فلسفه دين | کتابخانه مجازی الفبا

فلسفه دین چیست؟

فلسفه دين: عبارت است از بررسي فيلسوفانه مفاهيم، گفتارها، دعاوي، باورهاي ديني و شواهد و دلايلي كه به سود و زيان آنها طرح مي شود.
با نيم نگاهي به مباحث فلسفه دين مي توان گفت فلسفه دين به دو معنا به كار مي رود، يا داراي دو بخش و دو جنبه است.
1. به معناي بررسي عقلاني دين، يعني بررسي گزاره هاي ديني اي كه از مضموني فلسفي برخوردارند و از مختصات دين خاصي به حساب نمي آيد مانند مسئله وجود خدا، اوصاف او و اكثر مسائلي كه در كلام قديم مورد بحث قرار مي گرفت و امروزه از مسائل فلسفه دين قلمداد مي شود.
2. معناي ديگر فلسفه دين بررسي مبادي تصوري و تصديقي دين شناسي يعني بررسي مبادي علم كلام يا الهيات است. فلسفه دين در معناي اول خود، از معرفت هاي درجه اول است و در معناي دوم جزو معرفت هاي درجه دوم.
در اين معناي دوم فلسفه دين همانند فلسفه علم است و به اين معناست كه از پيش نيازهاي علم كلام (الهيات) قلمداد مي شود.
علم كلام پيش فرض هايي دارد كه در فلسفه دين مورد تحقيق و بررسي قرار مي گيرد.
اگر فلسفه دين را به تفكر فلسفي درباره دين تعريف كنيم ويژگي هاي زير به حسب تعريف، بر آن صادق است: 1. سير آزاد عقلاني: فيلسوف دين همچون ديگر فيلسوفان از تعهد و دلبستگي پيشين و موضع گيري قبل از اثبات فارغ البال است.
2. فلسفه دين ابزاري براي آموزش دين نيست، در واقع نگاه دين مدارانه به آن لازم نيست ملحدان، شكاكان و مؤمنان به يكسان مي توانند به تفكر فلسفي در باب دين بپردازند.
3. فلسفه دين جزئي از دين نيست بلكه نگاهي بي طرفانه و از بيرون به مقولات، موضوعات و عناصر ديني است. به بيان ديگر: فيلسوف دين بازيگر فلسفه و تماشاگر دين است.
4. فلسفه دين، شاخه اي از الهيات (كلام)، نيست، بلكه شعبه اي از فلسفه است.
5. فلسفه دين تك روش است و روش آن عقلي است.
بنابراين، فلسفه دين كاوشي است عقلاني و فلسفي از منظري بيروني به دين كه به بررسي خردپذيري يا خرد گريزي گزاره هاي ديني مي پردازد و در حقيقت به بررسي پيش فرض هاي علم كلام عنايت دارد، در فلسفه دين مسائلي از اين دست مورد بررسي قرار مي گيرد: 1. مسئله «نياز بشر به دين» 2. «قلمرو دين» 3. منشأ دين 4. «تعريف دين» 5. «زبان دين» 6. «رابطه علم و دين» 7. «ذاتي و عرضي دين» 8. «دين حداقلي يا دين حداكثري و...

پرسمان دانشجویی