بسط شریعت و دین | کتابخانه مجازی الفبا

آيا دين همانند علم قابل رشد و توسعه است؟

در پاسخ شما برادر عزيز گفته مي شود كه با توجه به آيه سوم سوره مائده دين اسلام دين كامل و جامع است و خداوند در روز غدير خم بعد از ابلاغ ولايت علي -عليه السلام- اين آيه را نازل كرد (2) و فرمود : اليوم اكملت كلم دينكم و اتممت عليكم نعمتي : امروز دين شما را برايتان كامل نمودم و نعمت خود را بر شما تمام كردم .
خداي متعال آن قدر عمر به پيامبر داد كه دين خدا را به طور كامل براي مردم بيان كرد چون مي دانيم اگر چيز ديگري لازم بود و پيامبر (ص) نفرموده بود كار خدا ناقص بود و نقص غرضي مي شد مگر خدا انسان را نيافريده بود كه راه سعادتش را بشناسد و بپيمايد ؟ همان برهان نبوت اقتضا مي كند اين پيامبري كه مي آيد آن قدر بايد عمر كند كه بتواند همه آن چه براي بشر ضرورت دارد بيان كند چون بعد از او پيامبري نخواهد آمد (3)پس با توجه به اين كه پيامبر اسلام آخرين پيامبر و ديني او هم آخرين دين الهي و جاوداني و جهاني مي باشد از نظر محتوي و حقيقت واقعي بر اين دين چيزي افزوده نمي شود و شاهد اين حرف روايتي است كه در آن آمده است : حلال محمد حلال الي يوم القيامه وحرامه حرام الي يوم القيامه (4) حلال پيامبر حلال است تا روز قيامت و حرام او هم تا روز قيامت حرام است .
ولي از آن جايي كه بشر در سير تكاملي خويش در حال پيشرفت است و با توجه به پيشرفت انسان نياز بشر به دستورات ديني بيشتر مي شود خصوصا آن جايي كه نياز به دستورات ديني بيشتر مي شود خصوصا آن جايي كه نياز به دستور ( امير ) و نياز به نهي دارد كه بشر بايد امر و نهي را از دين بگيرد و از طرفي هم روشن و واضح است كه نيازهاي بشر امروز با نياز بشر عصر پيامبر اسلام (ص) فرق دارد در حال حاضر بشر با مسائل مستحدثه اي روبرو است و كيفر مي شود در اين جاست كه بايد تكليف او را دين مشخص كند لذا گفته مي شود كه اين از اين جهت قابل پيشرفت و توسعه است كما اين كه علم در حال پيشرفت و توسعه است البته بيان دستورات ديني براي مكلف با توجه به همان اصول كلي است كه پيامبر و ائمه و قرآن بيان نموده است و به خاطر همين هم ائمه گفته اند :« علينا القاء الاصول و عليكم التفريح «(5) تفريح كردن يعني ضرع را از اصل استخراج كردن و شاخه را از تنه در آوردن .
قوانين كليه اي كه بشر لازم دارد محدوده و متناهي است يعني مي تواند محدود و متناهي باشد بنابراين قابل بيان است ولي فروع و جزئيات بي نهايت و لا تقدر و لا تحصي است .
اگر بنا بود پيامبر اكرم و ائمه (ع) همان طور كه اصول را بيان كرده اند همه فروع را هم بيان كنند ( البته فروع را نيز هرگاه سوال شده است بيان كرده اند ) بيان كردني هم نبود غير متناهي بود (6)
و علاوه مي توان گفت كه با توجه به پيشرفت علوم و توسعه دانش دين هم توسعه و گسترش مي يابد با اين معني كه با پيشرفت علوم زواياي دين براي بشر آشكار و روشن مي شود لذا باب اجتهاد و تحقيق در موضوعات مختلف ديني مثلا فلسفه كلام و فقه ، اخلاق و حقوق و ساير آموزه هاي ديني باز است و به لحاظ غناي ذاتي دين اسلام كه وحياني است قابليت جهاني شدن را دارد و به سه دليل اسلام قابليت جهاني و ايجاد تمدن مهدوي را دارد 1- اراده الهي 2- غنا و گستره عميق معارف ديني 3-جهاد وتلاش انسانهاي مومن و مسلمان معتقد .
به نقل از اداره پاسخگويي آستان قدس رضوي

پرسمان دانشجویی