آگاهي شيطان | کتابخانه مجازی الفبا

آيا شيطان از افکار ما آگاه است؟

در نصوص ديني تصريحي برآ گاه بودن شيطان از افکار اشخاص نيافتيم و لي احتمالا اين مساله ؛ بستگي به ميزان تسلط او بر هر شخص و ميزان نفوذ در او داشته باشد.سلطه و اغواگرى شيطان، تنها در انسان‏هايى مؤثر است كه جانب شرّ را بر خير ترجيح مى‏دهند؛ اما خالصان و خداجويان حقيقى، گزندى از او نمى‏بينند. چنان كه شيطان خود بر ناتوانى خويش در اين زمينه اعتراف كرده، مى‏گويد: «فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ إِلاَّ عِبادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِينَ»؛ ص (38)، آيه 82 و 83.. بنابراين وسوسه‏گرى شيطان، پس از روى‏گردانى انسان از نداى فطرت و الهامات رحمانى است. چنين كسانى كه با اختيار و انتخاب خود كفر ورزيده، قابليت محبت و همراهى با پاك‏ترين انسان‏هاى روى زمين را از دست داده‏اند؛ سزاوار آن هستند كه به وسوسه‏هاى شيطانى گرفتار شوند و اين خود نوعى مجازات الهى نسبت به آنان در همين دنيا است:
«أَ لَمْ تَرَ أَنَّا أَرْسَلْنَا الشَّياطِينَ عَلَى الْكافِرِينَ تَؤُزُّهُمْ أَزًّا»؛ مريم (19)، آيه 83.؛ «آيا ندانستى كه ما شيطان‏ها را بر كافران گماشته‏ايم، آنان را شديداً تحريك كنند؟».
توجه به دو نكته لازم است:
. اول آن كه شيطان تنها قدرت فريب كسانى را دارد كه خود با اختيار ولايت او را بپذيرند و در تحت سرپرستى او درآيند. «كُتِبَ عَلَيْهِ أَنَّهُ مَنْ تَوَلاَّهُ فَأَنَّهُ يُضِلُّهُ وَ يَهْدِيهِ إِلى‏ عَذابِ السَّعِيرِ»29 و «إِنَّما سُلْطانُهُ عَلَى الَّذِينَ يَتَوَلَّوْنَهُ وَ الَّذِينَ هُمْ بِهِ مُشْرِكُونَ»30 و به گفته خود، بر بندگان مخلص خداوند، هيچ تسلطى ندارد «إِلاَّ عِبادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِينَ».31 خداوند نيز در آيات متعدد اين سخن را تأييد كرد و بندگان خاص خود را از شمول وسوسه‏هاى شيطانى به دور دانسته است «انّ عِبادى لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطانٌ»32 زيرا اين بندگان با اختيار خود، مسير الهى را انتخاب نمودند و با اتكا به وعده‏هاى الهى، خود را از وساوس و فريب‏ها و وعده‏هاى شيطانى به دور نگه داشته‏اند.
نكته دوم: شيطان هيچ گونه تسلط تكوينى بر انسان ندارد؛ زيرا موجودى هم عرض انسان است و خداوند نيز به او قدرت تسلط تكوينى نداده است و طبق آيات قرآنى، قدرت او تنها در محدوده وسوسه است كه آن را از راه‏هايى همچون وعده‏هاى دروغين و وسوسه براى كشاندن انسان به فحشا «الشَّيْطانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ وَ يَأْمُرُكُمْ بِالْفَحْشاءِ»33 و زينت دادن كارهاى زشت «لَأُزَيِّنَنَّ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ»34؛ انجام مى‏دهد. جالب آن است كه پس از آن كه انسان با وعده‏هاى او فريب خورد، شيطان از او بيزارى جسته او را به جاى خود رها مى‏كند «كَمَثَلِ الشَّيْطانِ إِذْ قالَ لِلْإِنْسانِ اكْفُرْ فَلَمَّا كَفَرَ قالَ إِنِّي بَرِي‏ءٌ مِنْكَ»35. مسئله جالب‏تر اين كه در روز قيامت كه پيروان شيطان او را به سبب فريب خود مورد ملامت قرار مى‏دهند، او به صراحت اعلام مى‏دارد كه تنها كار من وعده‏هاى خلاف واقع بود كه شما آن را باور كرديد و به وعده‏هاى الهى اطمينان نكرديد؛ بنابراين شما حق ملامت مرا نداريد و بايد خود را ملامت كنيد و در اينجا نه من مى‏توانم فريادرس شما باشم و نه شما مى‏توانيد كمكى به من مى‏كنيد. «وَ قالَ الشَّيْطانُ لَمَّا قُضِيَ الْأَمْرُ إِنَّ اللَّهَ وَعَدَكُمْ وَعْدَ الْحَقِّ وَ وَعَدْتُكُمْ فَأَخْلَفْتُكُمْ وَ ما كانَ لِي عَلَيْكُمْ مِنْ سُلْطانٍ إِلاَّ أَنْ دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لِي فَلا تَلُومُونِي وَ لُومُوا أَنْفُسَكُمْ ما أَنَا بِمُصْرِخِكُمْ وَ ما أَنْتُمْ بِمُصْرِخِيَّ»36.

پرسمان دانشجویی