جن | کتابخانه مجازی الفبا

جن چيست؟ اجنه چند بعدي هستند؟ چگونه زاد و ولد مي كنند؟ و كيفيت آن چگونه است؟ چرا خداوند جن را آفريد؟

چيستى جن

در عالم هستى برخى از موجودات غيرمحسوس‏اند و با حواس طبيعى قابل درك نيستند. يكى از اين موجودات جن است. جن كه در اصل معناى »پوشيدگى« دارد، از چشم انسان پوشيده است. قرآن وجود اين موجود را تصديق كرده و سوره‏اى به نام »جن« در قرآن وجود دارد. در قرآن گاهى از اين موجود به »جان« نيز ياد مى‏شود)الرحمن، آيه 39 و حجر، آيه 27).

ماهيت و حقيقت اين موجود چندان براى ما روشن نيست ولى از پاره‏اى آيات و روايات مى‏توان به برخى مشخصات اين موجود دست يافت، از جمله:

1- از آتش آفريده شده و خلق آن پيش از آفرينش انسان است)حجر، آيه 27 - الرحمن، آيه 15).

2- مانند انسان مكلف و مسؤول است)ذاريات، آيه 56).

3- دسته‏اى از آنها مؤمن و گروهى كافر، عده‏اى نيك و برخى زشت‏كردارند)جن، آيات 11 و 14 و 15 - احقاف، آيه31).

4- بعضى از آنها مرد و پاره‏اى ديگر زن هستند و توليد نسل مى‏كنند)جن، آيه 6).

5- زندگى مى‏كنند و مى‏ميرند)احقاف، آيه 1).(18)

6- داراى شعور و اراده‏اند و مى‏توانند با سرعت حركت كنند. مانند قصه حضرت سليمان و تخت بلقيس - ملكه سبا -)نمل، آيه 39 -38).

7- مسخّر انسان مى‏گردند. البته در اين رابطه در قرآن تنها به قضيه حضرت سليمان اشاره شده است كه علاوه بر پرندگان، وحوش و انسان‏ها، جن نيز در اختيار و به فرمان او بودند)نگا: نمل آيات 17 تا 39 - سبأ، آيه 14 - 12 - انبياء، آيه 82).

8- در روايات آمده است جن مؤمن براى پيامبران و امامان، مسخر مى‏شوند و خدمت مى‏كنند و كسانى كه به اذن الهى ولايتى دارند مى‏توانند جنيان كافر را نيز تحت فرمان خويش درآورند.(2)

9- از پاره‏اى آيات و روايات معلوم مى‏شود كه جنيان به پيامبر خداصلى الله عليه وآله ايمان آورده‏اند)جن، آيه 1 - احقاف، آيه 32 - 29).

اما اين كه جن در كجاى زمين قرار دارد؟ به طور واضح و مشخص مطرح نشده است، هر چند برخى از روايات به اماكنى كه جنيان در آنجا حضور بيشترى دارند اشاره كرده است. مسلم است كه جن مانند انسان موجودى جسمانى است، با اين تفاوت كه انسان از خاك و جن از آتش است. اين تعبير بيانگر قابليت‏هاى ويژه جن به دليل لطافت خاص جنس آنها مى‏باشد، ولى انسان به دليل آگاهى و شعورش از جن برتر است. طبعا همان‏طور كه انسان داراى نفس است جن نيز نفس دارد و از آنجا كه ميان روح و بدن رابطه‏اى نزديك وجود دارد، مى‏توان تصور كرد كه براى جن نيز در شرايط خاص روحى اين امكان هست كه نفس آنها گاهى با عالم بالا تماس حاصل كند؛ اما به هر روى مكان اصلى آنها همين زمين است و حتى تماس با عالم بالا طبق برخى آيات قرآن پس از تولد حضرت رسول‏صلى الله عليه وآله براى آنها ممنوع شده است.(3) چرايى جن

با توجه به توضيحات بالا جن موجودى جسمانى است كه داراى اراده و اختيار بوده ولى از جهت آگاهى و شعور از انسان پايين‏تر مى‏باشد. اگر حكمت خلقت خصوص جن براى ما پوشيده باشد مى‏توان به طور كلى گفت: خلقت عوالم مادى و غير مادى ناشى از جود و بخشش الهى است و خدايى خدا چنين اقتضايى دارد. خداى تعالى عالم را با نظام خاصى خلق كرده و موجوداتى كه قابليت و شرايط تحقق آنها فراهم شده را وجود بخشيده است. ليكن جن هم مانند انسان موجودى است كه امكان خلقش بوده و فيض و رحمت مطلق الهى به وجود آنها تعلق گرفته است. خداوند متعال آن را همچون انسان مختار آفريده و راه كمال او را مسير معرفت و عبادت قرار داده است. »وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ«(4).

به عبارت ديگر همان فلسفه‏اى كه در مورد آفرينش انسان وجود دارد، در مورد جن نيز مطرح است. جن و انسان

اجمالا مى‏دانيم جن گاهى در زندگى انسان تأثير گذاشته و بعضى از انسان‏ها نيز در زندگى جنيان مؤثر مى‏باشند؛ اما اين موضوع به دليل پنهان بودنش همراه با قصه‏سازى‏هاى زيادى شده كه به غالب آنها نمى‏توان اعتماد كرد.

جنى‏ها مى‏توانند با بعضى از انسان‏ها ارتباط برقرار كنند. برحسب روايات آنان با انبياء و ائمه‏عليه السلام ارتباط داشتند. گاهى نيز ارتباط بعضى از انسان‏ها با جن مشرك و كافر موجب افزايش گمراهى و طغيان آنها مى‏شد: »و انه كان رجال من الانس يعوذون برجال من الجن فزادوهم رهقا؛ و اين كه مردانى از بشر به مردانى از جن پناه مى‏بردندو آن‏ها سبب افزايش گمراهى و طغيان ايشان مى‏شدند«.(5)

بنابراين جن - چه مؤمن و چه كافر - با انسان ارتباط برقرار مى‏كند. اين موضوع به صراحت در قرآن و روايات وارد شده است.

جهت مطالعه بيشتر ر.ك:

1. الجن فى الكتاب والسنه، اعداد ولى زاربن شاه زالدين، دارالبشائر الاسلاميه، بيروت، چاپ اول 1996 م، ص 94 - 88 و بقيه كتاب در مورد مختصات و ماهيت جن.

2. الجن فى القرآن والسنه، عبدالامير على مهنّا، مؤسسه الاعلمى للمطبوعات، بيروت، چاپ اول، 1992م، ص 33 - 31 و بقيه مباحث هم خواندنى است.

3. الجن بين الاشارات القرآنية وعلم الفيزياء، عبدالرحمن محمد الرفاعى، مكتبه مربوسى الصغير، چاپ اول 1997م

4. جن و شيطان، عليرضا رجالى تهران، نشر نبوغ،)منبع فارسى(.

5. دانستنى‏هايى درباره جن، ابوعلى خداكرمى، ص 41 - 189

-------------------------

پي نوشت ها:

1) نگا: الميزان، علامه سيد محمد حسين طباطبايى، مؤسسه مطبوعاتى اسماعيليان، چاپ پنجم1371، ج 20، ص 41.

2) نگا: مصباح يزدى، محمد تقى، معارف قرآن، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى، قم، چاپ دوم 1378 - ص 312 - 313.

3) نگا: معارف قرآن، ص311 - 309.

4) ذاريات (51)، آيه 51.

5) جن )(، آيه 6.

پرسمان دانشجویی