جایگاه ادمیان زمین یا بهشت | کتابخانه مجازی الفبا

خداوند در آيه 30 سوره مبارکه بقره اشاره به اين نموده است که جايگاه آدميان در زمين است. بنابراين چرا حضرت آدم(ع) را ابتدا در بهشت قرار داد؟

1- انسان براي زندگي در زمين خلق شده است «اني جاعل في الارض خليفه؛ من در روي زمين جانشين (نماينده اي) قرار خواهم داد» (بقره، آيه 130).

پس مي بايست دير يا زود حضرت آدم و حوا به زمين بيايند و در آنجا به زندگي خود ادامه دهند.

2- حضور حضرت آدم و حوا در بهشت، در حقيقت براي كسب آمادگي حضور در زندگي در دنيا و زمين بوده است، نه اين كه دائما در آن باشند. البته بايد توجه داشت كه حضرت آدم و حوا در بهشت جاوداني نبوده اند زيرا اين بهشت در صحنه قيامت بروز و ظهور دارد.

در اين زمينه به موارد زير توجه کنيد:

1) از مجموع آيات مربوط به خلقت انسان، استفاده مى‏شود كه آدم از ابتدا براى زندگى و مرگ در زمين خلق شده بود. به همين جهت، خداوند قبل از خلقت انسان، آن گاه كه به ملائكه خبر از آفرينش خليفه و جانشين خود مى‏دهد، محل استقرار و سكونت آن را زمين معرفى مى‏كند: «و اذ قال ربّك للملائكة انّى جاعل فى الارض خليفه قالوا اتجعل فيها من يفسد فيها؛ آن گاه كه پروردگارت فرشتگان را گفت: من در زمين جانشينى قرار مى‏دهم، گفتند: آيا در زمين كسى را مى‏گمارى كه در آن فساد مى‏كند»(بقره، آيه‏ى 30).

ماجراى سكونت آدم و حوا در بهشت و خوردن از درخت ممنوع و آشكار شدن عورت آنان، مرحله‏اى از سير نزولى انسان در مسير استقرار و سكونت در زمين بوده است. يعنى آدم از ابتدا براى سكونت در زمين خلق شده و طريق استقرار او بر زمين، طى شدن مراحلى از جمله اسكان موقت در بهشت بوده است. ابتدا خداوند اسماء را به او تعليم مى‏دهد و پس از اثبات خلافت و جانشينى آدم براى ملائكه، آنان را امر به سجده مى‏كند، آن گاه وى را در بهشت ساكن مى‏كند و از نزديك شدن به درخت خاصى منع مى‏كند. تا آن جا كه انسان با فريب شيطان از آن مى‏خورد و عورتش برايش آشكار مى‏شود و به زمين هبوط مى‏كند و در زمين مستقر مى‏شود.

2) حقيقت و هويت اصلى انسان كه همان روح است از عالمى متعالى و برتر، سير نزولى را طى كرده تا به عالم مادى و خاكى كه پائين‏ترين مرتبه‏ى وجود است، رسيده است: «ثم رددناه اسفل سافلين؛ سپس او را به پست‏ترين [مراتب] بازگردانديم»(تين، آيه‏ى 5). تا بار ديگر انسان با قوس صعودى از عالم ماده اوج گرفته و به سوى خدا بازگردد: يا ايهاالانسان انّك كادح الى ربّك كدحاً فملاقيه؛ اى انسان حقّا كه تو به سوى پروردگار خود به سختى در تلاشى، پس او را ملاقات خواهى كرد» (انشقاق، آيه‏ى 6).

آن چه در جريان سكونت آدم در بهشت و سپس نزول و هبوط به زمين، در قرآن كريم آمده است، در حقيقت بيانگر بخشى از قوس نزولى خلقت انسان است. آدم در سير نزولى، ابتدا در بهشت معهود ساكن مى‏شود، كه جايگاهي غير از بهشت موعود است اما بالاتر از عالم ماده و خاك، تا براى نزول و استقرار در زمين مهيا گردد.

علاوه بر طي برخي مراحل تکميل تکويني آدم بايد امورى را تجربه كند و ياد بگيرد تا آماده و مهياى استقرار در زمين گردد:

الف) آدم بايد بفهمد، كه دشمنى مكار و حيله‏گر دارد كه خير او را نمى‏خواهد. بلكه به دنبال آشكار كردن زشتى‏ها در اوست.

ب) آدم، قبل از هبوط به زمين، آثار تلخ و رنج‏آور مخالفت با دستورات الهى و پيروى از شيطان را تجربه مى‏كند.

ج) راه توبه و بازگشت را مى‏آموزد و آن را تجريه مى‏كند.

با توجه به مقدماتي که گذشت، پاسخ سؤال شما روشن مي شود:

اولا:داستان خلقت آدم و حوا و اسكان آنان در بهشت در سه موضع قرآن كريم آمده است. سوره‏هاى بقره، اعراف و طه. از آيات قرآن استفاده مى‏شود كه حضرت آدم، از ابتدا براى زندگى روى زمين و مردن در آن و مبعوث شدن در قيامت آفريده شده بود: «و اذ قال ربك للملائكة انى جاعل فى الارض خليفه؛ و چون پروردگارت به فرشتگان گفت: من در زمين جانشينى خواهم گماشت». اسكان دادن آنان در بهشت برزخى و خوردن از شجره ممنوعه و آشكار شدن عورات آنان، مرحله‏اى از سير نزولى بوده

است كه انسان براى استقرار در زمين مى‏بايست طى مى‏كرده است. بهشتى كه آدم و حوا در آن اسكان داده شده‏اند، نه بهشت و باغ دنيوى بوده است و نه بهشت موعود اخروى كه در آيات بسيارى تأكيد شده است زيرا: اولاً، بهشت موعود جاودانه است و كسى كه در آن وارد شود هرگز خارج نخواهد شد و ثانيا، ابليس و وسوسه‏هاى شيطانى هرگز به آن راهى ندارد. براى آگاهى بيشتر ر.ك: تفسير الميزان، ج 1، ص 127، سوره بقره، آيات 39 - 35 و ص 140 (بحث روايى.

ثانياً؛ اصلاً از ابتدا آدم براى سكونت و زندگى و مرگ روى زمين خلق شده است. سكونت در بهشت، در حقيقت مرحله‏اى از مراحل خلقت انسان براى استقرار روى زمين بوده است.

ثالثاً؛ انسان موجودى است كه از شعور و اراده برخوردار است و بشر از همان ابتدا از قدرت انتخاب و اختيار برخوردار بوده است. در داستان نزديك شدن به درخت بهشتى و خوردن از آن، انسان به اراده و اختيار از آن درخت خورد، لكن اين مقتضاى سرشت و طبيعت انسانى او بود. نوع خلقت انسان، به گونه‏اى است كه در آن مرحله به مقتضاى طبيعت انسانى‏اش از آن درخت مى‏خورد.

رابعاً؛ چنين نيست كه بشريت تقاص عمل حضرت آدم را پس مى‏دهند، بلكه آدم نماد نوع اين موجود است. انسان از ابتدا براى زندگى و مرگ در روى زمين خلق شده است و آدم نماد نوع انسان است. انسان به مقتضاى خلقت انسانى‏اش و آن چه كه در نهاد و ضميرش نهاده شده، از آن درخت مى‏خورد و زندگى زمينى را انتخاب مى‏كند.

پرسمان دانشجویی