72 فرقه | کتابخانه مجازی الفبا

پيامبر(ص) فرمودند بعد از من شما 72 فرقه خواهيد شد. آيا الان امت اسلام 72 فرقه هستند؟

در كتب حديثي شيعه و اهل سنت به اين مضمون روايت شده كه:قوم يهود بعد از حضرت موسي(ع) هفتاد و يك فرقه شدند كه از آنها يك فرقه اهل بهشت و هفتاد فرقه اهل جهنمند و نصارا بعد از حضرت عيسي(ع) هفتاد و دو فرقه شدند كه از آنها يكي اهل بهشت و هفتاد و يك فرقه اهل جهنم هستند، امت اسلام نيز بعد از نبي اكرم(ص) هفتاد و سه فرقه مي شوند كه از آن ميان يكي در بهشت است و هفتاد و دو فرقه در جهنم خواهند بود.(ر.ك: كافي، ج8، ص244، وسايل الشيعه، ج27، ص49، بحار، ج 10 ص114 و ج24 ص144 و ج28 ص4-29 و ... و از منابع اهل سنت ر.ك: مسند احمدبن حنبل، ج2، ص322 و ج4 ص102، سنن ابن ماجه، ج2، ص1321 و 1322و 1460 و 1461 و سنن ابي داود، ج2، ص390 و سنن ترمذي، ج4، ص 134، مستدرك حاكم، ج1، ص6 و ص128، صحيح ابن حبان، ج15، ص125 و ...)در كتاب روايي شيعه، در بسياري از اين روايات كه عمدتا از زبان رسول اكرم(ص) است تصريح شده است كه فرقه ناجيه(فرقه اي كه اهل بهشت است) شيعيان اهل بيت(ع) هستند. همچنين در يكي از اين روايات آمده است كه از اين هفتاد و سه فرقه، سيزده فرقه قائل به ولايت اهل بيت پيامبرند كه از اين سيزده فرقه، دوازده فرقه اهل آتشند و تنها يكي اهل نجات است.(ر.ك بحارالانوار، ج28، ص13)از حيث سندي برخي علماي شيعه و سني صحت اين روايات را نپذيرفته برخي نيز آن را مسكوت گذاشته اند اما برخي ديگر از آنها را صحيح دانسته و درصدد شمارش فرقه ها برآمده اند. شهرستاني در كتاب ملل و نحل بيشترين افراط را در اين زمينه به خرج داده و به تكثير افراطي فرق پرداخته است . آيه الله سبحاني در ملل و النحل ج1، ص25و 26 فرموده اند اين قبيل احاديث مستفيض بوده و داراي كثرت نقل هستند اين كثرت طرق روايت ضعف سندي آن را جبران مي كند لذا در انسان اين اطمينان حاصل مي شود كه حديث از معصوم صادر شده است.اگر بپذيريم كه اين گونه احاديث درست هستند آن گاه اين سوال مطرح مي شود كه كدام فرقه ها مرادند. فرقه هاي اصلي يا فرقه هاي فرعي كه از شاخه هاي فرقه هاي اصلي هستند. فرقه هاي اصلي تا زمان حاضر كمتر از هفتاد و سه فرقه اند و فرقه هاي فرعي بسيار بيش از هفتاد و سه فرقه اند. لذا به يقين مراد از آن فرقه هاي فرعي نيستند، پس مراد فرقه هاي اصلي هستند و چون حديث به زمان معيني دلالت ندارد لذا مي توان گفت چه بسا تا زمان ظهور حضرت مهدي(عج) هفتاد و سه فرقه اصلي در اسلام پديد خواهد آمد. البته اين در صورتي است كه دقيقا عدد ذكر شده مورد نظر باشد , ولي احتمال ديگر اين است كه مراد از آن كثرت فرق باشد. در اين صورت اصل سوال منتفي است , والله اعلم. البته بازشناسي فرقه هاي اصلي از فرعي نيز كار آساني نيست و طبيعي است كه بين علما در اين امر اختلاف نظر وجود خواهد داشت.فرقه ناجيه كدام است؟1. برخي گفته اند، فرقه ناجيه فرقه اي است كه اكثريت دارد، اين فرض باطل است چون اكثرت ملاك حقانيت نيست خداوند متعال مي فرمايد: « وَ ما يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللّهِ إِلاّ وَ هُمْ مُشْرِكُونَ» (يوسف/106) و مي فرمايد: «وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النّاسِ لا يَعْلَمُونَ»(يوسف/21) و فرمود: « وَ قَليلٌ مِنْ عِبادِيَ الشَّكُورُ»(سباء/13)2. برخي گفته اند از روايت چنين برمي آيد كه فرقه ناجيه فرقه اي است كه روش پيامبر و اصحاب او را پيش گرفته اند. اما اين ملاك نيز كارساز نيست چون همه فرقه ها مدعي هستند كه پيرو پيامبر و اصحاب او هستند ثانيا در تعريف اصحاب هم بين فرقه ها اختلاف نظر است.3. شيعه با استناد به حديث « ان مثل اهل بيتي فيكم، مثل سفينه نوح من قومه، من ركبها نجا و من تخلف عنها غرق»(المستدرك علي الصحيحين ج3، ص151) و حديث متواتر ثقلين يعني « اني تارك فيكم الثقلين ما ان تمسكتم بهما لن تضلوا من بعدي ابدا كتاب الله و عترتي اهل بيتي، ان اللطيف الخبير نبأني ما انهما لن يفترقا حتي يردا علي الحوض»(اين حديث با تعابير مختلف در منبع اهل سنت آمده است(كه برخي از آن منابع عبارتند از: مسند احمدبن حنبل، ج3، ص14 و 17 و 26، مسند ابن جعد، ص397، المستدرك علي الصحيحين، حاكم نيشابوري، ج3، ص109و 148؛ السنن الكبري، نسائي، ج5، ص45 و البدايه و النهايه، ابن كثير، ج5 ص228) معتقد است كه فرقه ناجيه پيروان اهل بيت عصمت(ع) است.جهت مطالعه بيشتر ر.ك فرق و مذاهب كلامي، علي رباني گلپايگاني، ص13

پرسمان دانشجویی