چگونگي نفخ روح | کتابخانه مجازی الفبا

شخصي در تلويزيون مي گفت: هنگامي كه خداوند از روح خود در انسان دميد روح در انسان نرفت و خدا به فرشتگان امر كرد تا چنگ بنوازند و پس از آن روح در بدن انسان فرو رفت، آيا اين گفته صحت دارد؟

چنين سخني کاملا بي معناست و بيشتر به معناي به سخره گرفتن آيات قرآن و اهانت به آفريدگار عالم هستي است. خدايي که عالم و هر آنچه در آن هست را بي هيچ سابقه اي خلق کرد چه نيازي دارد که براي تحقق فرمانش فرشتگان که مخلوقاتش هستند چنگ بنوازند تا روح سر شوق آمده به درون بدن برود. . به هر حال ، ما نمي دانيم واقعا چه چيزي در اين مورد گفته شده و چه شنيده شده اما عقل انساني صريحا چنين سخني را رد کرده و گوينده اش را انساني احمق و نادان مي خواند.

چيستي روح
روح موجودي مجرد و غير مادي است اما نه کاملا بلکه او در مقام عمل نيازمند بدن و کالبدي است که به او شکل دهد. روح در هر عالمي ظاهر شود با جسمي متناسب با آن عالم همراه است ، مثلا وقتي که به عالم ماديات پا مي گذارد بدني مادي به خود مي گيرد و چون در عالم خواب باشد با جسمي همرنگ آنجا ظاهر مي گردد و ....در واقع ، روح مسئوليت تدبير بدن را به عهد دارد و همچون ناخداي کشتي آن را هدايت مي کند.
در دو آيه قرآن به موضوع آفرنش انسان و ايجاد روح در بدن مادي او اشاره شده است : يکي در سوره حجر آيه 29 و ديگري در سوره ص آيه 72 ؛ بدين عبارت که : فَإِذَا سَوَّيْتُهُ وَنَفَخْتُ فِيهِ مِن رُّوحِي فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِينَ : پس چون او را [كاملا] درست كردم و از روح خويش در آن دميدم سجده‏كنان براى او [به خاك] بيفتيد.

معناى سَوَّيْتُهُ وَ نَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي و توضيحى در مورد رابطه بين روح و بدن

تسوية به معناى اين است كه چيزى را به گونه‏اى معتدل و مستقيم كنى كه خود قائم به امر خود باشد، به طورى كه هر جزء آن در جايى و به نحوى باشد كه بايد باشد. و تسويه انسان نيز اين است كه هر عضو آن در جايى قرار گيرد كه بايد قرار بگيرد، و در غير آنجا غلط است، و به حالى و وصفى هم قرار بگيرد كه غير آن سزاوار نيست.
و بعيد نيست از جمله إِنِّي خالِقٌ (حجر / 28- ص/71 ) و جمله فَإِذا سَوَّيْتُهُ استفاده شود كه خلقت بدن انسان اولى به تدريج و در طول زمانى صورت گرفته، ابتداء، خلق بوده كه عبارتست از جمع آورى اجزاء و سپس تسويه بوده كه عبارتست از تنظيم اجزاء و نهادن هر جزيى در جاى مناسب ، و به حال و وضع مناسب خود، آن گاه نفخ روح بوده. و اگر در جاى ديگر فرموده خَلَقَهُ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ قالَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ (خلق كرد او را از خاك سپس به او گفت موجود شو، پس موجود شد. آل عمران، آيه 59) با اين استفاده ما منافات ندارد، براى اينكه جمله ثُمَّ قالَ لَهُ ... ناظر به ايجاد روح، يعنى نفس انسانيت است نه راجع به بدن ، هم چنان كه در جاى ديگر بعد از آنكه خلقت تدريجى را بيان مى‏كند در باره خلقت روح چنين تعبير مى‏نمايد: ثُمَّ أَنْشَأْناهُ خَلْقاً آخَرَ (آن گاه او راى خلقى ديگر كرديم. سوره مؤمنون، آيه 14).
و در جمله وَ نَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي نفخ به معناى دميدن هوا در داخل جسمى است بوسيله دهان يا وسيله‏اى ديگر- اين معناى لغوى نفخ است، ولى آن را بطور كنايه در تاثير گذاشتن در چيزى و يا القاء امر غير محسوسى در آن چيز استعمال مى‏كنند، و در آيه شريفه مقصود از آن ايجاد روح در آدمى است. البته اينكه مى‏گوييم در آدمى، معنايش اين نيست كه روح مانند باد كه در جسم باد كرده داخل است در بدن آدمى داخل باشد، بلكه معنايش ارتباط دادن و بر قرار كردن رابطه ميان بدن و روح است، هم چنان كه در آيه ثُمَّ جَعَلْناهُ نُطْفَةً فِي قَرارٍ مَكِينٍ ثُمَّ، خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظاماً فَكَسَوْنَا الْعِظامَ لَحْماً ثُمَّ أَنْشَأْناهُ خَلْقاً آخَرَ (پس او راى نطفه‏اى در جاى امنى قرار داديم، پس از آن، نطفه راى علقه كرديم، آن گاه علقه را مضغه و مضغه راى استخوانها نموديم و سپس آن استخوانها راى با گوشت پوشانديم، و در آخر او را خلقى ديگر كرديم. سوره مؤمنون، آيه 13 و 14) و آيه‏ قُلْ يَتَوَفَّاكُمْ مَلَكُ الْمَوْتِ الَّذِي وُكِّلَ بِكُمْ (بگو ملك الموتى كه موكل شما است جان شما راى مى‏گيرد. سوره الم سجده، آيه 11) به اين معنا اشاره شد.(ترجمه الميزان / ج2 / ص 227)
چون در آيه اول همانطور كه ملاحظه مى‏كنيد، مى‏فرمايد: روح انسانى همان بدنى است كه خلقت ديگر به خود گرفته، بدون اينكه چيزى بر آن اضافه شده باشد. و در آيه دوم مى‏فرمايد: روح در هنگام مرگ از بدن گرفته مى‏شود در حالى كه بدن به حال خود باقى است، و چيزى از آن كم نمى‏گردد.
پس روح، امر وجودى است كه فى نفسه يك نوع اتحاد با بدن دارد و آن اين است كه متعلق به بدن است، و در عين حال يك نوع استقلال هم از بدن دارد به طورى كه هر وقت تعلقش از بدن قطع شد از او جدا مى‏شود.

در آيه مورد بحث اگر روح را به خود نسبت داده و اضافه كرده به منظور تشريف و احترام بوده، و از باب اضافه لامى است كه اختصاص و ملكيت را مى‏رساند. و جمله فَقَعُوا لَهُ ساجِدِينَ به اين معنا است كه سجده كنيد، و بعيد نيست معنايش اين باشد كه براى سجده او به رو به زمين بيفتيد، كه اگر اين باشد تاكيد در خضوع ملائكه را براى اين مخلوق تازه مى‏رساند، و بعضى از مفسرين (تفسير ابو الفتوح رازى، ج 7، ص 59) همين معنا را گرفته‏اند.
و معناى آيه اين مى‏شود: وقتى من تركيب آن را تعديل نموده و صنع بدنش را تمام كردم، و سپس روح بزرگ منسوب به خود را كه من ميان آن و بدن او ارتباط برقرار كرده ايجاد نمودم، شما براى سجده بر او به زمين بيفتيد. (ترجمه الميزان، ج‏12، ص: 228)
به عارت ديگر ، مقصود از آيه ( ( ونفخت فيه من روحي ... ) ) اين نيست كه خداوند جزيي از روح خود را در انسان دميده باشد. روح خداوند و هستي او بسيط است و داراي اجزايي نيست كه قابل دميدن باشند، بلكه اضافه روح به ( ( ياي ) ) متكلم وحده ( نفخت ) اضافه تشريفي است ؛يعني ، براي احترام و شرف بخشيدن به آدمي ، خداوند روح او را منسوب به خود مي كند؛ همان گونه كه پدر به فرزند خود مي گويد : پسرم وجود من است ، از من است ، هستي من است و ...يعني چه ؟ در واقع معناي آيه چنين است : هنگامي كه از روحي كه مخلوق من است در او دميدم ، بر او سجده كنيد.

پرسمان دانشجویی