بال فرشتگان | کتابخانه مجازی الفبا

چرا ملايک بال دارند؟

درباره بايد دانست؛ برخي معتقدند منظور از بال ملايكه قدرت آنهاست نه بال جسماني ، و برخي معتقدند گاهي ملايكه تمثل پيدا مي كنند. به صورتهاي مختلف، مانند فرشتگاني كه به صورت ميهمان بر حضرت ابراهيم(ع) وارد شدند و گاهي با بال تمثل پيدا مي كنند.
از ديد حكما ملائك در يك تقسيم بندي كلي بر سه گونه اند: پايين ترين مرتبه ملائك، ملائكه الارض ناميده مي شوند كه احتمالا موجوداتي جسماني هستند لكن جسم آنها، جسم لطيف و نامرئي است نظير طايفه جنّ كه آنها هم مخلوقاتي جسماني هستند ولي جسمشان نامرئي است. اين گروه از ملائك اگر بال داشته باشند، بال آنها احتمالا بال جسماني خواهد بود. در برخي روايات وارد شده كه برخي از جنها نيز قادر به پرواز در هوا هستند حال اگر فرض كنيم كه اين قبيل ملائك بال دارند مي توان گفت كه آنها بال دار آفريده شده اند تا سريعتر بتوانند در زمين سير كند، همان طور كه پرندگان با پرواز زودتر به مقصدشان مي رسد. به عبارت ديگر ملائكه الارض- اگر حتما جسماني باشند و حتما بال داشته باشند- در بال داشتن حكم پرندگان را دارند يعني به همان علت بال دارند كه پرندگان بال دارند يا به همان علت پرواز مي كنند كه بشر با ساختن هواپيما خواسته است پرواز كند.
اما گروه دوم ملائك، ملائك ساكن عالم مثال(عالم برزخ) هستند. اين ملائك مثل موجودات جسماني داراي شكل و رنگ و اندازه و امثال آن هستند. در اين گونه ملائك حركت به معني مادي آن معني ندارد لذا اگر بال داشته باشند، بال آنها براي حركت نيست. بلكه بال آنها از مشخصات وجودي آنهاست. البته گمان نشود كه اين ملائك به شكل انسان بالدارند، بلكه اشكال متنوعي دارند و بعيد نيست كه فقط برخي از ملائك برزخي بال داشته باشند. اگر بخواهيم از ديد فلسفي اين مطلب را تحليل كنيم شايد بتوان اين فرضيه را مطرح كرد كه اين ملائك بالدار ، صورتهاي مثالي (برزخي) پرندگان زمين هستند ؛ چون طبق حكمت صدرايي، موجودات عالم مثال نزولي(عالم برزخ نزولي) علت موجودات عالم ماده اند؛ يا به عبارت ديگر موجودات عالم ماده از عالم مثال نزولي تنزّل يافته اند؛ بر اين مبنا مي توان گفت كه موجودات مثالي بالدار در عالم ماده به صورت پرندگان متجلي شده اند ؛ و آن موجودات مثالي يا ملائك مثالي در واقع مدبّر اين موجودات مادي هستند. اين فرضيه فسلفي شايد با برخي روايات و آيات نيز قابل توجيه باشد. خداوند متعال مي فرمايد: « وَ إِنْ مِنْ شَيْ‏ءٍ إِلاّ عِنْدَنا خَزائِنُهُ وَ ما نُنَزِّلُهُ إِلاّ بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ؛ هيچ چيز نيست مگر آنكه گنجينه‏هاى آن نزد ماست و ما آن را جز به اندازه‏اى معين فرو نمى‏فرستيم»(حجر/21) طبق اين آيه هر چه در عالم ماده است از عالم غيرمادي تنزل يافته است. همچنين خداوند متعال فرمود: « فالمدبرات امرا»(نازعات/5). « ابن عباس در تفسير اين آيه گفته است خدا فرشتگاني دارد غير از حفظه كه هر چه بر زمين افتد حتي يك برگ مي نويسند»(بحارالانوار/56، ص206) شايد مراد از اين مدبرات امر ، همان ملائكي باشند كه از عالم مثال موجودات مادي را تدبير مي كنند.
امام باقر(ع) فرمودند: « براي خداي تبارك و تعالي فرشته اي است به شكل خروس سفيد كه سرش زير عرش است و پاهايش در عمق زمين هفتم يك بال آن در مغرب است و بال ديگر آن در مشرق، خروسها بانگ نمي كنند مگر زماني كه او بانگ كند. پس زماني كه بانگ كند بال زند و سپس گويد: « سبحان الله، سبحان الله العظيم الذي ليس كمثله شيء پس خداي تبارك و تعالي جوابش مي دهد و مي گويد هر كه بداند تو چه مي گويي سوگند دروغ به من نمي خورد.»(من لايحضره الفقيه، ج1، ص483)
احاديث ديگري نيز مشابه اين حديث نقل شده ا ست در بحارالانوار ج24، ص254 و ج40، ص283 و ج56، ص174 و 183 و ج62، ص9.
از اين روايات شايد بتوان استفاده نمود كه اين خروس ملكوتي كه فرشته اي است از فرشتگان الهي مدبر خروس هاي زميني است و از اين جهت است كه او هم به شكل خروس و داراي بال است و بعيد نيست كه ديگر پرندگان نيز داراي چنين ملكي در عالم ملكوت باشنديا اين خروس غير مادي و ملكوتي مدبّر آنها هم باشد ؛ كما اينكه ديگر موجودات عالم ماده نيز ممكن است مدبراتي شبيه خود در عالم مثال و مافوق آن داشته باشند.
امام باقر(ع) فرمودند: « ملائك حامل عرش در اين زمان چهار عددند، يكي به صورت خروس است كه از خداوند عزوجل طلب رزق مي كند براي پرندگان و يكي به صورت شير است كه طلب رزق مي كند از خداوند متعال براي درندگان و سومي به صورت گاو نر است كه طلب روزي مي كند براي چهارپايان و آن ديگري به صورت بني آدم است كه طلب رزق مي كند از خداوند متعال براي فرزندان آدم(ع) و زماني كه قيامت شود حاملان عرض هشت عدد خواهند شد، خداوند عزوجل فرمود: « و يحمل عرش ربك فوقهم يومئذ ثمانيه» » (من لايحضره الفقيه، ج1، ص483)
اما گروه سوم ملائك، ملائك مقرّبند كه فراتر از عالم مثال و ساكن عالم عقولند. اين گونه ملائك نه تنها از ماده كه از آثار ماده نظير شك و رنگ و اندازه و ... نيز منزّهند. بنابراين در اين گونه از ملائك بال به معني خاصّ آن كه در ذهن ماست، معني ندارد و اگر در مورد آنها نيز گفته شود كه بال دارند شايد مراد مرتبه وجودي آنهاست يعني هر چه ملكي بالهاي بيشتري داشته باشد مرتبه وجودي او قويتر است گويي كه بال د رعالم عقول، واحد سنجش شدت وجودي است. والله اعلم. البته اين ملائك مي توانند در عالم مثال نيز تنزل نمايند و اين امكان وجود دارد كه هر ملك مقربي در تنزل مثالي به مقدار شدت وجوديش داراي بال باشد. در روايت است كه پيامبر(ص) فرمودند: « براي خدا فرشته اي است به نام دردائيل كه شصت هزار بال دارد ... .»
و باز روايت شده از امام صادق(ع) از پدرش از جدش كه فرمود: « در عرش تمثال همه مخلوقات خشكي و درياست و اين تأويل قول خداست كه: « و اِن من شيءٍ الا عندنا خزائنه و ... .» » (روضه الواعظين، ج1، ص47) همچنين مي توان گفت كه ملاك مقرب نيز واقعا بال دارند ولي بال عقل نه بال حسي يا مثالي(برزخي) چون بال در ذهن ما نيز فارغ از شكل ورنگ و ماده است لذا بر همه بالها با هر رنگ و شكل و اندازه اي صدق مي كند.
در مورد ملائكه عالم عقول روايات فراواني است؛ حكما و عرفا نيز در اين باب سخنان فراوني دارند لكن بيان آنها از حد اين نامه فراتر بوده و محتاج مقدماتي است كه تحصيل آنها سالها طول مي كشد.

پرسمان دانشجویی