روح انسان | کتابخانه مجازی الفبا

هر موجود زنده اي يک روح دارد در حد و اندازه و مقام خود. حال بدن ما انسان ها که از ميلياردها سلول تشکيل شده پس از ميلياردها روح نيز تشکيل شده + روح اصلي بدن. پس من واحد، که هستم؟ و اگر اين طور بگوييم که روح اصلي در واقع، روح آن ميلياردها سلول است. (يعني مثل نسبت روح سلول ها به خود بدن سلول ها) در آن صورت هم مي گوييم که: روزانه هزاران سلول مي ميرند. پس هزاران روح اين سلول ها مي ميرد و هزاران سلول متولد مي شود. پس هزاران روح سلول متولد مي شود و ممکن است هزاران سلول انساني ديگر به ما پيوند زده شود. پس روح آن سلول ها هم به روح سلول هاي ما اضافه مي شود. پس روح کلي ما با روح اشخاصي ديگر اشتراک پيدا مي کند و اين يعني منيٌت ما اشتراک پيدا مي کند و ... ؟

به حکم آيه شريفه «وَ إِنْ مِنْ شَيْ‏ءٍ إِلاّ عِنْدَنا خَزائِنُهُ وَ ما نُنَزِّلُهُ إِلاّ بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ»(حجر/21) و آيه «يُدَبِّرُ اْلأَمْرَ مِنَ السَّماءِ إِلَى اْلأَرْضِ ...»(سجده/5) و آيه «اللّهُ الَّذي خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ وَ مِنَ اْلأَرْضِ مِثْلَهُنَّ يَتَنَزَّلُ اْلأَمْرُ بَيْنَهُنَّ لِتَعْلَمُوا أَنَّ اللّهَ عَلى‏ كُلّ‏ِ شَيْ‏ءٍ قَديرٌ وَ أَنَّ اللّهَ قَدْ أَحاطَ بِكُلّ‏ِ شَيْ‏ءٍ عِلْمًا»(طلاق/12) هر موجودي مادي داراي يک حقيقت مثالي(برزخي) و يک حقيقت عقلي در عالم عقول مجرده است و بالاتر از آن حقيقتي در نزد خدا و در مرتبه علم خدا دارد.
در فلسفه اسلامي و بالاخص در حکمت متعاليه نيز بر اين حقيقت براهيني اقامه شده است و از آن حقيقت مثالي اشياء گاه تعبير و به نفس شده است. اما کلمه روح معمولا در چنين مواردي استعمال نمي شود. روح در اصطلاح حکما و شريعت گاه به موجود مجرد عقلي اطلاق مي شود و گاه در نفس جزئي انسان استعمال مي شود- البته اطلاق روح و نفس در مورد انسان با تفاوت حيثيات است و چنين نيست که هر دو لفظ به يک معني باشند اگر چه به يک حقيقت اطلاق مي شوند- بنابراين مي پذيريم که هر دو لفظ به يک معني باشند-البته به آن معني که گفته شد- و در واقع اين نفس صورت آن شيء مادي است بدون لحاظ تعلقش به ماده.بنابراين اکسيژن داراي نفس يا صورت اکسيژن است و هيدروژن داراي نفس يا صورت هيدروژن است؛ همين طور آب هم داراي صورت يا نفس آب است.هر صورتي يا نفسي يک ماده با بدن مي خواهد تا بر آن تعلق گيرد و ماده صورت آب ترکيب دو صورت اکسيژن و هيدروژن است- از چنين ماده اي تعبير مي شود به ماده ثانيه. وقتي صورتي بر روي صورتي مي آيد چنين نيست که صورت سابق عينا بماند يا نابود شود بلکه صورت جديد داراي کمالات صورت سابق بوده و کمالات اضافه بر آن نيز دارد. لذا آب تا زماني که آب است ديگر اکسيژن و هيدروژن نيست ولي در عين حال کمال اکسيژن و هيدروژن در آب موجود است و آن گاه که آب تجزيه شد ديگر آب نخواهد بود. چنين ترکيباتي را ترکيبات اتحادي مي گويند و وحدت اين گونه ترکيبات به صورت اخير شيء است. اگر سلولها را تک تک لحاظ کنيد، هر سلولي داراي يک صورت خاص يا نفس خاص است ولي سلولها در ترکيب بدن همگي ماده ثانيه صورت انسان را تشکيل مي دهند و صورت انساني(نفس انساني کمال همه سلولهاي خود را به نحو بساطت و وحدت داراست. اصل و حقيقت صورت يا نفس امري ذومراتب است، لذا نفسي هر نفسي که قويتر است جامع کمالات نفوس ضعيف تر از خود نيز هست لذا نفس انسان جامع کمالات بدن و اجزاء بدن و جامع کمالات حيوان و نبات و جسم نيز خواهد بود. لذا روح و نفس اصلي انسان همان صورت اخير نفس جامع اوست و بقيه نفوس(نفوس اجزاء) متحد با او و از شئون وجودي اويند در عالم برزخ(بعد از مرگ) انسان تمام حقيقت خود را به يک وجود بسيط خواهد داشت که تمام کمالات وجود او تمام صور دوران عمر و از نطفه تا لحظه مرگ در آن به يک وجود واحد و ذومراتب موجود است. لذا از اين وجود واحد تعبير به کتاب اعمال يا نامه اعمال نيز مي شود که ذره اي از وجود انسان در آن فرو گذار نشده است. اما اينکه فرموده ايد روح سلولها مي ميرند، درست نيست. نفس يا صورت از عالم تجرد است که بر ماده تعلق مي گيرد و مرگ يعني جدا شدن صورت از ماده- توجه: ماده به اصطلاح فلسفه متفاوت با ماده فيزيکي است- و آن گاه که صورت يا نفس از ماده جدا شد در عالم تجرد باقي مي ماند و چون اين سلولهاي مرده جزئي از بدن انسانند، صورت آنها نيز شأني از شئون نفس انسان است.وقتي روح از بدن جدا شد، جسد(ماده نفس) تبديل به يک موجود ديگري مي شود صورتي ديگر را مي پذيرد و اگر به آن بدن انسان گفته مي شود از باب مجاز و تعلق قبلي است حال اگر اين جسد، بدن يک موجود زنده ديگر شود صورتهاي مربوط به آن را خواهد پذيرفت.ماده تنها قابل صورت است و خود هيچ نقشي در حقيقت شيء‌ ندارد به همين سبب است که انسان منِ دوران بچگي را به منِ دوران بزرگسالي يکي مي يابد با اينکه ماده او بارها عوض شده است. وقتي بخشي از بدن شخصي از بدنش جدا مي شود،‌ اتحاد آن عضو با بدن صاحبش از بين مي رود و آن عضو تنها يک تکه گوشت است نه عضو يک شخص و اگر به آن عضو شخص گفته مي شود،‌ مجاز است. آن گاه که اين عضو به کس ديگري پيوند مي شود و پيوند مي گيرد،‌ اين تکه گوشت با بدن او متحد مي شود يعني نفس بدن در او تصرف کرده و آن را به عنوان ماده خرد مي پذيرد و اين عضو حقيقتا عضو خود او مي شود. لذا پيوند عضو در تحليل فلسفي با خوردن گوشت يک حيوان تفاوتي ندارد يعني در هر دو حالت ماده وارد بدن شدن و با آن ترکيب و متحد مي شود و تحت تدبير نفس درمي آيد. بنابراين هيچگاه در چنين مواردي اشتراک نفوس پيش نمي آيد، آنچه رخ مي دهد اتحاد ماده است آن هم در دو زمان متفاوت- چون اشتراک ماده در زمان واحد نيز محال است مگر اينکه حيثيت اشتراکها فرق داشته باشد.

پرسمان دانشجویی