مرگ طبيعى و ارادى | کتابخانه مجازی الفبا

مرگ طبيعى و ارادى را بيان فرماييد؟

مرگ به دو نوع طبيعى و ارادى تقسيم مى‏شود :
1. مرگ طبيعى همان تحوّل از نقصان به خروج، توجّه هر سافل به عالى و رجوع هر چيزى به اصل خودش است . براساس اين تقسيم و تعريف، مرگ طبيعى براى تمام موجودات - حتى ملائكه نيز رخ خواهد داد ؛ چرا كه همه موجودات، نشانه‏هاى خداوند متعال بوده و همه آنها براساس عموميت و كليت اصل بازگشت به سوى خدا، در حال سير و حركت به سوى او هستند و از اين رو، با مرگ سرفصلى از اين مسير را طى مى‏كنند .
آيه ذيل به خوبى به اين نوع مرگ اشاره دارد: «كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ ثم إِلَيْنَا تُرْجَعُونَ »؛ آل عمران (2 )، آيه 185، انبياء (21 )، آيه 35 ؛ عنبكوت (29 )، آيه 57 .
؛ «هر نفسى چشنده مرگ است، آن گاه به سوى ما باز گردانيده خواهد شد» .

آب از بالا به پستى در رود آن‏گه از پستى به بالا بر رود


گندم از بالا به زير خاك شد بعد از آن خوشه و چالاك شد


دانه هر ميوه آمد در زمين‏ بعد از آن سرها برآورد از دفين‏


اصل نعمت‏ها زگردون تا به خاك‏ زير آمد شد غذاى جانِ پاك‏


از تواضع چون زگردون شد به زير گشت جزو آدمى حىّ دلير


پس صفات آدمى شد آن جماد بر فراز عرش پرّان گشت شاد


كز جهان زنده ز اول آمديم‏ باز از پستى سوى بالا شديم‏


جمله اجزا در تحرك و در سكون‏ ناطقان «كانا اليه راجعون»


ذكر و تسبيحات اجزاى نهان‏ غلغلى افكند اندر آسمان‏

مثنوى معنوى، دفتر سوم، ابيات 464 - 457 .
2. مرگ ارادى تنها مخصوص انسان بوده و مقصود از آن، عروج روح به باطن و بواطن عوالم برتر، در همين دنيا است . كسانى هستند كه از اوصاف، اخلاق، عقايد و افكار پليد رهيده ؛ از رنگ‏ها، هيئت‏ها و تعلّقات مادى و دانى، خود را تطهير كرده ؛ از مخلوق به خالق رو نموده ؛ فانى وجه حضرت حق گشته و به اين حقيقت لطيف و عميق رسيده‏اند كه چيزى جز ذات اقدس اله حقيقت ندارد . اينان در همين دنيا از برزخ و برزخ‏ها گذشته و هم اكنون به جهت برخوردارى از حيات، علم و اراده بالاتر، عالم برزخ اهل برزخ و حالات آنان را شاهدند ؛ بلكه با مجاهدت و نيز با عشق و كششى كه به لقاى وجه كريم حضرت حق دارند، از همه عوالم گذشته و همه حجاب‏ها را كنار زده‏اند و به عزّ قدس رسيده، فانى در حق شده‏اند .
بعد از فنا، باقى به بقاى حق مى‏شوند و به آنچه اندر وهم نيايد، نايل مى‏آيند . در واقع مراتب و مراحلى كه براى عامه مردم با مرگ طبيعى پيش مى‏آيد، براى اينان قبل از مرگ طبيعى با مرگ ارادى - كه مرگ قبل از مرگ مى‏باشد پيش آمده است . آيات ذيل به خوبى بيانگر مرگ ارادى و اختيارى است: «أَلْهكُمْ التَّكَاثُرُ، حَتَّى زُرْتُمْ الْمَقَابِرَ، كَلاَّ سَوْفَ تَعْلَمُونَ، ثُمَّ كَلاَّ سَوْفَ تَعْلَمُونَ، كَلاَّ لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْيَقِينِ، لَتَرَونَّ الْجَحِيمَ، ثُمَّ لَتَرَونَّهَا عَيْنَ الْيَقِينِ، ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنْ النَّعِيمِ »؛ تكاثر (102 )، آيات 1 - 8 . ؛ «تفاخر به بيشتر داشتن،شما را غافل داشت تا كارتان و (-(پايتان‏)-) به گورستان رسيد . نه چنين است، زودا كه بدانيد! باز هم نه چنين است، زودا كه بدانيد! هرگز چنين نيست، اگر علم‏اليقين داشتيد! به يقين دوزخ را مى‏بينيد سپس آن را قطعاً به عين‏اليقين در مى‏يابيد ؛ سپس در همان روز است كه از نعمت (-( روى زمين )-)پرسيده خواهيد شد» .
از اين آيات، به روشنى استنباط مى‏شود كه انسان در زندگى دنيايى، مى‏تواند حجاب‏ها را كنار زده و از آنها گذر كند و حقايق اخروى را بيابد . اين دريافت همان شهود، احاطه خاص و علم و ادراك برتر و همان «علم‏اليقين» است كه قبل از مشاهده عينى برزخ (عين‏اليقين )، براى انسان‏هاىِ كامل، رخ خواهد داد .

پرسمان دانشجویی