امتياز سادات | کتابخانه مجازی الفبا

شنيده ام سادات قبل از اينکه از دنيا بروند حتماً عاقبت بخير مي شوند، آيا اين مطلب صحت دارد؟ شنيده ام ذريه پيامبر اسلام(ص) يعني سادات به جهنم نمي روند، آيا اين مطلب مستند است؟

در ضمن مطالبی پاسخ این سوال را تقدیم می کنیم مطلب اول: طبق آیات قرآن آنچه که باعث سعادت و شقاوت فردی میگردد، اعمال آن فرد می باشد ، آيه « يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ ما عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُحْضَراً وَ ما عَمِلَتْ مِنْ سُوءٍروزى كه هر كس آنچه را كه از خير و شر انجام داده مى‏بيند. (سوره آل عمران، آيه 30)»و همچنین آیه« فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَيْراً يَرَهُ وَ مَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ هر کس که به اندازه مثقالی کار نیک یا بد انجام داده باشد در قیامت آن را حاضر می بیند »(زلزال )بر این مطلب دلالت دارند . كلمه مثقال به معناى هر وسيله‏اى است كه با آن وزنها را مى‏سنجند، و كلمه ذره به معناى آن دانه‏هاى ريز غبار است، كه در شعاع آفتاب ديده مى‏شود. آيه مورد نتيجه‏گيرى از آيه قبلى است،که هيچ عملى نه خير و نه شر نه كوچك و نه بزرگ حتى به سنگينى ذره استثناء نمى‏شود، ، قرآن این جمله را به عنوان يك ضابطه و قاعده كلى ، كه مورد ، هيچ خصوصيتى ندارد ، ذكر مى‏فرمايد. روایات نیز بر این مطلب دلالت دارند مانند: 1)عياشى- از حضرت صادق عليه السّلام روایت می کند که فرمودند: آيتى در كتاب خدا هست که شامل جميع بندگان می باشد. پرسيدند كدام است؟ فرمود: «هَلْ جَزاءُ الْإِحْسانِ إِلَّا الْإِحْسانُ» این حکم جارى است در حق مؤمن و كافر و نيكوكار و بدكار، يعنى نيست جزاى كار بد كردار مگر آنچه مثل آن باشد از عذاب و عقاب، و پاداش مؤمن نيكوكار نيست مگر آنچه فراخور او باشد از ثواب روز حساب. (برهان ج 4 ص 271) 2)از محمد بن حنفيه مروى است در معنى آيه فوق كه: آیه مرسل است در حق نيكوكار و بدكار و مخصوص به نيكوكار نيست، پس معنى آیه این است که: هر كه نيكوئى كند نيكوئى كرده شود به او، و هر كه بدى كند بدى كرده شود به او (تفسير اثنا عشري، ج‏12، ص: 434) 3) روايت كرده‏اند كه از رسول خدا (ص) مى‏فرمود:« ايها الناس دنيا متاعى است حاضر كه هم نيكان از آن مى‏خورند و هم فاجران، و بدرستى آخرت وعده‏اى است صادق، كه سلطانى قادر در آن حكومت مى‏كند، حق را محقق و باطل را باطل مى‏سازد. ايها الناس سعى كنيد از طالبان آخرت باشيد، و از طالبان دنيا نباشيد، فرزند آخرت باشيد، نه فرزند دنيا، چون هر مادرى فرزندش به دنبالش مى‏رود. (حاصل منظور آن جناب اين است كه خواهان آخرت باشيد نه دنيا، براى اينكه علاقه به دنيا قهرا شما را به سوى ماديت و آلودگى‏هاى آن مى‏كشد)، آن گاه فرمود: هر عملى كه مى‏كنيد در حالى انجام دهيد كه از خدا خائف و بر حذر باشيد، و بدانيد كه روزى شما را بر اعمالتان عرضه مى‏دارند، و شما خواه و ناخواه خدا را ملاقات خواهيد كرد، پس هر كس هموزن ذره‏اى عمل خير كرده باشد، آن را خواهد ديد، و هر كس هموزن ذره‏اى عمل زشت كرده باشد آن را خواهد ديد . (ر.ک ترجمه الميزان، ج‏20، ص: 586) در اينجا اين سؤال به ذهن مى‏رسد كه در آيات شريفه قرآن ، آياتى هست كه با اين ضابطه كلى سازگار نيست، از آن جمله آياتى كه دلالت دارد بر حبط و بى‏نتيجه شدن اعمال خير به خاطر پاره‏اى عوامل، و آياتى كه دلالت دارد بر انتقال اعمال خير و شر اشخاص به ديگران، مانند انتقال حسنات قاتل به مقتول، و گناهان مقتول به قاتل، و آياتى كه دلالت دارد بر اينكه در بعضى توبه‏كاران گناه مبدل به ثواب مى‏شود، و ... جواب اين سؤال اين است كه آيات مذكور حاكم بر اين دو آيه است، و بين دليل حاكم و محكوم منافاتى نيست،یعنی مثلا آياتى كه دلالت دارد بر حبط اعمال، شخص صاحب عمل خير را از مصاديق كسانى مى‏كند كه عمل خير ندارند، و چنين كسى عمل خير ندارد تا به حكم آيه مورد بحث ، آن عمل را ببيند، و همچنين قاتلى كه نگذاشت مقتول زنده بماند و عمل خير انجام دهد، اعمال خيرش را به مقتول مى‏دهند، و خودش عمل خيرى ندارد تا آن را ببيند، و توبه‏كارى كه گناهش مبدل به حسنه مى‏شود، براى اين است كه گناه موافق ميل او نبوده، عواملى خارجى باعث گناهكارى او شدند، و آن عوامل كار خير، موافق طبعشان نيست، ولى چون مى‏خواستند در بين مردم نيكوكار و موحد باشند، و بلكه رئيس و رهبر آنان باشند، لذا با زبان ریا حرف زدند، پس خوبيهاشان از خودشان نيست، لذا در قيامت بديهاى توبه‏كاران را به آن عوامل مى‏دهند، و خوبيهاى آن عوامل را به توبه‏كاران، در نتيجه توبه‏كاران گناهى ندارند تا به حكم آيه مورد بحث در قيامت آن را ببينند، و نيز عوامل شر، كار خيرى ندارند، تا به حكم آيه مورد بحث آن را ببينند- (ر.ک ترجمه الميزان، ج‏20، ص: 586) از مکافات عمل غافل مشو گندم از گندم بروید جو زجو مطلب دوم : در مجامع روایی شیعه و اهل سنت روایاتی موجود است مبنی بر این که ذريه پيامبر اسلام(ص) يعني سادات به جهنم نمي روند؛ اما این روایات را باید تحلیل نمود ، به نمونه ای از این روایات اشاره می کنیم : نمونه ای از روایاتی که از طریق اهل سنت وارد شده : 1 ) حافظ دمشقى به اسنادش از على علیه السلام روايت كرده که رسول خدا (ص) به فاطمه- رضى اللّه عنها- فرمود: اى فاطمه! آيا مى‏دانى چرا فاطمه ناميده شدى؟ على (ع) گويد: چرا فاطمه ناميده شد؟ فرمود: زيرا خداى بزرگ او و ذريه‏اش را روز قيامت از آتش محفوظ داشته است. و امام على بن موسى الرضا (ع) به اسناد خود آن را از رسول خدا به اين لفظ نقل كرده است كه فرمود:خداى دخترم فاطمه و اولادش و آنها كه ايشان را دوست دارند از آتش باز داشت. (عبقات الانوار فى امامة الائمة الاطهار ج‏6 58 ) 2) البزار و العلامة النبهاني و ابن المغازلي ، و أبو يعلى، و الطبراني، و الحاكم از ابن مسعود روایت می کنند که پیامبر صلّى اللّه عليه و سلّم فرمود:« إنّ فاطمة أحصنت فرجها فحرّمها اللّه و ذرّيتها على النار ــ فاطمه كه اندامش را حفظ كرد، خداوند او و فرزندانش را بر آتش حرام ساخت».( عبقات الانوار فى امامة الائمة الاطهار ج‏14 417 وجه صد و هشتاد و يكم) نمونه ای از روایاتی که از طریق شیعه وارد شده : 1) أبو الحسين محمد بن هارون بن موسى قال أخبرني أبو جعفر محمد بن علي بن الحسين بن موسى القمي قال حدثنا محمد بن‏أحمد بن الحسين البغدادي قال حدثنا علي بن محمد بن عنبسة قال حدثنا يحيى بن عيسى بن يحيى بن الحسن بن زيد بن علي بن الحسين بن علي بن أبي طالب قال حدثنا أبي عن أبيه عن جده عن الحسين بن علي عن علي بن أبي طالب ع قال سمعت رسول الله ص يقول:« إنما سميت فاطمة فاطمة لأنها فطمت هي و شيعتها و ذريتها من النار امیر المومنین (ع) فرمود از پیامبر (ص) شنیدم که می فرمود : همانا نامیدم فاطمه را فاطمه به دلیل اینکه جدا شده است او و پیروان و ذریه اش از آتش جهنم» (دلائل‏الإمامة ص : 54) 2) [الأمالي للشيخ الطوسي‏] جَمَاعَةٌ عَنْ أَبِي الْمُفَضَّلِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْعَلَوِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ يَزِيدَ عَنِ الرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِيٍّ ع قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص يَقُولُ سُمِّيَتْ فَاطِمَةَ لِأَنَّ اللَّهَ فَطَمَهَا وَ ذُرِّيَّتَهَا مِنَ النَّارِ مَنْ لَقِيَ اللَّهَ‏ مِنْهُمْ بِالتَّوْحِيدِ وَ الْإِيمَانِ بِمَا جِئْتُ بِهِ ـــ شنيدم رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: ناميده شد فاطمه به جهت آنكه نجات داده خدا او و ذريه او را از آتش، هر كه ملاقات كند از ايشان به توحيد و ايمان به آنچه آورده‏ام به آن»(بحارالأنوار ج : 43 ص : 19) علامه امینی بعد از اشاره به برخی از روایات فوق در الغدیر می نویسد :« اما نسبت به خود فاطمه (ع) و دو فرزندش (ع)، اين بازگيرى از آتش، به طور مطلق است و اما نسبت به ديگر فرزندان او آنچه از آنان جلوگيرى شده، جاودان بودن در آتش است و اين امر مانع آن نيست كه برخى به خاطر تطهير در آتش داخل شوند. و اين امر بشارتى به اهل بيت پيامبر (ص) است كه آنها همه با مسلمانى، بدرود زندگى گويند و هيچ كدام از آنها سرانجام كارشان به كفر منتهى نشود.(زیرا تنها کافرانند که مخلد در آتشند )... لفظ «ذريه» در زبان عرب مخصوص به كسى نيست كه از بطن او خارج شده باشد. « و من ذريته (آدم)داود و سليمان ... تا آخر» با اينكه فاصله ميان آدم و داود و سليمان، قرنهاى بسيارى است پس طبق فصاحت و لغت عرب انحصار ذريه در فرزند بلا واسطه نيست (بلکه فرزندان با واسطه را نیز شامل است )...اين امر از خداى سبحان عجيب نيست كه تفضل بر قومى نموده آنان را قدرت مبارزه با گناه و پشيمانى از عملى كه موجب افراط درباره او شود، عنايت فرمايد و با اين همه شفاعت را شامل حالشان گرداند، اين امر با هيچ كدام از قوانين عدل و اصول مسلم دين مخالف نيست، زيرا او رحمتش بر خشمش پيشى گرفته و رحمتش بر همه‏ گسترده است .... خداوند براى احترام فاطمه (ع) گنهكاران را خواهد آمرزيد و آنان را موفق به توبه خواهد كرد. و تا هنگام مرگ هم كه باشد، توبه آنها را مى‏پذيرد... » (ترجمه الغدير فى الكتاب و السنه و الادب، ج‏6، ص: 138) از دو مطلب فوق این نتیجه حاصل می شود که كافران به هر حال عقاب می بينند، و قرابت و خويشاوندى آنان با پيامبر (ص) آنان را از عذاب نمى‏رهاند (در سوره تحریم خداى تعالى، اين مطلب را بيان مى‏فرمايد )همان طور که در روایتی ذکر شد ، و همان طور که علامه امینی فرمودند: از ذریه حضرت زهرا(س) کسانی که موحد بوده و به آنچه پیامبر آورده باشد، مومن بوده باشند مخلد درآتش جهنم نخواهند بود و اما در مورد گناهان و معاصی ، نهایت چیزی که آن روایات می رساند این است که یا موفق به توبه می شوند و یا مخلد در آتش نیستند یعنی درآتش به مقداری که طاهر شوند قرار گرفته و بعداز آن به بهشت می روند .

پرسمان دانشجویی