كامل بودن اسلام | کتابخانه مجازی الفبا

علت كامل بودن دين اسلام نسبت به ديگر اديان چيست؟

يك. اسلام، دين خاتم‏
اين انگاره كه «اسلام، دين خاتم است»، مورد اتفاق همه مسلمانان بوده و با قرآن و سنت ثابت شده است. خداوند متعال مى‏فرمايد: «وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلاَّ رَحْمَةً لِلْعالَمِينَ »انبيا (21 )، آيه 107 ؛ و «ما كانَ مُحَمَّدٌ أَبا أَحَدٍ مِنْ رِجالِكُمْ وَ لكِنْ رَسُولَ‏اللَّهِ وَ خاتَمَ النَّبِيِّينَ » (احزاب (33 )، آيه 40 ).
در روايتى آمده است: «... لانّ اللّه تبارك و تعالى لم يجعله لزمان دون زمان و لا لناس دون ناس فهو فى كل زمان جديد و عند كل قوم غض الى يوم القيامة»صدوق، عيون اخبار الرضا(ع)، ج 2، ص 130.يعنى، خداوند قرآن را براى زمان خاص و مردم خاصى نفرستاد. پس قرآن تا روز قيامت در هر زمانى جديد و براى هر قومى تازه است.در روايتى نيز آمده است: «حكم الهى و تكاليف خداوند، در حق اولين و آخرين يكسان است؛ مگر اينكه علت يا پديده‏اى پيش آيد كه باعث دگرگونى حكم شود. همگان نسبت به تغيير حكم، هنگام پيش آمدن حوادث، همانند هستند و واجبات بر همه يكسان است. از همان‏هايى كه پيشينيان سؤال شده‏اند، آيندگان نيز سؤال مى‏شوند و مورد محاسبه قرار مى‏گيرند». كلينى، فروع كافى، ج 5، ص 18، باب 13.
در روايات ديگرى آمده است: حلال محمد حلال ابداً الى يوم القيامة و حرامه حرام ابداً الى يوم القيامة لا يكون غيره و لا يجى‏ء غيره»همان، ج 1، ص 58، ح 19 ؛ بحارالانوار، ج 89، ص 148، باب 1.؛ «آنچه در دين محمد حلال شده تا قيامت حلال و آنچه حرام گرديده، براى هميشه حرام خواهد بود. نه غير از اين خواهد شد و نه چيز ديگرى جايگزين آن مى‏شود».
دو. لوازم خاتميّت اسلام‏
خاتم بودن اسلام لوازمى دارد؛ از جمله:1. عدم تحريف؛ يكى از مهم‏ترين علل تجدّد نبوت، تحريف اديان پيشين از سوى مخاطبان آن بود؛ به گونه‏اى كه دستيابى به دين ناب، از طريق عادى براى انسان غير ممكن مى‏نمود. از اين رو دين خاتم بايد از ساز و كارى بهره‏مند باشد كه آن را از تحريف حفظ كند.2. جاودانگى و همگانى بودن؛ طبق ادله بايستگى بعثت، بشر همواره نيازمند هدايت الهى است و انسان در هيچ دوره‏اى، نبايد محروم از هدايت الهى (دين ) باشد. اگر دين الهى ختم شود و آن دين، مخصوص زمان و يا مكان خود باشد؛ باعث محروميت انسان‏ها و نسل‏هاى ديگر، از دين مى‏گردد و با فلسفه بعثت، منافات دارد. پس دينى مى‏تواند دعوى خاتميت داشته باشد كه همگانى و جاودانه باشد.براى آگاهى بيشتر ر.ك:الف. عبداللَّه جوادى آملى، شريعت در آيينه معرفت، ص 214 - 227 ؛ب. محمدتقى مصباح يزدى، آموزش عقايد، ج 2، ص 113 - 126 ؛پ. جعفر سبحانى، خاتميت از نظر قرآن و حديث و عقل ؛ت. مرتضى مطهرى، ختم نبوت ؛ث. عبداللَّه جوادى آملى، ولايت‏فقيه، ولايت، فقاهت و عدالت، ص 236.
لازمه اين امر آن است كه دين، در هر دوره‏اى و با هر زمانه و زمينه‏اى، بتواند رسالت خود را در هدايت انسان‏ها انجام دهد و در تأمين نيازهاى بشر - كه او را محتاج به دين كرده است - كارآمد و پاسخگو باشد.از آنجا كه زندگى انسان، همواره دستخوش تغيير و تحوّل است، بايد درون‏مايه‏ها و ساز و كار مناسبى در دين خاتم، موجود باشد كه بتواند در شرايط مختلف، قابل اجرا بوده و اهداف اصيل خود را تأمين كند. اين ساز و كار، رمز جاودانگى و توانايى آن، در هدايت بشر در هر زمان و مكان است.
3.کامل و جامع بودن‏
همه سونگرى و در نظر گرفتن تمامى ابعاد و جوانب حيات بشرى و فرو ننهادن هيچ‏يك از حوزه‏هايى كه انسان در آن نيازمند هدايت‏هاى الهى و دينى است لازمه خاتميت است و سهم به سزايى در پايايى و جاودانگى اسلام دارد.ادوارد گيبون مى‏نويسد:«قرآن... قانون اساسى، شامل رويه قضايى و نظامات مدنى و جزايى و حاوى قوانينى است كه تمام عمليات و امور مالى بشر را اداره مى‏كند... دستورى است شامل مجموعه قوانين دينى و اجتماعى، مدنى، تجارى، نظامى، قضايى، جنايى و جزايى. همين مجموعه قوانين از تكاليف زندگى روزانه تا تشريفات دينى، از تزكيه نفس تا حفظ بدن و بهداشت، از حقوق عمومى تا حقوق فردى، از منافع فردى تا منافع عمومى، از اخلاقيات تا جنايات و از عذاب و مكافات اين جهان تا عذاب و مكافات جهان آينده همه را در بر دارد»جان ديون پورت، عذر تقصير به پيشگاه محمدصلى الله عليه وآله و قرآن، ترجمه غلامرضا سعيدى، قم: دارالتبليغ اسلامى، بى‏تا، ص 98 و 99.
4.هماهنگى با فطرت و طبيعت‏
انسان‏ها در عين دارا بودن تفاوت‏ها و دگرگونى‏هايى كه بر اثر شرايط زمانى و مكانى بر آنها عارض شده است، سرشت و فطرت يگانه‏اى دارند. هر اندازه آيينى با اصول فطرى انسان پيوند وثيق‏ترى برقرار كند، از پايايى و ماندگارى بيشترى برخوردار خواهد بود و هر قدر از آن فاصله گيرد، گرفتار ناپايدارى و ناماندگارى خواهد شد. توجّه ژرف اسلام به طبيعت و سرشت آدميان و تنظيم قوانين هماهنگ با آن، يكى از رمزهاى پايدارى و جاودانگى اسلام است.
عوامل ديگرى نيز در اين رابطه قابل بررسى است؛جهت آگاهى بيشتر نگا:الف. مرتضى، مطهرى، ختم نبوت، قم: صدرا، چاپ نهم، 1374 ؛ب. همان، خاتميت، قم: صدرا.

پرسمان دانشجویی