كفر شيطان | کتابخانه مجازی الفبا

بنابر آيات و روايات مخلدين در جهنم کافراني هستند که در کفر خود اصرار مي ورزند با اين وصف حکم شيطان که در اصل کافر به مقام وحدانيت حق نيست، چه مي شود؟ آيا او از جهنم در نهايت خارج مي شود يا مخلد در آن است؟

اولا راجع به کفر :
در پاسخ اين سؤال توجهتان را به مطالب ذيل جلب مي كنيم: الف- کفر در لغت به معناي پوشاندن است و به همين دليل به کشاورز که تخم را در زمين پنهان مي کند کافر مي گويند. کفران نعمت به معناي پوشاندن و کتمان آن و ترک شکر آن است. ب- کفر داراي انواع و مراتب و درجات متعددي است. در روايتي از امام صادق(ع) کفر در کتاب خدا به پنج قسمت تقسيم شده است که عبارتند از: 1 و 2- کفر جحود و آن دو قسم است: انکار ربوبيت و انکار حق پس از علم و آگاهي 3- کفر نعمت 4- ترک چيزي که به آن امر شده است. 5- کفر برائت به معناي بيزاري جستن از مشرکان البته بزرگترين کفر انکار وحدانيت خدا يا دين يا نبوت است و به تعبير ديگر بدترين کافر کسي است که اصول يا ضروري دين را انکار نمايد.ج- گاهي کافر کسي است که از روي عمد و عناد حق و حقيقت را مي پوشاند و آن را انکار مي کند و گاهي به فردي گفته مي شود که ندانسته و از روي جهل منکر حق است و در قرآن به هر دو فرد کافر گفته شده است . د- در قرآن کريم به کسي که عملي و حکمي الهي را ترک کند و وظيفه خود را در مورد آن انجام نمي دهد کافر گفته شده است . مثلا در مورد ترک کننده حج در آيه 97 آل عمران چنين آمده است : و من کفر فان الله غني عن العالمين . ه- انجام گناه و حتي گناهان کبيره انسان را کافر نمي کند ولي در عين حال گناه نوعي کفر به معناي لغوي آن يعني پوشاندن حق و کفران نعمت است .و- کافر بودن ابليس به معناي انکار ربوبيت و مبدا و خالق عالم نيست بلکه کفر شيطان از نوع پوشاندن حقيقت و کبر و غرور و نافرماني امر و دستور خداوند است و بدترين بلاى جان انسان نيز همين كبر و غرور است كه پرده‏هاى تاريك جهل بر چشم بيناى او مى‏افكند، و او را از درك حقايق محروم مى‏سازد، او را به تمرد و سركشى وامى‏دارد، و از صف مؤمنان كه صف بندگان مطيع خداست بيرون مى‏افكند، و در صف كافران كه صف ياغيان و طاغيان است قرار مى‏دهد، آن گونه كه ابليس را قرار داد. كبر و غرور ممكن است خودش مستقيما كفر محسوب نشود، ولي به طور قطع يكي از عوامل و زمينه هاي كفر را در انسان به وجود مي آورد.
ثانيا راجع به ابليس:
در آيات الهي به روشني پاسخ اين سوال داده شده است در سوره حجر آيات 34- 35 آمده است: قالَ فَاخْرُجْ مِنْها فَإِنَّكَ رَجِيمٌ ... پس از خوددارى شيطان از اجراى فرمان خدا در مورد خضوع و سجده براى آدم، خداوند او را از رحمت خود طرد كرد و به او فرمود: از آن جا بيرون شو كه تو رانده شده هستى. بدين گونه شيطان شايستگى ماندن در بهشت و در زمره فرشتگان را از دست داد و از اين مقام و مرتبه بيرون شد و به صفت «رجيم» يعنى رانده شده از رحمت خدا، متصف گرديد.در آيه بعدى، مفهوم رجيم توضيح داده شده است و آن اين كه مى‏فرمايد: همانا تا روز قيامت لعنت من بر توست. لعنت همان محروم بودن از رحمت خدا و دورى از اوست.(کساني که خداوند آنها را لعن کنند مستوجب عذاب ابدي مي شوند.)اين لعنت تبديل به عذاب جهنّم خواهد شد. همچنين درآيات42 و43 آمده است: إِنَّ عِبادي لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطانٌ إِلاَّ مَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْغاوينَ وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمَوْعِدُهُمْ أَجْمَعينَ «و هرگز تو را بر بندگان (برگزيده) من تسلط و غلبه نخواهد بود ليكن اقتدار و سلطه تو بر مردم گمراهى است كه پيرو تو شوند. و البته وعده‏گاه جميع آن مردم گمراه نيز آتش دوزخ خواهد بود.» كه خطاب خداى تعالى به ابليس است، اثر پيروى ابليس، اول گمراهى آورده، و سپس جهنم را.اين آيه بيانگر اين مطلب است که ، پيروان ابليس در جهنم خواهند بود ؛ پس به طريق اولي، خود ابليس نيز، در جهنم است. در خصوص شيطان گفتني است شيطان خدا را مي‎شناخت، به روز رستاخيز نيز اعتقاد داشت، پيامبران و اوصياء پيامبران را نيز كاملاً مي‎شناخت و به مقام آنها اعتراف داشت، در عين حال خدا او را كافر ناميده و درباره‎اش فرموده است: «وَ كانَ منَ الْكافِرينَ؛ بقره/34و از كافران بود». دليل بر اينكه از نظر قرآن، شيطان خدا را مي‎شناخت اين است كه قرآن صريحاً مي‎گويد: او به خالقيّت خدا اعتراف داشت؛ خطاب به خداوند گفت: «خَلَقْتَني مِنْ نارٍ وَ خَلَقْتَهُ مِنْ طينٍ؛ اعراف/12مرا از آتش آفريدي و او (آدم) را از گِل». و دليل بر اينكه به روز رستاخيز اعتقاد داشت اين است كه گفت: «اَنْظِرْني اِلي يَوْمِ يُبْعَثونَ؛اعراف/14 پروردگارا مرا تا روز رستاخيز مهلت بده». و دليل بر شناخت وي انبياء و معصومين را اين است كه گفت: «فَبِعِزَّتِكَ لَاُغْوِيَنَّهُمْ اَجْمَعينَ اِلّا عِبادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصينَ؛ ص/82 ـ 83 به عزّت تو قسم كه همة فرزندان آدم را گمراه مي‎سازم مگر بندگان خالص شده‎ات را». مراد از بندگان خالص شده كه نه تنها عملشان مخلصانه است بلكه سراسر وجودشان از غير خدا پاك و آزاد است، اولياء خدا و معصومين از گناهند؛ شيطان آنان را نيز مي‎شناخته است و به عصمت آنان هم معتقد بوده است. قرآن در عين اينكه شيطان را شناساي همة اين مقامات معرفي مي‎كند او را كافر مي‎خواند و كافر مي‎شناسد؛ براي اينكه در عين قبول ادراكاتش حقيقت را، احساساتش به ستيزه برخاست، دلش در برابر درك عقلش قيام كرد، از قبول حقيقت اباء و استكبار نمود، تسليم قلب نداشت.

پرسمان دانشجویی