ماهيت ملائكه | کتابخانه مجازی الفبا

ملائك چه هستند و چه اطلاعاتي در مورد زندگي، ابعاد، خور و خواب و فلسفه خلقت و قواي عقليه، غضبيه و … و توانمندي ها و مشغوليتشان به دست آمده؟ مذكر و مؤنث دارند؟

ملائک موجوداتى هستند مجرّد (غير مادى) ؛ لذا از آثار خاصّ موجودات مادی ، مثل قابلیت و استعداد وحرکت و تغییر و تکامل و زمانداری و مکانداری منزّهند . از این رو نه تکلیف وضعي و تشريعي دارند و نه شهوت و نه غضب و نه قوه وهم و خیال و حسّ ؛ چرا که تکلیف لازمه حرکت و تکامل است ؛ و شهوت ــ به معنی خاص آن در موجود مادی ــ یعنی میل به چیزی که کمال یکی از قوای وجودی انسان را ارضاء می کند ؛ و غضب ــ به معنی خاص آن در موجود مادی ــ یعنی دفع آنچه سدّ راه کمال یکی از قوای وجودی انسان است ؛ و لازمه ی هر دوی اینها ، داشتن حرکت تکاملی ، و به تبع آن مادّیت است. همچنین به علت مادی نبودن ملائک ، خوردن و خوابیدن نیز برای آنها معنی ندارد ؛ چون خواب ، نتیجه خستگی ، و خستگی ناشی از کار و حرکت اجزاء و اعضاء بدن است ؛ و حرکت از آثار موجود مادّی است ؛ بنا بر این ، ملائک که موجوداتی مجرّدند خواب ندارند. خوردن نیز برای تامین انرژی از دست رفته بدن است ؛ و از دست رفتن انرژی نتیجه حرکت اجزاء بدن است ؛ و ملائک نه حرکت دارند و نه انرژی ، چون انرژی نیز از نظر فلسفی ، موجود مادّی است. ــ توجه: ماده در اصطلاح فلسفه غیر از ماده در اصطلاح فیزیک است. ــ امّا حیات ملائک عین وجود آنهاست ؛ ملائک موجوداتی بسیط(غیرمرکّب ) هستند ؛ لذا اجزاء ندارند ؛ چون لازمه اجزاء داشتن ، قابلیت ترکیب است ؛ و لازمه قابلیّت ، مادّی بودن است. بنا بر این ، اوصاف ملائک ، مثل حیات ، علم ، قدرت ، عصمت ، عبادت ، عاقل بودن و ... همه عین ذات آنهاست . در ملائک مذکر و مؤنث بودن نیز معنی ندارد ؛ چون مذکر و مؤنث بودن در جایی معنی دارد که ترکیب ، شهوت ، انفعال ، حرکت و تغییر و حالت بالقوّه داشتن و امثال آنها موجود باشد ؛ و در ملائک هیچکدام اینها وجود ندارد.
اصناف ملائک.
ملائک از نظر مرتبه وجودی دارای اقسام فراوانی هستند ؛ برخی از آنها موجوداتی شبه مادی هستند که دارای شکل و رنگ و امثال آن می باشند ؛ ولی مادی نیستند ؛ لذا از حرکت و زمان و ترکیب و ... منزّهند ؛ اینها هر کدام بسته به کاری که انجام می دهند اشکال گوناگونی دارند ؛ فلاسفه این گروه از ملائک را ملائک مثالی می نامند ؛ و عالم آنها را هم عالم مثال می گویند ؛ ملائک عالم برزخ از همین سنخند ؛ البته خود اینها نیز دارای مراتب متفاوتی بوده و همه در یک مرتبه وجودی نیستند ؛ در مرتبه بالاتر از اینها ، ملائکی هستند که نه تنها از ماده که از شکل و رنگ و امثال آنها نیز منزّهند ؛ فلاسفه این گروه از ملائک را عقول مجرّده و عالم آنها را عالم عقل می نامند ؛ ــ توجه: این عقل ، غیر از عقل بشر است ــ خود اینها نیز مراتبی دارند ؛ و جناب جبرئیل و میکائیل و اسرافیل و حَمَله عرش ، در مراتب بالای این دسته اند ؛ در روایات اهل بیت (ع) لوح و قلم و ن (نون) نیز از ملائک عظام شمرده شده اند ، که مرتبه آنها از جبرئیل و میکائیل و اسرافیل بالاتر است .
كارهاي فرشتگان :
قرآن كريم كارهاي فراواني را براي فرشتگان برشمرده است. وساطت در نزول وحي و ابلاغ پيام الهي به پيامبران ، تدبير امور عالم و وساطت در وصول فيض الهي به مخلوقات ، استغفار و شفاعت براي مؤمنان و امداد آنان ، لعن كافران ، ثبت اعمال بندگان ، قبض روح در هنگام مرگ ، نازل نمودن عذاب بر طاغیان و... از جمله مأموريتهاي الهي است كه فرشتگان آن ها را اجرا مي كنند. فرشتگان در عالم برزخ و آخرت نيز حضور دارند. گروهي از آنان در بهشت مستقرند و گروهي نيز نگاهبان دوزخ و دوزخيان اند. فرشتگان همواره به عبادت و تقديس و تسبيح خداوند اشتغال داشته و وجود آنها عین عبودیت و بندگی خداست ؛ لذا هيچ گاه از عبادت خدا فراغت نمي يابند ؛ چون جدایی یک موجود از ذات خود محال است. برای مطالعه بیشتر می توانید به کتاب ملائکه ، تالیف آیةالله محمدشجاعی مراجعه فرمایید.

پرسمان دانشجویی