آفرينش جهان از نيستي | کتابخانه مجازی الفبا

خداپرستان معتقد هستند خدا جهان را از نيستي آفريده چگونه عدم مي تواند منشاء وجود باشد و نيستي سرچشمه هستي شود؟

وقتي الهيون مي گويند : خدا عالم را از عدم آفريده است منظورشان اين نيست كه عدم منشاء پيدايش عالم است ؛ بلكه مقصودشان اين است كه عالم نبود و خدا آن را ايجاد كرد . اين قول در مقابل قول كساني است كه مي گفتند : ماده ي عالم ازلي است و خدا تنها شكل دهنده و تدبير كننده عالم است ؛ اينها در واقع خالقيت خدا را مثل خالقيت انسان مي پنداشتند ؛ يعني همان طور كه انسان از مواد موجود اشيايي را مي سازد خدا نيز از ماده خام موجود عالم را شكل داده است ؛ توحيد باوران در مقابل اين قول ، قائل شده اند كه خدا نه تنها به ماده ي عالم ، شكل مي دهد و آن را تدبير مي كند ، بلكه خود ماده را هم بدون هيچ سابقه اي پديد آورده است ؛ همان گونه كه انسان صورتهاي ذهني خود را پديد مي آورد ؛ انسان هر چه را اراده مي كند در همان لحظه در ذهن او پديدار مي شود ؛و چنين نيست كه در ذهن انسان ماده اوليه اي باشد تا انسان در ذهن خود به آن ماده اوليه شكل دهد ؛ بلكه اراده كردن انسان همان و پديدار شدن صورت ذهني همان ؛ در مورد خدا و مخلوقات نيز امر به همين قرار است ؛ يعني اراده كردن خدا همان و پديدار شدن مخلوق همان ؛ لذا خداوند متعال فرمود: « إِنَّما قَوْلُنا لِشَيْ‏ءٍ إِذا أَرَدْناهُ أَنْ نَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ »(نحل /40)( زماني كه آن را اراده كرديم ، فقط همين است كه مي گوييم موجود شو ؛ پس موجود مي شود.)
بر همين اساس متكلمين و فلاسفه اسلامي ، عالم را اراده و علم فعلي خدا مي دانند؛ يعني معتقدند كه عالم خلقت ، عين اراده فعلي خدا ( اراده خدا در مقام فعل) و عين علم فعلي خدا ( علم خدا در مقام فعل )است ؛ همانطور كه صور ذهني انسان ، عين علم او و عين اراده اوست ؛ ـ البته بايد توجه داشت كه براي خدا ذهن معني ندارد ؛ و اين مثال تنها براي تقريب به ذهن است ـ بنابر اين عالم در واقع چيزي نيست جز ظهور اراده و علم خدا ؛ و به قول عرفا ، عالم ، ظهور و تجلي اسماء خداست . اين كه ما مي پنداريم كه هر موجودي بايد از چيزي ساخته شود در واقع به خاطر اين است كه ما در عالم ماده موجود مي بينيم كه هر چيزي از چيز ديگر ساخته مي شود . اما اين صرفا مربوط به تغييراتي است كه در مواد موجود عالم رخ مي دهد , نه خود ماده اوليه .

پرسمان دانشجویی