ارشاد شخص به فرائض دینی | کتابخانه مجازی الفبا

سؤالي دارم و مي خواهم مرا راهنمايي کنيد. فردي را مي شناسم که اصلا به نماز و روزه و ديگر فرائض ديني اعتقاد ندارد، در واقع تنها به وجود خداي تعالي و رستاخيز معتقد است. درضمن او اين نظر را دارد که يک انسان نيز مي تواند سخني مانند قرآن مجيد بياورد (نعوذ بالله). به جهت اين که ايشان به مطالعه و کتاب خواني علاقه زيادي دارند، مي خواستم کتابي را از دکتر مطهري و يا ديگر نويسندگان به من معرفي کنيد تا به لطف پروردگارايشان هدايت شوند.

تلاش و كوشش جهت هدايت و تشويق افراد به طرف خدا و تقويت ايمان آنها كاري بس ارزشمند است . دعوت مردم به آشنايي با دين و عبادت خداوند از برجسته ترين و متعالي ترين امور است. چنانچه در روايتي رسول خدا(ص) فرمود: هر كس بتواند يك نفر را هدايت كند و به طرف دين جذب نمايد، ارزش آن برتر از تمام چيزهايي است كه خورشيد بر آنها مي تابد.

براي ترغيب و تشويق به انجام فرائض ديني ، ابتدا بايد زيربناهاي فكري افراد را مورد بررسي قرار داده و در اصلاح آن كوشيد. ديدگاه فرد در مورد خداوند، جهان هستي، انسان، معاد و ... اموري است كه نتيجه مستقيم بر ايمان فرد دارد . تقويت و اصلاح اين مباني تأثير زيادي بر ايمان انسان مي گذارد.

قدم بعدي چشيدن و مزه كردن ايمان است. اگر كسي شيريني و لذت ايمان به خدا را حس كند و از انجام كارهاي ديني لذت ببرد ، هرگز نسبت به آنها بي تفاوتي نشان نمي دهد. به همين جهت در دعاها آمده است: «اللهم اذقني حلاوه ذكرك : خدايا شيريني ياد خودت را به من بچشان».

قدم سوم پرهيز از اموري است كه انسان را از توجه به خدا غافل مي كند. گر چه ياد خدا و ارتباط عاشقانه با او بسيار لذت بخش است و هيچ لذتي به پاي آن نمي رسد ، ولي اگر لذت هاي مادي و شيطاني كه رسيدن به آنها بسيار آسان است و روز به روز متنوع تر و گسترده تر مي شود، در زندگي فرد وارد شود، كم كم او را از توجه به خدا باز مي دارد و ايمان او را ضعيف مي كند.

حال با توجه به اين سه مطلب، راهكارهاي زير را جهت تقويت ايمان فرد و نزديك كردن او به دين پيشنهاد مي كنيم، اما قبل از آن اين نكته را يادآوري مي كنيم كه هدايت و ارشاد ديگران به طرف خدا امري تدريجي است كه لازمه آن صبر و بردباري و تلاش دائمي است و نمي توان انتظار داشت يك مرتبه افراد به همه چيز برسند. بايد سعي كنيم قدم به قدم پيش رويم. اين راهكارها عبارتند از:

1. او را به مطالعه كتاب هاي مفيد در زمينه هاي مذهبي تشويق كنيد . گاهي هم كتاب هاي جالب را كه براي او مناسب است خودتان مطالعه كنيد و خلاصه آن را برايش بگوييد، به اين صورت كه اگر مي توانيد با او قرار بگذاريد و در يك زمان مناسب اين كار را بكنيد. شما مي توانيد اين كار را به بهانه اينكه مي خواهيد از او كمك بگيريد تا اشتباهات شما را اصلاح كند ، انجام دهيد. زيرا در غير اينصورت ممكن است زير بار اين كار نرود.

2. نصيحت و تذكر مستقيم سودي ندارد. سعي كنيد مطالبتان را غير مستقيم به او بگوييد.

3. قبل از اينكه بخواهيد تذكري به او بدهيد بهتر است نكات مثبت او را برجسته كنيد. و او را به عنوان فردي موفق جلوه دهيد و طوري وانمود كنيد كه تذكرات شما براي بهتر شدن وضعيت او است.

4. داشتن روابط صميمي و دوستانه تأثير سخن شما را چند برابر مي كند پس سعي كنيد دائما او را مورد محبت و نوازش قرار دهيد و او را از بهترين دوستان خود معرفي كنيد.

5. گاه گاهي از او بخواهيد اشتباهاتتان را به شما تذكر دهد تا احساس كند نظرات او را قبول داريد و به آن احترام مي گذاريد.

6. سعي كنيد وي را به شركت فعال در تشكلهاي مذهبي دانشگاه تشويق كنيد و از اعضاي آنها بخواهيد به او توجه و احترام لازم داشته باشند.

7. او را به شركت در مراسم جذاب مذهب مثل زيارت عاشورا ، دعاي توسل و مانند آن تشويق كنيد و روحيه توبه و انابه و مناجات با خدا را در او به وجود آوريد.

8. تا جايي كه ممكن است ارتباط او را با لذايذ حرام مثل نوارها و سي دي هاي غير مجاز و شركت در مجالس آلوده ، رابطه با جنس مخالف و مانند آن قطع يا محدود كنيد، زيرا اينگونه برنامه ها در تخريب ايمان جوانان بسيار مؤثر است.

9. آينده نگري، احساس مسئوليت و توجه به عالم آخرت را در او ايجاد كنيد.

10. از صميم قلب براي موفقيت خودتان و براي هدايت او دعا كنيد و بدانيد كه اگر در كارتان جديت و اخلاص داشته باشيد ، حتما موفق مي شويد، اگر هم موفق نشديد اجرتان پيش خدا محفوظ است و از اين جهت جاي نگراني نيست.

11. سعي كنيد با رفتارتان او را دعوت به دين و ارزشهاي ديني كنيد «كونوا دعاه الناس بغير السنتكم» پيامبر فرمود مردم را با غير زبان به دين دعوت كنيد. زيرا مشاهده رفتار ديگران در تأثير پذيري انسان بسيار مؤثر است. اين كار هم به نفع شماست يعني عملا خود شما كمال پيدا مي كنيد و هم باعث تشويق و تحريض ايشان براي عمل كردن به احكام و ارزشهاي دنيوي مي شويد.

12. به نظر مي رسد خلأ عمده‏اى كه موجب ترك نماز از سوى فرد مزبور شده است مشكل فكرى است. ظاهرا ايشان در فلسفه نماز دچار اشتباه شده و آن گاه نتيجه نادرستى گرفته است.

بنابراين راه اصلاح وى نيز تصحيح انديشه ايشان است كه البته كار آسانى هم نيست و نيازمند فرصتى طولانى و نيز استفاده از روش‏هاى اصولى و تدابير خردمندانه است.

براى نمونه بايد با زبانى خوش و همراه با محبت به ايشان تفهيم كرد كه: نماز اولاً، نياز روحى و روانى هر انسانى است زيرا آدمى بدون ياد خدا گم گشته‏اى حيران در ظلمت سراى جهان است الا بذكر اللّه‏ تطمئن القلوب،(رعد، آيه 28) بالاخره رابطه اين انسان با آفرينش چيست. آيا مى‏تواند در قبال آن بى‏تفاوت باشد، نماز پاسخى به اين نياز فكرى و اين سئوال اساسى انسان است.

ثانيا، نماز دعوت كننده انسان به خير است. نمازهاى پنجگانه همانند چراغ‏هايى هستند كه در مسير طولانى و پيچ در پيچ و ظلمانى زندگى مسير انسان را مشخص مى‏سازند و او را به راه مى‏خوانند تا اسير ديو و دد نگردد و متاع خويش را به دزدان واننهد.

ثالثا، نماز زير بناى تشكيل جامعه اسلامى و تشكل آن است. هنگامى كه در ساعات معين همه مسلمانها رو به يك قبله مى‏ايستند و با اذكار و حركاتى معين به درگاه خدا عبادت مى‏كنند. عالى‏ترين هماهنگى عميق در پرتو عبادت الهى در مسلمانان شكل مى‏گيرد و....

نماز، عملى است كه در مجموعه عقيده توحيدى، داراى معنا و فلسفه است. پس در آغاز بايستى اين مجموعه شناخته شود تا نماز جايگاه خود را در ذهن و انديشه فرد باز نمايد.

آنچه كه موجب مى‏گردد و برخى از نماز، رويگردان باشند و يا نسبت به آن تساهل كنند، ندانستن فلسفه نماز و يا دركى غلط از آن است. برخى چنين مى‏پندارند كه نماز انسان، نيازى را از خداوند برطرف مى‏كند كه البته خيالى واهى است. خداوند نيازى به هيچ مخلوقى ندارد. ازاين‏رو آنچه كه به عنوان عبادات بر آن تأكيد شده، جملگى در جهت كمال انسان است.

13. ضمنا خودتان نيز با مطالعه در اين زمينه سعى كنيد آمادگى بيشترى براى مقابله با چنين افكارى در خود پديد آوريد كتابهاى زير در مورد نماز توصيه مى‏شود.

راز نماز محسن قرائتى

راز نماز بى‏آزار شيرازى

پرواز در ملكوت امام خمينى

از ژرفاى نماز آيت‏الله خامنه‏اى

اين است نقش عبادات محمد باقر صدر

کيمياي محبت، محمدي ري شهري،

فضيلت هاي فراموش شده، شيخ عباس تربتي

14. رفتار شما با وى نيز بايد به گونه‏اى باشد كه تحت تأثير اخلاق، عواطف و نحوه برخوردتان قرار گيرد به افكار و انديشه‏هاى شما - به عنوان يك فرد نماز خوان مذهبى - علاقه‏مند شود و با نفوذ در قلب و دل او، بتوانيد تغييرى در فكر وانديشه وى ايجاد كنيد؛ بنابراين:

الف) حتى المقدور در كارها پيش قدم باشيد.

ب) اگر مشكلي براى وى ايجاد شد، با كمال خوش‏رويى به او در جهت رفع مشكلش كمك كنيد.

ج) او را سرزنش و توبيخ نكنيد (به خصوص در برابر دوستان و آشنايان) و از جر و بحث و مجادله با وى پرهيز كنيد.

د) جملات، مقالات و كتاب‏هايى كه در زمينه اهميت و نقش و آثار نماز نوشته شده، تهيه و يا به وى معرفى كنيد و يا به گونه‏اى در معرض ديد او قرار دهيد تا بخواند.

مطمئنا با اصلاح نگرش فکري و اعتقادي وي و پر کردن خلأ فکري وي درباره نماز، اهميت و فلسفه نماز توجه کافي به نماز خواهد داشت. اميد است شما در اين مسير تأثيرگذار باشيد.

درباره عظمت قرآن به اين کتابها ارجاع داده شود

- مصطفي صادق رافعي، اعجاز قرآن، تهران، بنياد قرآن 1361

- قرآن در نظر اروپاييان، شهيد باهنر، مجله انديشه اسلامي دفتر اول، 1362، ص 209

- قرآن و کتاب هاي ديگر آسماني، هاشمي نژاد

- قرآن، تورات، انجيل و علم، موريس برکاي، ترجمه مهندس ذبيح الله دبير، تهران، دفتر نشر هرفنگ اسلامي

پرسمان دانشجویی