نبوت و امامت-بقره، آيه 124 | کتابخانه مجازی الفبا

آيا امامت در آيه 124 بقره از نبوت بالاتر معرفي شده است؟ آخر علامه اميني اين قضيه( بالاتر بودن امامت از نبوت) و بالاتر بودن اميرالمؤمنين از پيامبر(صلوات الله عليهم) را به شدت رد مي کند و آن را حرف دراويش مي داند.

بر اساس آيه 124 سوره بقره: «انى جاعلك للناس اماما» به برتر بودن مقام امامت از مقام نبوت روشن مي شود. زيرا به لحاظ تاريخى، مقام امامت آن وقت به حضرت ابراهيم اعطا گرديد كه ايشان مقام نبوت را داشتند. اين مطلب به ويژه با توجه به لحن آيه كه امامت را مبتنى بر امتحانات و آزمايشات سخت در دوران نبوت حضرت ابراهيم مبتنى كرده است به خوبى فهميده مى‏شود. آيه در مقام اعطاى نشان و درجه عالى‏ترى است كه با درجات پيشين تفاوت ماهوى و حقيقى را داراست. و اگر جز اين باشد لغويت در حكم تازه لازم مى‏آيد.بنابراين مقام امامت مقامى است كه در رتبه بالاترى از مقام نبوت قرار گرفته است. حالا تفاوت ميان اين دو و اينكه آن رتبه بالاتر چيست؟ نظريات ذيل را در ميان علماء مى‏توان مشاهده كرد: 1ـ بعضى گفته‏اند: تنها فرق امام با نبى در اين است كه به نبى وحى مى‏شود اما بر امام وحى صورت نمى‏گيرد. به نظر مى‏رسد اين فرق درست نباشد زيرا على‏القاعده بايستى درجه بالاتر ويژگيهاى درجه پايين‏تر را در خود حفظ كند نه اينكه تنزل بكند. 2ـ در نظر برخى، از جمله علامه طباطبايى، نبى تنها داراى هدايت تشريعى و به اصطلاح ارائه كننده طريق است. اما امام افزون بر آن، داراى هدايت تكوينى هم هست. يعنى امام از نظر تأثير باطنى و نفوذ روحانى كه اثر وجوديش در قلب انسان مى‏تابد او را هدايت مى‏كند. و لذا مقامامامت يكنوع ولايت بر اعمال مردم است از نظر باطن، كه توأم با هدايت مى‏باشد. (ترجمه تفسير الميزان، ج 1، ص 372 تا ص 382). 3ـ برخى هم چون استاد مطهرى(ره) گفته‏اند: فرق نبوت و امامت در اين است كه نبوت راهنمايى، ابلاغ و اخبار است. ولى امامت، رهبرى يعنى علاوه بر رهبرى اجتماعى، رهبرى معنوى به سوى خدا هم هست. (مطهرى، مرتضى، مجموعه آثار، ج 3،ص 318). 4ـ برخى ديگر مانند استاد سبحانى معتقدند: نبى تنها مأمور به ابلاغ رسالت و دادن نويدها و بيم‏ها به مردم است اما امام علاوه بر آن پيشوايى است كه شخصا داراى سمَت امر و نهى و تكليف و دستورات است.
و جامعه بشرى را با مديريت صحيح به حد كمال رساند.(سبحانى، جعفر، منشور جاويد، انتشارات توحيد، ج 5، ص 252) البته اين نکته را توجه داشته باشيد که برخي از پيامبران، مانند پيامبر اسلام(ص) علاوه بر نبوت مقام امامت و رهبري عملي جامعه ديني را نيز بر عهده داشته اند. از اين رو برتري مقام امامت به معناي برتري امامان(ع) بر آن حضرت(ص) نيست.
در پايان توجه به اين نکته لازم است که علامه اميني همچون ديگر عالمان شيعه برتري امام علي (ع) را بر پيامبر اسلام نفي کرده اند ، نه برتري امامت بر نبوت را.

پرسمان دانشجویی