فلسفه زيارت معصومين(ع) | کتابخانه مجازی الفبا

چرا به زيارت قبور اوليا مى‏ رويم؟

در ابتدا بايد دانست، سلام دادن به پيامبران و اولياى الهى حتى پس از فوت و رحلت آنها ريشه قرآنى دارد. چنان كه در آيات الهى مى‏خوانيم:
«سَلامٌ عَلَى نُوحٍ فِي العالَمِينَ»؛ صافات (37)، آيه 79.؛
«سَلامٌ عَلَى إِبرَاهِيمَ»؛ همان، آيه 109.؛
«سَلامٌ عَلَى مُوسَى وَهارُونَ»؛ همان، آيه 120.؛
«سَلامٌ عَلَى إِل ياسِينَ»؛ همان، آيه 130.؛
«وَسَلامٌ عَلَى المُرسَلِينَ»؛ همان، آيه 181.
علاوه بر اينكه زيارت قبور اولياى الهى؛ خصوصاً پيامبر اسلام(صلى‏الله‏عليه) و امامان معصوم(عليهم‏السلام) آثار و بركاتى دارد كه مى‏تواند ملاك حُسن و رُجحان آن باشد. اينك به برخى از آن‏ها اشاره مى‏كنيم:
1. بزرگان دين و اولياى الهى در حقيقت الگوهايى هستند كه با اقتداى به آنان به كمال و سعادتِ دنيا و آخرت خواهيم رسيد. اين مسئله تنها اختصاص به جوامع دينى ندارد، بلكه همه جوامع بشرى درصدد بزرگ جلوه دادن الگوهايى هستند كه مردم با اقتداى به آنان در طريق سعادت و كمال قرار گيرند. اين الگوها اگرچه زنده نيستند، ولى با دعوت مردم به زيارت قبرشان، مردم را به ياد خود انداخته و آن‏ها را به كمالات سوق خواهند داد؛ مثلاً در بسيارى از كشورها ميدان و مجسمه‏اى را به نام سرباز گمنام قرار مى‏دهند، كه رمز فداكارى خالص در راه وطن است تا مردم از اين طريق هميشه به اين فكر باشند كه هر گاه كشور مورد هجوم اجانب قرار گرفت، از خود فداكارى نشان‏دهند. بنابراين حضور يافتن بر سر قبر بزرگان و اسوه‏ها، از حيث روانى آثار و بركات خاصى دارد كه روان‏شناسان از آن غافل نبوده‏اند.
عباس محمود عقاد از نويسندگان مشهور مصرى مى‏گويد:
«خواست روزگار و اتفاقات اين بوده كه قافله حسين بعد از آن‏كه از هر طرف جلو آن گرفته شد به سوى كربلا سوق داده شود، كربلايى كه تاريخش تا امروز با تاريخ اسلام گره خورده و حقش آن است كه به تاريخ بنى‏نوع انسان گره بخورد. كربلا امروز حرمى است كه مسلمانان به جهت عبرت و درس‏آموزى، او را زيارت كرده و غير مسلمانان نيز به جهت سير و سياحت به زيارت او مى‏روند. ولى كربلا اگر قرار باشد كه حقش ادا شود سزاوار است كه مزار هر انسانى باشد كه براى نوع خود قداست و فضيلتى قائل است؛ زيرا به ياد نداريم بقعه‏اى از بقعه‏هاى زمين كه اسمش با جمله‏اى از فضايل و مناقب انسانى مقرون باشد، بزرگ‏تر از زمين كربلا بعد از شهادت امام حسين(عليه‏السلام)...». ابوالشهداء، عباس محمود عقاد، ص 129.
2. زيارت از مظاهر حب است. شكى نيست كه اهل بيت(عليهم‏السلام) محبتشان از جهات مختلف بر ما لازم و واجب است. پيامبر اكرم(صلى‏الله‏عليه) فرمود: «أحبوا اهل بيتي لحبي»؛ مستدرك حاكم، ج 3، ص 149.؛ «اهل بيتم را به جهت دوستى من دوست بداريد». لذا همان‏گونه كه محبت پيامبر(صلى‏الله‏عليه) واجب است، محبت اهل بيتش هم لازم است.
از طرفى ديگر مى‏دانيم كه حب، مظاهر و بروز دارد، و تنها در اطاعت و دوستى قلبى خلاصه نمى‏شود. يكى از اين مظاهر، زيارت قبر آنان است.
3. زيارت قبور اولياى الهى از اهل بيت پيامبر(صلى‏الله‏عليه) پرداخت اجر و مزد رسالت است. خداوند متعال مى‏فرمايد: «قُل لَا أَسأَلُكُم عَلَيهِ أَجراً إِلَّا المَوَدَّةَ فِي القُربَى»؛ شورى (42)، آيه 23.؛ «بگو: من از شما اجر رسالت نمى‏خواهم جز اين كه مودت مرا در حق خويشاوندانم منظور بداريد.» يكى از مصاديق مودت ذوى القربى، زيارت قبور آنان است.
4. زيارت قبور اولياى الهى تعبيرى از عمق ارتباط انسان با خط اولياى خداوند متعال است.
5. زيارت اولياى الهى در حقيقت تجديد عهدى با آن‏ها است. مى‏دانيم كه هر يك از امامان بر ما ولايت دارند و ما هم بايد ولايت آنان را پذيرفته و با آنان بيعت نماييم. اين بيعت تنها با گفتن نيست، بلكه بايد بيعت قلبى خود را ابراز نماييم، كه در حال حاضر با زيارت قبور آن‏ها و حضور در كنار مرقد شريفشان صورت مى‏گيرد.
لذا در روايتى از امام رضا(عليه‏السلام) آمده: «همانا براى هر امامى عهدى بر گردن اوليا و شيعيانشان است كه وفاى به آن عهد و حسن اداى آن، زيارت قبور آنان است». تهذيب الاحكام، ج 6، ص 78و79.
6. حضور در كنار قبر اولياى خدا انسان را از جنبه روحى و معنوى زنده كرده و روح تازه‏ى معنوى به انسان افاضه مى‏كند.
7. با اين عمل، اولياى الهى نيز ما را دوست مى‏دارند كه خود سبب نزول بركات بر ما مى‏گردد.
8. زيارت كردن و قرار گرفتن در كنار قبور اولياى الهى، ما را به ياد فداكارى‏هاى آنان انداخته و لذا با خداى خود پيمان مى‏بنديم كه مانند آنان باشيم.
9. زيارت قبور اولياى الهى در حقيقت اعلان عملى به ادامه دادن راه آن بزرگان و انزجار و تبرى از دشمنان آنان است.
امامان حديث از اهل سنت روايات بسيارى را در صحاح و مسانيد خود درباره‏ى اصل زيارت قبر پيامبر(صلى‏الله‏عليه) و استحباب آن ذكر كرده‏اند. اينك به برخى از آن‏ها اشاره مى‏كنيم:
1. عبدالله بن عمر از پيامبر(صلى‏الله‏عليه) نقل كرده كه فرمود: «من زار قبرى وجبت له شفاعتى»؛ سنن دارقطنى، ج 2، ص 278، ح 194 ؛ السنن الكبرى، بيهقى، ج 5، ص 245.؛ «هر كس به زيارت قبر من آيد شفاعتم بر او واجب مى‏شود.»
2. و نيز از پيامبر(صلى‏الله‏عليه) نقل شده كه فرمود: «من جآءنى زائراً لاتعمله إلّا زيارتى كان حقّاً علىّ أن أكون له شفيعاً يوم القيمة»؛ المعجم الكبير، طبرانى، ج 12، ص 225، ح 13149.؛ «هر كس براى زيارت نزد من آيد و تنها كار او زيارت من باشد، بر من سزاوار است كه شفيع او در روز قيامت شوم.»
3. و نيز نقل كرده كه فرمود: «من حج فزار قبرى بعد وفاتى كان كمن زارنى فى حياتى»؛ المعجم الكبير، ج 12، ص 310، ح 13497 ؛ سنن دارقطنى، ج 2، ص 278، ح 192.؛ «هر كس حج به جاى آورد و قبر مرا بعد از وفاتم زيارت كند، مثل كسى است كه مرا در زمان حياتم زيارت كرده است.»

پرسمان دانشجویی