فلسفه خلقت دو جنس مخالف | کتابخانه مجازی الفبا

بر اساس مسائل روان شناسي و با استناد به آيات قرآن و روايات علت خلقت زن و مرد يا به عبارت بهتر به دو جنس مخالف چيست؟ (از اين زاويه که اين اختلاف از نظر رشد و قرب الهي چه تأثيري دارد؟)

ابتدا فلسفه پيدايش دو جنس مخالف را از منظر قرآن کريم بررسي مي شود:

خداوند در سوره بقره آيه 187 در مورد جنس مخالف زن و مرد مي فرمايد:«هُنَّ لِباسٌ لَكُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُنَّ»؛ زنان لباس شما هستند و شما مردان لباس آنها»

اين تعبير قرآني نهايت و اوج معنوي مرد و زن و نزديکي آنها به يکديگر را بيان مي کند. در تشبيه همسر به لباس نکات و لطايف بسياري نهفته است:

1. لباس مايه زينت و آرامش است، همسر نيز مايه زينت و آرامش خانواده است.

2. لباس بايد در طرح و رنگ و جنس و اندازه مناسب انسان باشد، همسر نيز بايد کفو و همتا و متناسب با فکر و فرهنگ و شخصيت انسان باشد.

3. لباس و عيوب و کاستي هاي انسان را مي پوشاند. هر يک از زن و مرد نيز بايد عيوب و نارسايي هاي يکديگر را بپوشاند.

4. لباس انسان را از سرما و گرما و خطر برخورد اشياء به بدن حفظ مي کند، وجود همسر نيز کانون خانواده را گرم و انسان را از انحرافات حفظ مي کند.

5. دوري از لباس، مايه رسوايي است، دوري از ازدواج و همسر نيز سبب انحراف و رسوايي انسان است.

6. انسان بايد لباس خود را از آلودگي حفظ کند، هر يک از دو همسر نيز بايد ديگري را از آلوده شدن به گناه حفظ نمايند.

آيه ديگري که بيانگر فلسفه دو جنس مخالف است، آيه 21 سوره روم است: «وَ مِنْ آياتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْها وَ جَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ في ذلِكَ َلآياتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ؛ و از نشانه‏هاى او اينكه از [نوع] خودتان همسرانى براى شما آفريد تا در کنار آنها آرامش يابيد و ميانتان دوستى و رحمت نهاد آرى در اين [نعمت] براى مردمى كه مى‏انديشند قطعا نشانه‏هايى است.

در اين آيه مبارکه هدف از خلقت دو زوج، سکونت و آرامش است. و با تعبير پر معني «لِتَسْكُنُوا» مسايل بسياري را مطرح کرده است، نظير اين تعبير در آيه 189 سوره اعراف آمده است.

اين آرامش از اينجا ناشي مي شود که اين دو جنس مکمل يکديگر و مايه شکوفايي و پرورش استعدادهاي يکديگر مي شوند به گونه اي که هر يک بدون ديگري ناقص است و طبيعي است که ميان يک موجود و مکمل وجود او چنين جاذبه نيرومندي وجود داشته باشد.

اين آرامش و سکونت ذو ابعاد و داراي جنبه هاي جسمي، روحي، فردي و اجتماعي است. بيماري هايي که به خاطر ترک ازدواج براي جسم و روان انسان پيش مي آيد قابل انکار نيست. همچنين عدم تعادل روحي و رواني و ناآرامي هايي که افراد مجرد با آن دست به گريبانند کم و بيش بر همه روشن است.

از نظر اجتماعي افراد مجرد کمتر احساس مسئوليت مي کنند و به همين جهت انتحار و خودکشي در ميان مجردان بيشتر ديده مي شود و جنايات هولناک نيز بيشتر از آنها سر مي زند. هنگامي که انسان از مرحله تجرد گام به مرحله زندگي خانوادگي مي گذارد شخصيت تازه اي در خود مي يابد و احساس مسئوليت بيشتري مي کند و اين يکي از نتايج احساس آرامش در سايه ازداوج است. مرحوم علامه طباطبايي(ره) در اين باره مي فرمايند: « هر يک از مرد و زن دستگاه تناسلي دارند که با دستگاه تناسلي ديگري کامل مي گردد و از مجموع آن دو توالد و تناسل صورت مي گيرد، پس هر يک از آن دو في نفسه ناقص و محتاج به طرف ديگر است، و از مجموع آن دو، واحدي تام و تمام درست مي شود و به خاطر همين نقص و احتياج است که هر يک به سوي ديگري حرکت مي کند، و چون بدان رسد آرامش مي شود، چون هر ناقصي مشتاق به کمال است و هر محتاجي مايل به زوال حاجت و فقر خويش است و اين حالت همان شهوتي است که در هر يک از اين دو طرف به وديعت نهاده شده.(ترجمه الميزان، ج16، ص249)

مرحوم استاد شهيد مرتضي مطهري(ره) در اين باره مي گويد: « اولين مرحله اي که انسان از لاک خود فردي(خودخواهي ها و خودپسندي ها) خارج مي شود، ازدواج است. به همين دليل ازدواج در اسلام جنبه اخلاقي دارد با اينکه يک امر شواني است، و اين تنها امري است که با وجود اينکه پايه طبيعي و شهواني دارد جنبه اخلاقي دارد. و در ميان غرايز شهواني انسان هر غريزه اي که اشباع شود، اشباع آن و مستحب تعبير شده. علت اساسي اين است که هر مقدار که الفت زوجين به يکديگر بيشتر باشد، يک قدم از خود فردي خارج شده اند.

«خود» کمي که بزرگتر شد، رقيقتر مي شود، مثل مايع غليظ که وقتي آب داخلش کنند رقيق مي شود و توسعه مي يابد. تجربه نشان داده است که افرادي که در تمام عمر به خاطر هدفهاي معنوي، مجرد زندگي کرده اند و نخواسته اند زن و بچه داشته باشند که مانع رسيدن آنها به معنويات شود، در همه آنها يک نوع نقص ولو به صورت يک خامي وجود داشته است. گويي انسان يک نوع کمال روحي دارد که آن کمال روحي جز در مدرسه خانواده در هيچ مدرسه اي کسب نمي شود، مثل شجاعت در مقابل دشمن.

آيا انسان با خلوت نشستن و مبارزه کردن با هواي نفس مي تواند شجاع شود؟ شجاعت جز در مکتب جهاد علمي براي انسان حاصل نمي شود و چيزي است که اگر انسان بخواهد در روحش پيدا شود بايد در عمل درگير شود تا آن را کسب کند ... يک خصايص اخلاقي هست که انسان جز در مکتب تشکيل خانواده نمي تواند آنها را کسب کند.

تشکيل خانواده يک نوع علاقمند شدن به سرنوشت ديگران است. تا انسان زن نگيرد و بچه پيدا نکند و آن بچه شديدا عواطف او را تحريک نکند و مثلا در مواقعي که مريض مي شود او را به هيجان نياورد، يا مثلا بچه در او اثر نگذارد، علاقمند شدن به سرنوشت ديگران در او پديد نمي آيد.

با مطالعه کتاب، اين امر در او پيدا نمي شود. تجربه نشان داده است که اخلاقيون و رياضت کش ها که اين دوران را نگذرانده اند تا آخر عمر يک نوع خامي و يک نوع بچگي در آنها وجود داشته است. و يکي از علل اينکه در اسلام ازدواج يک امر مقدس و يک عبادت تلقي شده همين است. در حالي که از نظر مسيحيت، تجرد، مقدس است و تأهل پليدي است. و کساني اجازه مي گيرند متأهل شوند که تاب تجرد را ندارند، يعني اگر مجرد بمانند فاسد مي شوند و بنابراين از باب دفع افسد به فاسد مي گويند بايد ازدواج کرد. لذا پاپ از ميان مجردها انتخاب مي شود که در تمام عمر اين آلودگي را پيدا نکرده است. در اسلام بر خلاف مسيحيت است: « من اخلاق الانبياء حب النساء ... .»

پس از ازدواج اولين مرحله خروج از خود طبيعي فردي و توسعه پيداکردن شخصيت انسان است. بعد از ازدواج وقتي مي خواهيم کار کنيم، براي منِ تنها نيست، آن «من» تبديل به «ما» مي شود به طوري که انسان آن قدر به سرنوشت خانواده علاقمند است که به سرنوشت خودش، و رنج مي برد تا آنها در آسايش باشند.»(تعليم و تربيت در اسلام، ص247 و ص251)

پرسمان دانشجویی