آفرينش پسين | کتابخانه مجازی الفبا

آيا پس از آفرينش انسان، خداوند موجود ديگرى را خواهد آفريد؟

در اين باره دليل قاطعى وجود ندارد؛ ولى به طور كلى از نظر نصوص دينى و ديدگاه عرفانى و فلسفى، خداوند دائم الفيض است. رواياتى از معصومين(ع) نيز حكايت از آن دارد كه پس از اين مجموعه هستى، جهانى ديگر و انسان‏هايى ديگر خلق خواهند شد و با بهره‏گيرى از فيض و هدايت الهى، به كمال خود خواهند رسيد. البته احتمال اينكه ويژگى‏هاى آن انسان‏ها با نظام انسانى ما تفاوت داشته باشد، وجود دارد.
مى‏توان با رويكردى فلسفى عرفانى نيز به تحليل اين سخن پرداخت: با توجه به وصف بى‏نهايت براى خداى متعال، آن مقام لايتناهى به مقتضاى رحمت و حكمت بى‏نهايت خود، هر ممكن الوجودى را از فيض وجود خود بهره‏مند مى‏سازد و محال است چيزى را كه امكان وجود دارد از فيض خود محروم سازد. لاجرم همواره فيض او پابرجا است و انقطاع آن محال است؛ ليكن اينكه چه چيزى امكان و قابليت دريافت فيض و رحمت الهى را دارد و چه چيزى قابليت آن را ندارد، مسئله ديگرى است. آنچه ما مى‏دانيم اين است كه حتى نظام موجود، هر آينه در حال آفرينش پى درپى است؛ زيرا جهان هستى معلول است و در حكمت متعاليه ثابت شده است كه معلول چيزى جز كار و فعل و ايجاد فاعل نيست و هرگاه فاعل، از خلق و ايجاد دست بكشد، ديگر فعلى نيست و جهانى وجود ندارد. بنابراين هستى در حال آفرينش مداوم است و خداوند همواره در كار خلق و ايجاد «كل يوم هو فى شأن» براى آگاهى بيشتر ر.ك:
الف. اصول فلسفه و روش رئاليسم، ج 3، مقاله نهم، شهيد مطهرى و علامه طباطبايى؛
ب. آموزش فلسفه، ج 2، آيةاللَّه مصباح يزدى.
ج. براهين اثبات وجود خدا در نقدى بر شبهات جان هاسپرز، حميدرضا شاكرين، صص 164-162 (تهران، مؤسسه فرهنگى دانش و انديشه معاصر، چاپ اول، 1385)..

پرسمان دانشجویی