اولين انسان، آدم(ع)؟ | کتابخانه مجازی الفبا

ما مسلمانان معتقديم كه خداوند حضرت آدم(ع) را به دليلي از بهشت بر روي زمين آورد. حال سؤال اين كه: آيا اولين موجودي كه به نام انسان بر روي زمين قرار گرفت؛ همان آدمي است كه خدواند او را همراه حوا بر روي زمين آورد؟

در اين زمينه ديدگاه هاي گوناگوني وجود دارد. برخي با استناد به پاره اي از نصوص ديني و نظريات علمي بر آنند که حضرت آدم(ع) اولين بشر يا انسان نمايي نيست كه آفريده شده و در زمين زندگي كرده است. قبل از حضرت آدم(ع) نيز انسان هايي بوده اند كه نسل شان منقرض شده است.

برخي از صاحب نظران از آيه 30 سوره بقره دليلي بر وجود بشر يا انسان نماهايي قبل از حضرت آدم(ع) استفاده كرده اند البته با اين ويژگي كه آن ها شايستگي مقام خلافت الهي را نداشته اند به همين جهت جنبه فساد و خونريزي آنان بيشتر نمايان بود. و فرشتگان بخاطر همان سابقه ذهني اعتراض كردند اما خداوند با اشاره به مقام خلافت الهي آدم ابوالبشر و انسان هاي كامل از اين نسل، فرشتگان را متوجه اشتباه آنان كرد. كه اين نوع از آدم ها تفاوت اساسي با موجودات زميني گذشته دارند.

مرحوم علامه طباطبايى(ره) در ذيل آيه 1 سوره نساء مى‏فرمايد: «از ظاهر سياق برمى‏آيد كه مراد از «نفس واحده»، آدم و مراد از «زوجها» حوا است كه پدر و مادر نسل انسانند و ما نيز از آن نسل هستيم و به طورى كه از ظاهر قرآن كريم برمى‏آيد، همه افراد نوع انسان به اين دو تن منتهى مى‏شوند. از آيه شريفه برمى‏آيد كه نسل موجود از انسان، تنها به آدم و همسرش منتهى مى‏شود و جز اين دو نفر، هيچ كس ديگرى در انتشار اين نسل دخالت نداشته است».

زمين شناسان «ژئولوژيست ها» معتقدند كه عمر نوع بشر بيش از ميليون‏ها سال است و بر اين گفتار خود، از فسيل آثارى از انسان‏ها و نيز ادله‏اى از اسكلت سنگ شده انسان‏هاى قديمى آورده‏اند، كه عمر هر يك از آنها بيش از پانصد هزار سال است.

اين اعتقاد ايشان است؛ اما ادله‏اى كه آورده‏اند قانع كننده نيست. دليلى نيست كه بتواند اثبات كند اين فسيل‏ها، بدن سنگ شده اجداد همين انسان‏هاى امروزى است كه بتواند بلكه مي تواند از انسان‏هايى باشد که قبل از آفرينش آدم ابوالبشر در زمين زندگى كرده و سپس منقرض شده اند و اين پيدايش انسانها و انقراضشان تكرار شده باشد تا پس از چند دوره، نوبت به نسل حاضر رسيده باشد. قرآن كريم به طور آشكار، كيفيت پيدايش انسان در زمين را بيان نكرده كه آيا ظهور اين نوع موجود (انسان) در زمين، منحصر در همين دوره فصلى است كه ما در آن قرار داريم و يا دوره‏هاى متعددى داشته و دوره ماانسان‏هاى فعلى آخرين ادوار آن است.

در بعضى از روايات وارده از ائمه(ع) مطالبى آمده كه سابقه ادوار بسيارى از بشر را قبل از دوره حاضر اثبات مى‏كند.

در كتاب توحيد، ج 1، ص 277 از امام صادق(ع) روايتى آورده كه در ضمن آن به راوى فرموده: شايد شما گمان مى‏كنيد كه خداى عز و جل غير از شما هيچ بشر ديگرى را نيافريده است. نه، چنين نيست؛ بلكه هزار هزار آدم آفريده كه شما از نسل آخرين آنها هستيد.

مرحوم صدوق در كتاب خصال، ج 2، ص 652، ح 54 از امام باقر(ع) روايت كرده كه فرمود: خداى عز وجل از روزى كه زمين را آفريده، هفت عالم را در آن خلق (و سپس منقرض كرده است) كه هيچ يك از آن عوالم از نسل آدم ابوالبشر نبوده‏اند و خداى تعالى همه آنها را ازپوسته روى زمين آفريد و نسلى را بعد از نسل ديگر ايجاد كرد و براى هر يك، عالمى بعد از عالم ديگر پديد آورد تا در آخر، آدم ابوالبشر را بيافريد و ذريه‏اش را از او منشعب ساخت...، (ترجمه تفسيرالميزان، ج 4، ص 221 -231).

پرسمان دانشجویی