وحدانيت خداوند | کتابخانه مجازی الفبا

چرا مي گوييم که خدا يکيست؟ لطفا با دلايل عقلي مگر ما در نماز با خدا صحبت نمي کنيم پس چرا در سوره توحيد اين طور بيان مي کنيم که «بگو خدا يکيست»؟

دلايل متعددي بر يكتايي خدا وجود دارد. بعد از اين كه وجود خدا اثبات شد و ثابت شد كه واجب الوجود حتما وجود دارد، اين سوال مطرح مي شود كه اين موجود يكي است يا چند تاست؟ اولين دليل ما بر وحدانيت خدا اين است كه دو تايي يا چندتايي آن غيرقابل اثبات است. وقتي ثابت شد كه چيزي وجود دارد شكي نيست كه يك مصداق آن حتما وجود دارد، پس يكي بودن آن دليل نمي خواهد و تا كسي نتوانسته اثبات كند كه آن موجود بيش از يك مصداق دارد عقلا حق ندارد براي آن موجود دو يا چند مصداق قائل شود. اما دليل محكم تر بر يكتايي خدا نيز وجود دارد. خدا يعني وجود مطلق و نامحدود پس اگر براي خدا دومي فرض شودلازم مي آيد كه هر دو خدا يا يكي از آنها محدود شوند چون دو نامحدود معني ندارد، دو بودن وقتي معني پيدا مي كند كه دو موجود با هم وجه اشتراك و جهت اختلاف داشته باشند يعني هر كدام كمالي داشته باشد كه در ديگري نباشد يا در يكي كمالي باشد كه در ديگري نباشد والا لازم مي آيد كه عين هم باشند و دو موجود عين هم معني ندارد چون لازمه دو بودن تفاوت و تمايز است. و وقتي موجودي فاقد كمالي شد ديگر نامحدود و مطلق نخواهد بود پس خدا نخواهد بود. پس يا يكي از اين دو موجود خداست و ديگري خدا نيست يا هر دو خدا نيستند.
در حالي كه براهين اثبات خدا ثابت كرده اند كه خدايي وجود دارد.
دليل دوم. همه موجودات عالم (ممكن الوجودها) را يكجا در نظر بگيريد كل اين مجموعه باز ممكن الوجود است و هر ممكن الوجودي محتاج به علت است و علت آن نمي تواند ممكن الوجود باشد چون خارج از اين مجموعه ممكن الوجودي نيست - چون ما همه ممكن الوجود ها را يكجا فرض كرديم- پس علت آن واجب الوجود است. حال اگر اين واجب دو تا چند تا باشد لازم مي آيد كه يك معلول (كل عالم امكان به صورت يكپارچه) از دو علت تامه پديد آيد و اين محال است - چون فلسفه اثبات شده است كه هر معلولي تنها يك علت تامه مي تواند داشته باشد- پس واجب الوجود نمي تواند بيش از يكي باشد. و اگر گفته شود كه هر كدام از واجب الوجود ها مي توانند علت ناقصه عالم باشند. (دو تا با هم تشكيل علت تامه را بدهند) گوييم اين امر مستلزم آن است كه آن دو واجب الوجود در امر خلقت عالم به هم محتاج باشند و احتياج از خصوصيات ممكن الوجود است، و واجب الوجود محتاج معني ندارد.
اين كه ما در نماز با خدا صحبت مي كنيم يك اصلاح عرفي است، در واقع خداست كه در نماز با ما صحبت مي كند آنچه ما در نماز به خدا مي گوييم همه كلام خود اوست سوره حمد كلام خداست سوره اي هم كه بعد از حمد خوانده مي شود باز كلام خداست. ذكرهاي سجده و ركوع را هم از آيات «فسبح باسم ربك العظيم» (واقعه، 74) و «سبح اسم ربك الاعلي» (اعلي،1) اخذ كرده اند، ذكرهاي تشهد و سلام نيز به اشكال مختلف در آيات قرآن موجودند و از اينها گذشته نماز را خدا به بشر تعليم داده است لذا اوست كه با زبان خودمان با ما سخن مي كنيم. همان طور كه در حال قرآن خواندن خداست كه با زبان خودمان با ما سخن مي گويد.
بنابراين خداست كه با زبان خودمان به ما امر مي كند كه بگو خدا يكي است. و در واقع اين تلقيني است از زبان ما بر قلبهايمان يعني ما از قول خدا به قلب خود امر مي كنيم كه بگو خدا يكي است. اگر ما واقعا در حال نماز متوجه اين امر باشيم و قلب ما اين امر را اطاعت كند آنگاه قلب متوجه خدا مي شود و از همه چيز بريده مي شود و آنگاه خود قلب از خدا مي شنود
كه قول هو الله احد و آنگاه كه به ركوع مي رود خدا را با اسم رب العظيم مشاهده مي كند و با اين اسم را تسبيح مي كند و وحدت خدا را مي بيند و در تشهد شهادت به يگانگي او مي دهد. و نماز معراج انسان مومن است و انسان در هر مرحله از اين معراج پيامبر و آل پيامبر را در جلوي خود مي بيند چرا كه اينان در تمام عوالم امام و جلوداري مردمند و از اين روست كه به عبوديت و رسالت آن بزرگوار شهادت مي دهد و بر او و آتش درود مي گويد و آنگاه كه به مقصد معراج مي رسد كه دارالسلام است پيامبر را مشاهده مي كند كه پيشاپيش همه معراج كنندگان در دارالسلام حاضر است لذا بر او سلام مي كند و آنگاه مي بيند كه فرشتگان و بندگان صالح خدا نيز در در آن مقصد اعلي حضور دارند و خود را در ميان آنها و از مامومين حضرات معصومين مي يابد پس مي گويد السلام علينا و علي عبادالله الصالحين و آنگاه از معراج باز مي گردد و چون از دارالسلام آمده است با خود تهفه سلام مي آورد و به خطاب به اهل دنيا مي گويد: السلام عليكم و رحمه الله و بركاته.
ر.ك:
اسرار الصلوه، ميرزا جواد ملكي تبريزي
اسرارالصلوه، جوادي آملي
آداب الصلوه، امام خميني
آموزش عقايد، مصباح يزدي.

پرسمان دانشجویی