حقيقت انسان | کتابخانه مجازی الفبا

حقيقت انسان چيست؟

بنا بر نظر برخي دانشمندان مانند الکسيس کارل، انسان موجودي ناشناخته است اما عظمت حقيقت انسان را شايد در اين کلام بلند بتوان نمايش داد که امام صادق(ع) فرموده است: «من عرف نفسه فقد عرف ربه»؛ هر کس خودش را شناخت همانا پروردگارش را شناخته است.»، (مصباح الشريعه، ص 13)

با نگاهي نو به اين حديث مي توان گفت هر کس خداوند را به خوبي بشناسد، حقيقت انسان را به خوبي درک کرده است. حقيقت انسان نفخه اي از روح خداست که قابليت تجلي صفات جمال و جلال را دارا مي باشد از اين رو از انسان به عنوان خليفه خدا ياد شده است.

و همان گونه که ذات غيبي خداوند از دسترسي افکار و اوهام به دور است. گستره توانمنديهاي روح آدمي نيز به آساني قابل شمارش و شناخت نيست.

تنها مي توانيم به انواع کارکردهاي روح آدمي و مراتب تدبير او اشاره کنيم.

روح آدمي که حقيقت او را تشکيل مي دهد. در يک مرتبه تدبير کننده رشد و فعاليت هاي فيزيولوژي بدن مي باشد. در مرتبه فراتر حواس پنجگانه و ادراکات حسي را تدبير مي کند. در مرتبه فراتر نيروي شهوت و غضب و خيال آدمي را تدبير مي کند. و در مرتبه فراتر نيروي عقل و قوه تشخيص درستي و نادرستي را تدبير مي کند. و در مرتبه بالاتر قلب و نيروي گرايش به صورت شوق با تنفر را تدبير مي کند.

البته هر يک از صاحبان علوم براي انسان تعريفي دارند. به طور مثال برخي انسان را حيوان ناطق ناميده اند. که در حقيقت جنس و فصل مميز منطقي او را از ديگر موجودات تبيين کرده اند. و برخي به شرح اسم انسان اکتفا کرده اند که حقيقت او را از «انس يا نسيان» دانسته اند و برخي از نظريه پردازان غربي حقيقت انسان را تفکر او يا قدرت شکاکيت او دانسته اند. براي آگاهي بيشتر در اين باره ر.ک به:

1. دهنوي، حسين، انسان شناسي ، انتشارات مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(قدس سره).

2. رجبي، محمود، انسان شناسي، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره)، زمستان 1379.

3. واعظي احمد، انسان از ديدگاه اسلام، دفتر همکاري حوزه و دانشگاه، تهران 1377.

4. سبحاني، جعفر، منشور جاويد، ج 4، مؤسسه امام صادق(ع)، قم ، زمستان 1375.

5. نصري، عبدالله، مباني انسان شناسي در قرآن، مؤسسه فرهنگي دانش و انديشه معاصر، تابستان 1379.

پرسمان دانشجویی