وجدان تابع عقل یا الهام | کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کانال ارتباطی از طریق پست الکترونیک :
support@alefbalib.com
نام :
*
*
نام خانوادگی :
*
*
پست الکترونیک :
*
*
*
تلفن :
دورنگار :
آدرس :
بخش :
مدیریت کتابخانه
روابط عمومی
پشتیبانی و فنی
نظرات و پیشنهادات /شکایات
پیغام :
*
*
حروف تصویر :
*
*
ارسال
انصراف
از :
{0}
پست الکترونیک :
{1}
تلفن :
{2}
دورنگار :
{3}
Aaddress :
{4}
متن :
{5}
فارسی |
العربیه |
English
ورود
ثبت نام
در تلگرام به ما بپیوندید
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ...
همه موارد
عنوان
موضوع
پدید آور
جستجو در متن
: جستجو در الفبا
در گوگل
...جستجوی هوشمند
صفحه اصلی کتابخانه
پورتال جامع الفبا
مرور منابع
مرور الفبایی منابع
مرور کل منابع
مرور نوع منبع
آثار پر استناد
متون مرجع
مرور موضوعی
مرور نمودار درختی موضوعات
فهرست گزیده موضوعات
کلام اسلامی
امامت
توحید
نبوت
اسماء الهی
انسان شناسی
علم کلام
جبر و اختیار
خداشناسی
عدل الهی
فرق کلامی
معاد
علم نفس
وحی
براهین خدا شناسی
حیات اخروی
صفات الهی
معجزات
مسائل جدید کلامی
عقل و دین
زبان دین
عقل و ایمان
برهان تجربه دینی
علم و دین
تعلیم آموزه های دینی
معرفت شناسی
کثرت گرایی دینی
شرور(مسأله شر)
سایر موضوعات
اخلاق اسلامی
اخلاق دینی
تاریخ اسلام
تعلیم و تربیت
تفسیر قرآن
حدیث
دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات
سیره ائمه اطهار علیهم السلام
شیعه-شناسی
عرفان
فلسفه اسلامی
مرور اشخاص
مرور پدیدآورندگان
مرور اعلام
مرور آثار مرتبط با شخصیت ها
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی
مرور مجلات
مرور الفبایی مجلات
مرور کل مجلات
مرور وضعیت انتشار
مرور درجه علمی
مرور زبان اصلی
مرور محل نشر
مرور دوره انتشار
گالری
عکس
فیلم
صوت
متن
چندرسانه ای
جستجو
جستجوی هوشمند در الفبا
جستجو در سایر پایگاهها
جستجو در کتابخانه دیجیتالی تبیان
جستجو در کتابخانه دیجیتالی قائمیه
جستجو در کنسرسیوم محتوای ملی
کتابخانه مجازی ادبیات
کتابخانه مجازی حکمت عرفانی
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران
کتابخانه تخصصی ادبیات
کتابخانه الکترونیکی شیعه
علم نت
کتابخانه شخصی
مدیریت علاقه مندیها
ارسال اثر
دانشنامه
راهنما
راهنما
وجدان تابع عقل یا الهام
کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
فارسی
کتاب الکترونیکی
میانگین امتیازات:
امتیاز شما :
تعداد امتیازات :
0
وجدان تابع عقل یا الهام
ویرایش اثر
کلید واژه اصلی :
وجدان اخلاقی
,
غریزه و فطرت انسان
,
وجدان خیر و شر
سوال:
به نظر شما آيا وجدان آدم تابع عقلش هست يا از طريق الهام به قلب، وجدان آدمها بيدار ميشه؟
پاسخ تفصیلی:
با جستجویی که در منابع روایی انجام شد ، به نظر می رسد که واژه وجدان ( وجدان اخلاقی ) ، به آن معنایی که در میان مردم ما معروف است ، در روایات اهل بیت (ع) به کار نرفته است. در علومی مثل فلسفه نیز این واژه در معانی دیگری به کار می رود که ربط چندانی به معنای رایج آن در میان عرف ندارد. حتّی در کتب اخلاقی علمی و نوشته شده به وسیله ی بزرگان اخلاق اسلامی نیز این واژه کاربرد چندانی ندارد.
آن معنایی که در عرف ، با واژه ی وجدان بیان می شود ، به نظر می رسد مرادف باشد با اصطلاح قرآنی « نفس لوّامه ــ نفس سرزنش کننده » که در کتب اخلاقی نیز به فراوانی از آن یاد می شود. خداوند متعال می فرماید: « وَ لا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ ـــ و قسم نمی خورم به نفس ملامت کننده » (القيامة :2)
در کتب حکما و اخلاقیّون بزرگ اسلامی ، برای نفس (روح) ، مراتب و شئونات گوناگونی ذکر شده ، که عقل ، خیال ، وهم ، شهوت ، غضب ، سامعه ، باصره ، اراده ، اختیار ، توجّه ، فکر و ... از آن جمله می باشند. یعنی نفس آدمی یک حقیقت غیر مادّی است که دارای شئون و ظهورات فراوانی است که موارد پیش گفته تنها نمونه ای از آنها می باشند. از جمله شئونات دیگر نفس تعلّق آن به بدن و تدبیر آن می باشد که از این جهت نفس انسان را نفس مدبّره می نامند. همچنین از شئونات نفس آدمی این است که گرایش به کمالات ملکوتی و جبروتی و الهی دارد ؛ و سعی می کند بدن و کارهای بدنی و بلکه تمام قوا و شئونات خود را در جهت نیل به کمالات قرار دهد. امّا گاه نفس آدمی به خاطر ضعف آن ، در گرایش به تدبیر بدن و برآوردن نیازهای آن افراط کرده ، شئونات نفس را در جهت مخالف کمالات الهی قرار می دهد. در این حالت ، از نفس بشر تعبیر به « نفس امّاره » می شود که انسان را به سوی دنیا و اموری ، که کمال حقیقی نیستند ، امر می کند. امّا از آن جهت که نفس در ذات خود گرایش به کمالات الهی نیز دارد ، گاه بر ضدّ گرایشات مادّی قیام کرده ، خود را به خاطر افراط در گرایش به امور مادّی ، مورد سرزنش قرار می دهد ؛ در این حالت ، از نفس آدمی با عنوان « نفس لوّامه» یاد می شود. گاه نیز نفس به چنان رتبه ای از کمال می رسد که دیگر هیچگاه میل به افراط در گرایشات پست دنیایی پیدا نمی کند ؛ در این حالت نیز نفس را « نفس مطمئنّه » می گویند.
بنا بر این ، وجدان یا نفس لوّامه مرتبه ای از مراتب یا شأنی از شئون نفس است که بالاتر از نفس امّاره بوده ، بر ضدّ نفس امّاره قیام می کند و کارهای آن را مورد نقد و ایراد قرار می دهد و انسان را از غوطه ور شدن در امور مغایر با کمالات حقیقی باز می دارد.
امّا پاسخ این سوال که: نفس لوّامه چگونه خیر و شرّ را می شناسد؟ در این سخن خداست که می فرماید: «وَ نَفْسٍ وَ ما سَوَّاها ؛ فَأَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْواها ــــ و قسم به نفس و آن كس كه آن را بپرداخت ؛ سپس فجور و تقوایش (شرّ و خيرش) را به او الهام كرد.» (الشمس:7 ،8)
از این آیات شریفه استفاده می شود که خداوند متعال خوبی و بدی را به نفس آدمی الهام نموده است ؛ لذا نفس با حقیقت خوبی و بدی آشناست ؛ لکن مصادیق آن را باید از عقل و دستورات شرع دریافت نماید. لذا خداوند متعال ، در آیات و روایات متعدّدی ، آدمی را سفارش به تبعیّت از عقل و انبیاء نموده است. البته ذکر این نکته نیز لازم است که واژه ی « الهام » در این آیات ، به معنی الهام از طریق ملائک نیست ؛ بلکه مقصود این است که خداوند متعال ، روح را چنان آفریده که ذاتاً اصول خوبی و بدی را می شناسد همانگونه که در ذات خود گرایش به کمال و زیبایی و آگاهی و پرستش دارد. البته طبق شواهد نقلی ، شکّی نیست که الهامات وارده از سوی ملائک نیز یاریگر نفس لوّامه می باشند ؛ همانگونه که شیاطین انس و جنّ با وساوسشان هیزم به آتش نفس امّاره می ریزند.
خلاصه کلام اینکه:
1ـ نفس دارای مراتب و شئونات فراوانی است که نفسّ لوّامه یا وجدان نیز یکی از آنها می باشد.
2ـ نفس لوّامه یا وجدان ، در تشخیص حقّ و باطل نه تابع عقل است و نه تابع الهام بیرونی ، بلکه خود ذاتاً اصول نیک و بد را می شناسد. لکن در شناخت مصادیق خوب و بد ، هم از عقل کمک می گیرد ، هم از الهامات الهی ، هم از شریعت صحیح.
صاحب محتوی:
پرسمان دانشجویی
زبان :
فارسی
منبع اصلی :
http://www.maaref.porsemani.ir//node/4760
جنس منبع:
متن
پایگاه :
پایگاه پرسش و پاسخ های معارف سایت پرسمان
یادداشت :
نوع منبع :
پرسش و پاسخ , کتابخانه عمومی
مخاطب :
بزرگسال
خروجی ها :
Mods
Doblin core
Marc xml
MarcIran xml
مشخصات کامل فراداده
مشخصات کامل اثر
منابع مرتبط :
ثبت نظر
ارسال
×
درخواست مدرک
کاربر گرامی : برای در خواست مدرک ابتدا باید وارد سایت شوید
چنانچه قبلا عضو سایت شدهاید
ورود به سایت
در غیر اینصورت
عضویت در سایت
را انتخاب نمایید
ورود به سایت
عضویت در سایت