مدت آفرينش زمين | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن در بعضى از آيات مى‏ گويد: زمين را در دو روز و در بعضى ديگر شش روز خلق كرديم، اين چگونه است؟

ايام آفرينش در قرآن شش روز دانسته شده كه چهار روز آن مربوط به زمين و تدبير امور آن است. چهار روز نيز مربوط به آسمان‏ها است كه دو روز آن با زمين مشترك است‏ فصلت (41)، آيات 10 و 12.؛ لذا جمعاً شش روز مى‏شود.
منظور از شش روز، شش دوره يا مرحله است؛ نه شش روز از شبانه روزهاى دنيا كه برابر با 24 ساعت است و يا روز در برابر شب كه بخشى از زمان ياد شده است.
مسئله آفرينش جهان در شش روز، در هفت آيه از آيات قرآن‏ اعراف (7)، آيه 54 ؛ يونس (10)، آيه 3 ؛ هود (11)، آيه 7 ؛ فرقان (25)، آيه 59 ؛ سجده (32)، آيه 4 ؛ ق (50)، آيه 38 ؛ حديد (57)، آيه 4. آمده است. در سه مورد علاوه بر آسمان‏ها و زمين، «ما بَيْنَهُما»؛ «آنچه در ميان زمين و آسمان قرار دارد» نيز اضافه شده است. البته پيدايش مجموعه جهان در شش روز معمولى دنياى ما به ظاهر خلاف علم است؛ زيرا علم مى‏گويد: ميلياردها سال طول كشيده تا زمين و آسمان به وضع كنونى در آمده است؛ لكن چنان كه گذشت «يوم» به معناى «يك دوران» نيز به كار مى‏رود؛ خواه اين دوران يك سال باشد يا صد سال يا يك ميليون سال و يا ميلياردها سال و شواهدى اين معنا را اثبات مى‏كند:
1. در قرآن بارها كلمه يوم به معناى مدت طولانى به كار رفته است؛ مانند: «يَوْمِ الْقِيامَةِ»؛ معارج (70)، آيه 4. كه حداقل پنجاه هزار سال طول مى‏كشد.
2. در لغت گاهى «يوم» به مدتى از زمان به هر مقدار باشد اطلاق شده است‏ راغب اصفهانى، مفردات، دفتر نشر الكتاب، ص 553..
3. در روايات «يوم» به معناى دوران آمده است: «الدَّهْرَ يَوْمَانِ يَوْمٌ لَكَ وَ يَوْمٌ عَلَيْكَ» نهج البلاغه، نامه 72 .؛ «دنيا براى تو دو روز است: روزى به سود تو است و روزى به زيان تو». و «سته ايام» هم به «ستة اوقات» (شش وقت و دوران) تفسير شده است‏ ناصر مكارم شيرازى، تفسير نمونه، تهران: دارالكتب الاسلاميه، ج 6، ص 201..
4. در گفت و گوى روزمره نيز «يوم» و معادل فارسى آن به معناى دوران به كار مى‏رود. براى مثال مى‏گوييم: روزى زمين گداخته و سوزان بود و روز ديگر سرد شد، در حالى كه دوران گداختگى زمين به ميلياردها سال بالغ مى‏شود.
كليم كاشانى مى‏گويد:
به نامى حيات دو روزى نبود بيش‏ آن هم كليم با تو بگويم چسان گذشت‏

يك روز صرف بستن دل شد به اين و آن‏ روز ديگر به كندن دل زين و آن گذشت‏

دوران‏هاى ششگانه‏
از آنچه گذشت نتيجه مى‏گيريم كه خداوند، مجموعه زمين و آسمان را در شش دوران متوالى آفريده است؛ هر چند اين دوره‏ها گاهى به ميليون‏ها يا ميلياردها سال بالغ شده است، و علم امروز مطلبى مخالف اين موضوع بيان نكرده است. اين دوران‏هاى ششگانه احتمالاً به ترتيب ذيل بوده است:
1. روزى كه همه جهان به صورت توده گازى شكلى بوده كه با گردش به دور خود از هم جدا گرديد و كرات را تشكيل داد.
2. اين كرات به تدريج به صورت توده مذاب و نورانى و يا سرد و قابل سكونت در آمدند.
3. روز ديگر منظومه شمسى، تشكيل يافت و زمين از خورشيد جدا شد.
4. روز ديگر زمين سرد و آماده حيات گرديد.
5. سپس گياهان و درختان در زمين آشكار شدند.
6. سرانجام حيوانات و انسان در روى زمين ظاهر گشتند تفسير نمونه، همان، ج 6، صص 200-202، با تلخيص و برخى اضافات..
آنچه در دوران‏هاى ششگانه بيان شد، با آيات قرآن نيز سازگارى دارد؛ از جمله: «او (خدا) در زمين كوه‏هايى قرار داد و بركاتى در آن آفريد و مواد غذايى مختلف آن را مقدر فرمود؛ اينها همه در چهار روز (دوره) بود، درست به اندازه نياز تقاضا كنندگان. سپس اراده آفرينش آسمان فرمود و در حالى كه به صورت دود بود، به آن و به زمين دستور داد به وجود آييد و شكل گيريد؛ خواه از روى اطاعت و خواه اكراه. آنها گفتند: ما از روى طاعت مى‏آييم. در اين هنگام آنها را به صورت هفت آسمان در دو روز (دو دوره) آفريد و آنچه مى‏خواست، در هر آسمانى مقدر فرمود. آسمان پايين را با چراغ‏هايى (ستارگان) زينت بخشيديم و (با شهاب‏ها) از استراق سمع شياطين حفظ كرديم. اين است تقدير خداوند دانا» فصلت (41)، آيات 10-12..
در پايان گفتنى است هر تقسيمى براساس اعتبار خاصى صورت مى‏گيرد. تقسيم ادوار آفرينش به شش دوره در قرآن منافاتى، با تقسيم به دوره‏هايى كمتر يا بيشتر در علوم تجربى براساس اعتباراتى ديگر نيست و در اين صورت، نبايد آيات قرآن را معارض علوم بشرى انگاشت.

پرسمان دانشجویی