معناي جبار | کتابخانه مجازی الفبا

معناي جبار در مورد خداوند مگر به معني جبران کننده نيست. خدايي که همه امورش روي حکمت يا مصلحت است چه چيزي را مي خواهد جبران کند؟

يکي از مسائلي که منجر به ايجاد مشکل در موضوعي مي شود نداشتن تصوري صحيح و درست از واژه هاي آن مطلب است. در اينجا نيز ما با مشکلي در ناحيه تصورات مواجهه هستيم و با روشن ساختن مفهوم تصوري مورد نظر مي توان مساله را حل نمود. ما نيز در اينجا با بررسي مفهوم «جبار » که يکي از صفات خداست و ارائه تصوري صحيح از آن وارد بحث و گفتگو مي شويم تا در نهايت مساله روشن گردد.
(الْجَبَّارُ) : اين واژه كه از ماده جبر گرفته شده، گاه به معنى قهر و غلبه و نفوذ اراده مى‏آيد، و گاه به معنى جبران و اصلاح، و راغب در مفردات هر دو معنى را به هم آميخته، مى‏گويد: اصل جبر ، اصلاح كردن چيزى است با غلبه و قدرت. اين واژه هنگامى كه در مورد خداوند به كار رود بيانگر يكى از صفات بزرگ او است كه با نفوذ اراده و كمال قدرت به اصلاح هر فسادى مى‏پردازد، و هر گاه در مورد غير او به كار رود معنى مذمت را دارد، و به گفته راغب به كسى گفته مى‏شود كه مى‏خواهد نقصان و كمبود خود را با ادعاى مقاماتى كه شايسته آن نيست جبران كند، اين واژه در قرآن مجيد در ده مورد به كار رفته كه نه مورد آن در باره افراد ظالم و گردنكش و مفسد است، و تنها يك مورد آن در باره خداوند قادر متعال (آيه مورد بحث) مى‏باشد. تفسير نمونه، ج‏23، ص: 554 بنا بر اين منظور از آيه مور هُوَ اللَّهُ الَّذِي لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا يُشْرِكُونَ 23- او خدايى است كه معبودى جز او نيست، حاكم و مالك اصلى او است، از هر عيب منزه است، به كسى ستم نمى‏كند، به مؤمنان امنيت مى‏بخشد، و مراقب همه چيز است، او قدرتمندى است شكست ناپذير كه با اراده نافذ خود هر امرى را اصلاح مى‏كند، او شايسته بزرگى است. خداوند منزه است از آنچه شريك براى او قرار مى‏دهند.[پايان كد انتخابي] همانطور که ذکر شد جبار از دو ماده می تواند باشد : یکی از ماده جبران . در این صورت جبار یعنی آن که کم و کسرهایی را که پیدا می شود جبران می کند. در دعاها به این مضمون خیلی اشاره شده است: «یا جابر العظم الکسیر» (دعای جوشن کبیر (مفاتیح الجنان)، فقره/ 80) یا «یا جابر کل کسیر» که آن معنی اعمی دارد: ای خدایی که هر شکستگی را تویی که جبران می کنی. جبران کردن، خودش یک اصلی است در عالم. خدای متعال جبار است به معنی اینکه جبران کننده است و این حالت جبرانی کنندگی - حال اگر انسان را در نظر بگیریم - در جمیع شؤون زندگی انسان هست. خود قبول توبه مظهر جباریت خداوند است. گناه به منزله شکستگی در روح انسان است، به منزله قطعه قطعه شدن و پاره شدن روح انسان است. اگر بنا بود یک چیز همین قدر که شکست برای همیشه شکسته باقی بماند، خیلی کارها زار بود. ولی همین قدر که انسان به درگاه الهی برود و توبه و استغفار کند خدای متعال به آن لطف خودش، به آن جباریتی که دارد اصلاحش می کند، از نو رفویش می کند مثل فرشی که سوراخ شده باشد، بعد رفوگر ماهر بیاید آن را دقیق رفو کند بشود « التائب من اللذنب کمن لا ذنب له؛ آنکه از گناه توبه می کند مانند کسی است که گناهی نکرده است» (اصول کافی جلد 4، باب توبه، حدیث/10 ). معنای دیگر جباریت همان قهاریت است، یعنی قدرت محض، قاهریت محض، یعنی همه چیز در زیر سلطه اوست، فوق همه چیز است («و هو القاهر فوق عباده» انعام/18و61). خداوند در قرآن کریم می فرماید: فرمان خدا را رها کرده و از فرمان هر جبار عنیدى پیروى مى کردند «و اتبعوا امر کل جبار عنید».( هود، 59) چه گناهى از این گناهان بالاتر، ترک ایمان، مخالفت پیامبران و گردن نهادن به فرمان جباران عنید.

پرسمان دانشجویی