باطل است.
ج) این محفل، کراهت امام (عليهالسلام) از این سفر و اعتراض او به حاکمیت وقت را بیان می نماید و نیز می فهماند این حاکمیت در تعارض با فرزندان رسول خدا (صليالله عليه و آله) است و مهمتر اینکه عده ای می پندارند که امام (عليهالسلام) برای معاونت و کمک مامون اقدام به مهاجرت به سوی خراسان نمود. چه بسا این حرکت آگاهی بخش از سو ی امام رضا (عليهالسلام) نبود عده ای از نزدیکان امام (عليهالسلام) نیز از عمق ماجرا باخبر نبوده و متاثر از حرکت ظاهری مامون می شدند و او را می ستودند و حاکمیت او را مشروع می دانستند.
شاید یک سوال مطرح شود و آن اینکه حالا که زمینه حکومت ائمه (عليهمالسلام) فراهم شده چرا امام رضا (علیهالسلام) از پذیرش آن سرباز زد؟ اما با اندک تاملی، منطق با درایت امام (علیهالسلام) را خواهیم پذیرفت چرا که امام (عليهالسلام) با کدام زمینه، با کدام نیرو، با کدام افراد مورد اعتماد به حکومت مدنظرش خواهد رسید؟ قطعا مامون با آن نیت خود جزء سران حکومت امام (عليهالسلام) خواهد شد و هر عمل و نیرنگ و خیانتی که انجام دهد در سایه حکومت فرزند رسول خدا (ص) به آن مشروعیت می بخشد و مهمتر آنکه حمایت مومنین و شیعیان را که سرمایه بزرگی برای حکومت به حساب می آمد همیشه با خود خواهد داشت و دیگر هیچ تهدید اجتماعی را به صورت نهضت و یا شورش علوی احساس نخواهد کرد. بهترین سوال این است که آیا در صورت زمامداری امام (عليهالسلام) مامون خود مهمترین تهدید برای حکومت وی نبود؟! آیا آنچه در زمان مامون گذشت که در نهایت به شهادت امام رضا علیه اسلام منجر شد گواه محکمی بر این مدعا نیست؟ مامون پس از آنکه از این نقشه مایوس شد درصدد برآمد بهر شکل ممکن او را در کنار حاکمیت خود به عنوان سندی معتبر و مشروع نگهدارد. لذا طرح ولایت عهدی امام رضا (عليهالسلام) را مطرح ساخت اما چه کسی است که نداند انگیزه مامون از این نقشه چیست؟ لذا امام (عليهالسلام) با علم و تدبیر درصدد مخالفت برآمد آنقدر مخالفت کرد که تهدید به قتل شد و مجبور به پذیرش این امر گردید.
نوع کلمات و مواضع امام و جملاتی که از سوی آن حضرت برای هدایت جامعه اسلامی آن زمان بیان می شد هرگونه ابهام و ناآگاهی در بین مردم را منتفی می گرداند چرا که بیان و جملات امام (عليهالسلام) نقطه ابهام و جای سوالی در زمینه وظیفه شیعیان و تشخیص حکومت سالم و غیر سالم باقی نمی گذارد امام (عليهالسلام) در حدیث معروف سلسله الذهب در نیشابور زیباترین و رساترین جمله را در تعیین وظیفه موحدان بیان فرمود: “کلمه لا اله الا الله حصنی فمن دخل حصنی امن من عذابی” سپس بعد از تاملی فرمود: “بشروطها وانا من شروطها.” یعنی راه رسیدن به وحدانیت و خداپرستی جز از میسر ما میسر نیست. یعنی ماییم که مسلمان بودن را معنی می بخشیم، ماییم که انسان مومن را به ایمان کامل می رسانیم به عبارت دیگر نفی بت پرستی و رسیدن به حصار محکم خداپرستی در سایه ولایت و امامت ما ممکن و عملی خواهد بود. شنوندگان و نویسندگان این حدیث را شنیدند و نوشتند اما چه کردند؟
امام (عليهالسلام) در روایتی برای آنکه خط خود و دشمنانش را جدا کند و وظیفه شیعیان را در این مهم تبیین کند می فرماید:« شیعتنا المسلمون لامرنا الاخذون بقولنا و المخالفون لاعدائنا فمن لم یکن کذالک فلیس منا_ پیروان ما دستورات ما را می گیرند و به کار می بندند و با دشمنان ما مخالفند و کسی که چنین نباشد از ما نیست .»
در روایتی دیگر می فرماید: من واصل لنا قاطعا او قطع لنا و اصلا او مدح لنا عایبا او اکرم لنا مخالفا فلیس منه_یعنی هرکه به دور شده از ما نزدیک شود و یا از بستگان ما دوری کند یا کسی را که به ما عیب می بندد ستایش کند یا دشمن ما را اکرام نماید از ما نیست و ما هم از او نیستیم معلوم نیست شیعیان در عصر امام رضا (عليهالسلام) چگونه رفتاری داشتند که حضرتش برای تنویر افکار عمومی چنین جملاتی را بیان می کند؟ ظاهرا برای شیعیان و پیروان حضرتش دوستی با هر کس و دشمنی با هر کس مهم نبوده و مهمتر آنکه جایگاه امامت شیعه و دشمنانشان چندان روشن نبوده است یا اینکه امام (عليهالسلام) از اینکه شیعیان به حکومت وقت ابزار علاقه و دوستی می کنند و چندان موقعیت امامت شیعه را بر نمی تابند اینگونه دردمندانه سخن می گوید. گرچه در تاریخ همه مواضع و بیانات امام (عليهالسلام) روشن نیست و بعضا روایتی از این دست نقل شده است اما این خود گواه معتبری است بر اینکه امام (عليهالسلام) چه رنجی می بردند از دستگاه خلافت مامون و چه رنج مضاعفی می بردند از مومنین و مسلمانان و شیعیان. اگر جملات امام (عليهالسلام) و نگاه ایشان را به شیعیان خوب بررسی کنیم نوعی اعتراض و گلایه از رفتار شیعیان که مبتنی بر دوستی و محبت واقعی با حضرتش نبوده مشاهده می شود؟
چقدر از اهل علم و خواص که گرداگرد امام رضا (عليهالسلام) بودند درصدد نشر معارف امامت برآمدند؟ چقدر برای روشن شدن حقایق پنهان امامت تلاش کردند؟ چقدر امام(عليهالسلام) را در مسیر احیای امامت واقعی یاری رساندند؟ آیا این جملات امام (عليهالسلام) نوعی شکوائیه از فهم و درک و همت مردم نیست؟ آیا این اعتراضی به انتخاب خلیفه توسط مسلمین نیست؟ آیا خراسان اکثرا از شیعیان و علاقه مندان به خاندان عصمت و طهارت نبودند؟ چرا امام (عليهالسلام) بر حق را منزوی نمودند و خلیفه غاصب را امیرالمومنین خواندند؟ درست است كه غربت امام رضا (علیهالسلام) به خاطر بعد مسافت از مدینه بود اما غربت واقعی امام (علیه السلام) در بین پیروان و شیعیان خود بود!
برخي محققين معتقدند، غربت امام رضا (علیه السلام) در تهمت «كاخنشيني» به ايشان نهفته است! و آنچه سبب شده امام رضا (عليهالسلام) غريبالغربا خوانده شود، نسبت دادن تهمت كاخنشيني و سازش با مامون است. در حالي كه اين حركت امام رضا (عليهالسلام) مشت ظلم و چهره سياه و رياكارانه مامون را آشكار كرد.
البته نكتهاي كه در پايان لازم به تذكر است اين است كه،حسب تحقيق مختصري كه انجام شد غير از مواردي كه در ابتداي اين نوشتار در باب غربت امام رضا (علیهالسلام) از روايات آورديم به روايت يا زيارتي برخورد نكرديم كه آن حضرت را «غريبالغربا» ناميده باشند، درحاليكه در زيارات مربوط به حضرت اباعبدالله الحسين (علیهالسلام) اين تعبير به چشم ميخورد. مرحوم سيدبن طاووس در فصل 53 كتاب شريف اقبال زيارتي را براي امام حسين (علیهالسلام) در اول ماه رجب و نيز نيمه ماه شعبان ذكر ميكند كه در آن زيارت چنين عبارتي وجود دارد:... السَّلامُ عَلَيْكَ يا غَرِيبَ الْغُرَباء ... (الإقبالبالأعمالالحسنةفيمايعملمرةفيالسنة، ج 3، ص347) همچنين محدث قمي در كتاب مفاتيحالجنان در ادب بيستم از آداب زيارت سيد الشهدا (عليه السلام) خواندن دعايي را ذكر مي كند كه تعبير «غريبالغربا» در آن وجود دارد: السَّلامُ عَلَيْكَ يَا غَرِيبَ الْغُرَبَاءِ (مفاتيحالجنان ص422) .
غربت امام حسين (عليهالسلام) در روز عاشورا، يك غربت فكري بود. در روز عاشورا كساني مقابل امام حسين (عليهالسلام) صفآرايي كرده بودند كه حضرت را ميشناختند. تعدادي از آنها در كوفه پدر امام حسين (عليهالسلام) را درك كرده بودند و حتي برخي نيز دوران پيامبر (صلي الله عليه و آله) را ديده بودند.
غربت امام حسين (عليهالسلام) از اين جهت بود كه سخن، فكر و انديشهاش مورد قبول كوفيان قرار نگرفت و آن چيزي كه امام حسين (عليهالسلام) از مردم كوفه ميخواست را آنها متوجه نميشدند.
در روايتي امام صادق (عليهالسلام) فرمودهاند: ... زيارة جدي الحسين بن علي (عليهماالسلام) فإنه غريب بأرض غربة ... (كاملالزيارات، ص 325).
اما غربت امام رضا (عليهالسلام) از اين نوع نبود يا لااقل كمتر بود، چراكه امام (عليهالسلام) با آگاهسازي ايرانيان نسبت به اهل بيت (عليهمالسلام) باعث تأثيرگذاري بسيار به خصوص در نيشابور كه مركز علمي وقت ايران بود، شد و سمت و سوي جديدي در علماي متفكر جامعه ايراني ايجاد كرد. تربيت شاگردان عالم، بيان سخن تازه و معرفي چهره جديد از اسلام توسط امام رضا (عليهالسلام) باعث شد تا ايرانيان بيشتري به تشيع گرايش پيدا كنند و ايران شيعه خانه اهل بيت (عليهمالسلام) شود بنابراين نوع غربت ايشان با غربت جدشان حضرت حسين (عليهالسلام) متفاوت بودهاست.
صاحب محتوی:
پرسمان دانشجویی
زبان :
فارسی
منبع اصلی :
http://www.quran.porsemani.ir//content/%DB%8C%D8%A7-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%BA%D8%B1%DB%8C%D8%A8
جنس منبع:
متن
پایگاه :
پایگاه پرسش و پاسخ های قرآن و حدیث سایت پرسمان
نوع منبع :
پرسش و پاسخ , کتابخانه عمومی
مخاطب :
بزرگسال
خروجی ها :
Mods
Doblin core
Marc xml
MarcIran xml
مشخصات کامل فراداده
مشخصات کامل اثر
منابع مرتبط :
ثبت نظر
ارسال
×
درخواست مدرک
کاربر گرامی : برای در خواست مدرک ابتدا باید وارد سایت شوید
چنانچه قبلا عضو سایت شدهاید
ورود به سایت
در غیر اینصورت
عضویت در سایت
را انتخاب نمایید
ورود به سایت
عضویت در سایت