مرد بودن معصومين(ع) | کتابخانه مجازی الفبا

مي خواستم بپرسم كه چرا در بين معصومين فقط يك زن وجود دارد؟

در ابتدا بايد متذکر شويم که اين گونه نيست که ما فقط يک نفر معصوم در ميان زنان داشته باشيم، اين مطلبي است که در ادامه سعي در توضيح آن خواهيم داشت.
حال بهتر است وضع جامعه اي که اين انسانهاي برجسته در ميانشان ظهور کردند و اصلا وضع حاکم بر جهان آن روز را بيشتر برسي کنيم. آن زمان اوضاع به گونه اي بود که کودکان خردسال را به جرم اينکه دختر بودند، زنده زنده زيرخاک مي کردند و زنان اصلا داراي شأن اجتماعي و حقوقي اي نبودند، آنان فقط ابزاري بودند در اختيار مردان، زنان در آن روزگار از ارث سهمي نداشتند، از حق شرکت در اجتماعات و اظهار نظر برخوردار نبودند و ... البته اين وضع مختص به دنياي شرق نبود بلکه در دنياي غرب نيز وضع از اين بدتر بود، پيدايش جنبش هاي فيمينستي(آزادي زنان) در قرن هاي 16و17 خود نشانگر چنين طرز تلقي اي در مورد زنان بود.
حال اگر آفريدگار عالم بخواهد انسانها را که چنين عقيده اي دارند هدايت کند آيا بايد چگونه و از چه طريقي اين کار را محقق سازد؟ آيا بايد زنان را به سويشان بفرستد، زناني که حتي در جامعه و خانه ايشان جايگاهي نداشتند؟ آيا اين کاري عاقلانه است؟ عقل حکم مي کند که خداوند مردان را به سوي اينان که عقل خود را به دور انداخته اند بفرستد تا در اين مسير اين طرز تفکر شيطاني را از ميان بردارد. لذا مي بينيم دراين قدم به پيامبرش تنها يک فرزند مي دهد آن هم دختري بي همتا. و اين مردمان نادان به خاطر اينکه پيامبر فقط دختر دارد او را «ابتر» مي ناميدند، اما اراده خداوند بر اين قرار گرفته بود که اين تفکر شيطاني را نابود گرداند و لذا در سوره کوثر به پيامبرش مي فرمايد: «ما به تو کوثر عطا کرديم و اين دشمنان تو اند که ابترند.»
در ادامه بايد بگوييم که الگو از نظر قرآن کيست؟ الگو کسي است که وارسته باشد و چون کسي وارسته شد الگوي همگان است نه اينکه اگر مرد بود الگوي مردان و اگر زن بود الگوي زنان، بلکه الگو از نظر قرآن الگوي مردم است.
اينک به اصل بحث باز مي گرديم، و در اينجا قرآن مي گشاييم تا ببنيم آيا قرآن از زنان نامي برده است، آيا آنان را پاکدامن و معصوم خوانده است يا نه؟ همان طور که گفتيم: اولين زني که در قرآن جلب توجه کند، حضرت فاطمه زهرا(س) است، زن ديگر حضرت مريم(ع) است زني که داراي عصمت نيز بود. زن ديگري که در قرآن از او به بزرگي ياد شده است مادر حضرت مريم(ع) است چرا که حضرت مريم(ع) دست پروده مرد و تربيت شده پدر نيست بلکه تربيت شده مادر است. و مادر مريم چون مردم را به دنيا آورد، دست دعا به سوي خدا بلند کرد و گفت: «إِنّي سَمَّيْتُها مَرْيَمَ وَ إِنّي أُعيذُها بِكَ وَ ذُرّيَّتَها مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجيمِ؛ فَتَقَبَّلَها رَبُّها بِقَبُولٍ حَسَنٍ ... ؛ (مادر مريم گفت:) من او را مريم نام گذاردم و او و فرزندانش را از(وسوسه هاي) شيطان رانده شده، در پناه تو قرار مي دهم؛ خداوند او(مريم) را به طرز نيکويي پذيرفت ... . آنچه در اينجا قابل توجه است اين مطلب است که قبول عمل غير از قبول ذات و گوهر افراد است، اعمال بسياري از مردم قبول مي شود اما آيا گوهر ذاتشان هم، مقبول خداوند هست يا نه؟ خداوند درباره مريم(ع) مي فرمايد: «فتقبلها»(او را پذيرفت) بنابراين مادر مريم(ع) او را به پناه خدا سپرد، خدا هم پناهندگي داد. و اين نشان از بزرگي مقام دعاکننده و دعا شونده دارد.
در آيات ديگر فرض را مي بينيم که از دين و پيامبر خدا دفاع مي کند قرآن کريم از سه زن که موسي را از کشته شدن حفظ نمودند و تربيت کردند به عنوان زنان نمونه ياد مي کند. جريان پرورش موسي کليم(ع) به عهده اين سه زن بوده است؛ 1. مادر موسي 2. خواهر موسي 3. زن فرعون؛ و اين سه زن با وضع سياسي آن روز به مبارزه با طاغوت و حمايت و دفاع از دين خدا برخواستند، اين مطالب را در سوره قصص آيات 7-12 مي توان ديد؛ از يک سو، وقتي مادر موسي(ع) فرزند را به دستور الهي به دريا انداخت به خواهر موسي گفت. اين جعبه را تعقيب کن و از سوي ديگر همسر فرعون گفت: «نکشيد او را شايد سودي به ما رسانده يا او را به فرزندي بگيريم. در مجموع تعقيب کن و از سوي ديگر همسر همسر فرعون گفت: «نکشيد او را شايد سودي به ما رساند يا او را به فرزندي بگيريم.» در مجموع اين سه زن، زمينه رشد و تربيت موسي(ع) را فراهم کردند، تا بساط فرعون برچيده شود.
به خوبي روشن است که به دنبال جعبه تا قصر فرعون رفتن كاري آسان نيست و باز مادر موسي به دخترش بگويد اين جعبه را تعقيب کن و از سرانجام آن آگاه شود و اگر به خانه فرعون رسد، برو و پيشنهاد دايه بده و بگو: « آيا راهنمايي کنم شما را به خانواده اي که او را براي شما نگه دارد و دلسوزش باشند؟ » اين امر نيز کاري ساده و راحت نبود، چرا که آن زمان هر زن شيردهي را تعقيب مي کردند تا بفهمند نوزادش پسر بوده يا دختر در چنين وضعيتي پيشنهاد يک زن شيرده به عنوان يک اجير، يک امر عادي نبود بلکه قدم نهادن در عرصه خطر و روبرو شدن با مرگ و اعدام بود. بنابراين اين کاري که مادر موسي(ع) و خواهر موسي انجام دادند کاري عادي نبود و نيز همسر فرعون در آن وضعيت خواسته اي غيرمادي را مطرح کرد، خواسته اي که جز با عنايت خداوند امکان نداشت و او نيز هيچ گاه پيامبرانش را در دامان ناپاکان قرار نمي دهد.
در داستان ديگري که قرآن نقل مي کند از همسر ابراهيم خليل(ع) نام مي برد و در اين داستان همان گونه که ابراهيم(ع) با فرشته ها سخن مي گويد و بشارت ملائکه را دريافت مي دارد، همسر او نيز با فرشته ها سخن گفته و بشارت ملائکه را دريافت مي کند.
خداوند در بسياري از آيات قرآن انسانها را به مقام والايي که پدر و مادر دارند اگاهي داده است و به آنها دستور داده به آنها احترام بگذارند.
از نظر اسلام، انسان خليفه و جانشين خداوند در روي زمين است و اين جانشين به هيچ وجه مشروط به مرد بودن و يا زن نبودن نيست بلکه هر فردي مي تواند با تلاش و کوشش خود به مقام خليفه الهي برسد.
بايد توجه داشت که زنان بسياري در طول تاريخ بوده اند که به مقام هاي والاي عرفاني رسيده اند اما تاريخ نامي از آنها نبرده است. و از طرفي اگر جامعه اي شرايط و امکاناتش را به طور مساوي در اختيار مرد و زن قرار نمي دهد اين ديگر ربطي به اسلام و دين خداوند و يا عدالت الهي ندارد چرا که خداوند انسان را مختار آفريد نه مجبور.
اما با وجود اين تاريخ شماري از زناني را که داراي مقامات عرفاني والايي بودند را در خود دارد کساني مانند: رابعه شاميه کسي که چون غذا را مي آورد به شوهرش مي گفت به خور که اين با تسبيح درست شده است و يا کسي مانند رابعه بصريه عوريه و رابعه دختر اسماعيل که چنان حالي براي او پيش آمد که اهل بهشت را مي ديد.
خلاصه اينکه عصمت هيچ گاه مشروط به مرد بودن يا زن نبودن نيست و از طرفي انسان موجودي مختار است و اگر محدوديتي ايجاد شود اين محدوديت را خود او با اختيارش به وجود آورده است. از طرف ديگر آنچه ما مي دانيم عصمت قطعي حضرت زهرا(س) است. در مورد امامان نيز امامت مشروط به عصمت است و قطع به عصمت آنها داريم؛‌ اما آيا غير انبياء و امامان و حضرت زهرا(س) کس ديگري به اين مرتبه رسيده باشد، دقيقا بر ما معلوم نيست و دليل روشني براي آن در دست نداريم، ليکن چه بسا کساني به اين مرتبه رسيده باشند ولي در تور آگاهي ما نيفتاده باشد. براي مطالعه بيشتر: زن در آئينه جلال و جمال، جوادي آملي، نشر اسرا.

پرسمان دانشجویی