جهان اجنه | کتابخانه مجازی الفبا

راجع به جهان اجنه توضيح دهيد.

چيستى جن
در عالم هستى برخى از موجودات غيرمحسوس‏اند و با حواس طبيعى قابل درك نيستند. يكى از اين موجودات جن است. جن كه در اصل معناى »پوشيدگى« دارد، از چشم انسان پوشيده است. قرآن وجود اين موجود را تصديق كرده و سوره‏اى به نام »جن« در قرآن وجود دارد. در قرآن گاهى از اين موجود به »جان« نيز ياد مى‏شود)الرحمن، آيه 39 و حجر، آيه 27).
ماهيت و حقيقت اين موجود چندان براى ما روشن نيست ولى از پاره‏اى آيات و روايات مى‏توان به برخى مشخصات اين موجود دست يافت، از جمله:
1- از آتش آفريده شده و خلق آن پيش از آفرينش انسان است)حجر، آيه 27 - الرحمن، آيه 15).
2- مانند انسان مكلف و مسؤول است)ذاريات، آيه 56).
3- دسته‏اى از آنها مؤمن و گروهى كافر، عده‏اى نيك و برخى زشت‏كردارند)جن، آيات 11 و 14 و 15 - احقاف، آيه31).
4- بعضى از آنها مرد و پاره‏اى ديگر زن هستند و توليد نسل مى‏كنند)جن، آيه 6).
5- زندگى مى‏كنند و مى‏ميرند)احقاف، آيه 1).(18)
6- داراى شعور و اراده‏اند و مى‏توانند با سرعت حركت كنند. مانند قصه حضرت سليمان و تخت بلقيس - ملكه سبا -)نمل، آيه 39 -38).
7- مسخّر انسان مى‏گردند. البته در اين رابطه در قرآن تنها به قضيه حضرت سليمان اشاره شده است كه علاوه بر پرندگان، وحوش و انسان‏ها، جن نيز در اختيار و به فرمان او بودند)نگا: نمل آيات 17 تا 39 - سبأ، آيه 14 - 12 - انبياء، آيه 82).
8- در روايات آمده است جن مؤمن براى پيامبران و امامان، مسخر مى‏شوند و خدمت مى‏كنند و كسانى كه به اذن الهى ولايتى دارند مى‏توانند جنيان كافر را نيز تحت فرمان خويش درآورند.(2)
9- از پاره‏اى آيات و روايات معلوم مى‏شود كه جنيان به پيامبر خداصلى الله عليه وآله ايمان آورده‏اند)جن، آيه 1 - احقاف، آيه 32 - 29).
اما اين كه جن در كجاى زمين قرار دارد؟ به طور واضح و مشخص مطرح نشده است، هر چند برخى از روايات به اماكنى كه جنيان در آنجا حضور بيشترى دارند اشاره كرده است. مسلم است كه جن مانند انسان موجودى جسمانى است، با اين تفاوت كه انسان از خاك و جن از آتش است. اين تعبير بيانگر قابليت‏هاى ويژه جن به دليل لطافت خاص جنس آنها مى‏باشد، ولى انسان به دليل آگاهى و شعورش از جن برتر است. طبعا همان‏طور كه انسان داراى نفس است جن نيز نفس دارد و از آنجا كه ميان روح و بدن رابطه‏اى نزديك وجود دارد، مى‏توان تصور كرد كه براى جن نيز در شرايط خاص روحى اين امكان هست كه نفس آنها گاهى با عالم بالا تماس حاصل كند؛ اما به هر روى مكان اصلى آنها همين زمين است و حتى تماس با عالم بالا طبق برخى آيات قرآن پس از تولد حضرت رسول‏صلى الله عليه وآله براى آنها ممنوع شده است.(3)

چرايى جن
با توجه به توضيحات بالا جن موجودى جسمانى است كه داراى اراده و اختيار بوده ولى از جهت آگاهى و شعور از انسان پايين‏تر مى‏باشد. اگر حكمت خلقت خصوص جن براى ما پوشيده باشد مى‏توان به طور كلى گفت: خلقت عوالم مادى و غير مادى ناشى از جود و بخشش الهى است و خدايى خدا چنين اقتضايى دارد. خداى تعالى عالم را با نظام خاصى خلق كرده و موجوداتى كه قابليت و شرايط تحقق آنها فراهم شده را وجود بخشيده است. ليكن جن هم مانند انسان موجودى است كه امكان خلقش بوده و فيض و رحمت مطلق الهى به وجود آنها تعلق گرفته است. خداوند متعال آن را همچون انسان مختار آفريده و راه كمال او را مسير معرفت و عبادت قرار داده است. »وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ«(4).
به عبارت ديگر همان فلسفه‏اى كه در مورد آفرينش انسان وجود دارد، در مورد جن نيز مطرح است.

جن و انسان
اجمالا مى‏دانيم جن گاهى در زندگى انسان تأثير گذاشته و بعضى از انسان‏ها نيز در زندگى جنيان مؤثر مى‏باشند؛ اما اين موضوع به دليل پنهان بودنش همراه با قصه‏سازى‏هاى زيادى شده كه به غالب آنها نمى‏توان اعتماد كرد.
جنى‏ها مى‏توانند با بعضى از انسان‏ها ارتباط برقرار كنند. برحسب روايات آنان با انبياء و ائمه‏عليه السلام ارتباط داشتند. گاهى نيز ارتباط بعضى از انسان‏ها با جن مشرك و كافر موجب افزايش گمراهى و طغيان آنها مى‏شد: »و انه كان رجال من الانس يعوذون برجال من الجن فزادوهم رهقا؛ و اين كه مردانى از بشر به مردانى از جن پناه مى‏بردندو آن‏ها سبب افزايش گمراهى و طغيان ايشان مى‏شدند«.(5)
بنابراين جن - چه مؤمن و چه كافر - با انسان ارتباط برقرار مى‏كند. اين موضوع به صراحت در قرآن و روايات وارد شده است.

پي نوشت ها:
1) نگا: الميزان، علامه سيد محمد حسين طباطبايى، مؤسسه مطبوعاتى اسماعيليان، چاپ پنجم1371، ج 20، ص 41.
2) نگا: مصباح يزدى، محمد تقى، معارف قرآن، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى، قم، چاپ دوم 1378 - ص 312 - 313.
3) نگا: معارف قرآن، ص311 - 309. 4) ذاريات (51)، آيه 51. 5) جن )(، آيه 6.
-----------------------

اما اين كه اصولاً طائفه جن از چه نوع پيغمبرى و شريعتى پيروى مى‏كنند؟ وضعيّت و شرايط اين موجودات پيش از آدم ابوالبشر و پس از او، و هم چنين پيش از بعثت پيامبر(ص) و بعد از ايشان چگونه مى‏باشد؟ بايستى به چند نكته اساسى توجه بكنيم:
1ـ جنس جنّ به لحاظ اينكه با انسان از نظر خلقت تفاوت دارد و از حواس انسانى پوشيده است، به طور دقيق و جزئى نمى‏توان به احوال آنان از تمامى ابعاد پى برد. تنها در محدوده معلوماتى كه قرآن و احاديث در اختيار انسان مى‏گذارد، مى‏توان اطلاعاتى را كسب كرد.
2ـ طبق صريح آيات قرآن، جن هم مثل انسان مكلف است. امّا چگونه تكليفى؟ جزئيات آن معلوم نيست. آيه 56 سوره ذاريات: «و ما خلقت الجن و الانس الا ليعبدون؛ من جن و انسان را نيافريدم مگر براي اين که مرا (به يکتايي) پرستش کنند». بر اشتراك بشر و جن در تكليف دلالت مى‏كند. هم چنين آيه 179 سوره اعراف اشاره دارد بر اينكه كفارگناهكاران جنّ هم چون انسانها اهل جهنم‏اند و در عذاب خواهند بود. نظير اين آيه، آيه 119 هود و آيه 13 سجده است. 3ـ از صريح آيه 130 سوره انعام، دو مطلب را مى‏توان استفاده كرد: يكى اينكه طائفه جن بسان تمام انسان‏ها از پيامبران الهى نمى‏توانند بى بهره باشند. يعنى جن نيز در مسير مراحل تكاملى و كسب سعادت دنيا و آخرت محتاج پيامبر است.
و ديگر اينكه پيامبر جن از جنس خود آنهاست. خداوند در همين آيه مى‏فرمايد: يا معشر الجن و الانس ألم يأتكم رسل منكم؛ (در روز قيامت گفته مى‏شود) اى گروه جن و انس،آيا پيامبرانى از بين شما براى شما نيامدند؟». ظاهر عبارت رسل منكم نشان مى‏دهد كه پيامبران جن از طائفه خود آنان مى‏باشد و خداوند با ارسال پيامبران حجت را بر آنها تمام مى‏كند. 4ـ قرآن در دو مورد به طائفه جن و چگونگى عقايد و شريعت آنان اشاره كرده، يكى آيات 29 تا 31 سوره احقاف، و ديگرى تمام آيات سوره جن. آنچه كه در آيات سوره احقاف به كار رفته، نشان مى‏دهد كه جن پيش از بعثت پيامبر(ص) از دين موسى(ع) پيروى مى‏كرده است. آيه مى‏فرمايد: انّا سمعنا كتابا انزل من بعد موسى مصدقا لما بين يديه يهدى الى الحق؛ ما كتابى را شنيديم كه بعد از موسى نازل شده، و به سوى حق هدايت مى‏كند».
اين كلام به تعبير علامه طباطبايى، اشعار و بلكه دلالت دارد بر اينكه جنّيان نامبرده به دين موسى و كتاب آن جناب مؤمن بوده‏اند، (علامه طباطبايى، ترجمه تفسيرالميزان، ج 18، ص 350، نشر مركز فرهنگى رجاء).
جن مى‏توانند با بعضى از انسان‏ها ارتباط برقرار كنند. چنان كه بعضى از آنها با انسان ارتباط برقرار مى‏كردند در مورد انبياء و ائمه(ع) در روايت آمده است كه چنين ارتباطى داشتند و گاهى نيز ارتباط جن مشرك و كافر با بعضى از انسان موجب افزايش گمراهى و طغيان آنهامى‏شدند «و انه كان رجال من الانس يعوذون برجال من الجن فزادوهم رهقا؛ و اين كه مردانى از بشر به مردانى از جن پناه مى‏بردندو آن‏ها سبب افزايش گمراهى و طغيان مى‏شوند»(جن، آيه 6).
بنابراين جن چه مؤمن و چه كافر از ايشان با انسان ارتباط برقرار مى‏كنند و اين موضوع به صراحت در قرآن و روايات و حكايات نيز وارد شده است.
جهت مطالعه بيشتر ر.ك:
1. الجن فى الكتاب والسنه، اعداد ولى زاربن شاه زالدين، دارالبشائر الاسلاميه، بيروت، چاپ اول 1996 م، ص 94 - 88 و بقيه كتاب در مورد مختصات و ماهيت جن.
2. الجن فى القرآن والسنه، عبدالامير على مهنّا، مؤسسه الاعلمى للمطبوعات، بيروت، چاپ اول، 1992م، ص 33 - 31 و بقيه مباحث هم خواندنى است.
3. الجن بين الاشارات القرآنية وعلم الفيزياء، عبدالرحمن محمد الرفاعى، مكتبه مربوسى الصغير، چاپ اول 1997م
4. جن و شيطان، عليرضا رجالى تهران، نشر نبوغ،)منبع فارسى(.ص153-189 .)
5. دانستنى‏هايى درباره جن، ابوعلى خداكرمى، ص 41 - 189

پرسمان دانشجویی