برتری امام (ع) یا قرآن | کتابخانه مجازی الفبا

آيا مقام قرآن بالاتر است يا مقام امام؟ آيا اينکه مي گويند بشر اشرف مخلوقات است جنبه روايي دارد؟ مگر بشر از قرآن هم که بشر نيست، بالاتر است؟!

1ـ در هیچ آیه و روایتی بشر به عنوان اشرف مخلوقات معرّفی نشده ؛ آنچه قرآن کریم و روایات اهل بیت (ع) بیانگر آن هستند این حقیقت است که انسان کامل (انسان بالفعل ) اشرف از جمیع انواع مخلوقات می باشد ؛ که البته انسان کامل نیز دارای مراتب است و بین انسانهای کامل ، چهارده معصوم اشرف آنان و نبی اکرم (ص) در میان آنها ، در اوج شرافت وجودی است.
بنا بر این ، نوع بشر به خاطر آنکه همواره انسانهای کامل در میان افراد آن وجود دارد اشرف انواع می باشد ؛ ولی بسیاری از افراد بشر بالقوّه اشرف مخلوقات هستند نه بالفعل ؛ لذا اگر استعدادهای الهی وجود خود را تماماً شکوفا نموده و تبدیل به انسان کامل و خلیفةالله گردند ، اشرف انواع مخلوقات خواهند بود ، در غیر این صورت ممکن است هم سطح ملائک مقرّب یا ملائک غیر مقرّب یا در سطح حیوانات یا حتّی پایین تر از آن باشد. از اینرو در قرآن کریم گاه از برخی انسانها با صفاتی حیوانی یا شیطانی یا جمادی یاد شده است.
« ... آنها همچون چهارپايان ، بلكه گمراهترند ؛ اينان همان غافلانند.» (الأعراف : 179)
« آيا گمان مى‏برى بيشتر آنان مى‏شنوند يا مى‏فهمند؟! آنان فقط همچون چهارپايان ، بلكه گمراهترند.» (الفرقان :44)
« فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ الْكَلْب‏ ـــ مثل او همچون سگ است. » ( الأعراف : 176)
« كسانى كه مكلّف به تورات شدند ولى حق آن را ادا نكردند، مانند درازگوشى هستند كه كتابهايى حمل مى‏كند.» (الجمعة:5 )
« سپس دلهاى شما بعد از اين واقعه سخت شد؛ همچون سنگ، يا سخت‏تر» (البقرة:74)
« وَ كَذلِكَ جَعَلْنا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوًّا شَياطينَ الْإِنْسِ وَ الْجِن ـــــ ‏اينچنين در برابر هر پيامبرى، دشمنى از شياطين انس و جنّ قرار داديم.» ‏(الأنعام:112)
« بگو: پناه مى‏برم به پروردگار مردم... از شرّ وسوسه‏گر پنهانكار، كه در درون سينه انسانها وسوسه مى‏كند،خواه از جنّ باشد يا از انسان.» (ناس: 1ـ 6)
2ـ امّا اگر منظور از قرآن کریم همین کتاب نوشته شده با مرکّب بر صفحه کاغذ است ، شکّی نیست که انسان کامل از آن برتر است ؛ چون کاغذ و مرکّب که فضیلتی ندارند و الفاظ هم که اموری اعتباری بوده تداعی کننده ی معانی می باشند ؛ لذا قداست آنها به خاطر حمل معانی وحیانی است. امّا اگر مراد از قرآن کریم معانی الفاظ آن باشد باز انسان کامل بر آن برتری دارد ؛ چرا که تمام آن معانی در ذهن انسان کامل نقش بسته است ؛ پس ذهن شریف او بر آن معانی احاطه ی وجودی دارد. امّا اگر مراد از قرآن کریم صورت ملکوتی او در عالم ملکوت یا فراتر از آن صورت جبروتی او در عالم جبروت باشد باز انسان کامل از آن برتر است ؛ چرا که سیطره ی وجودی انسان کامل فراتر از ملکوت و جبروت اهل آن دو عالم می باشد. امّا اگر مقصود از قرآن کریم صورت لاهوتی آن در عالم اسماء الله باشد ، در آن صورت دوگانگی بین انسان کامل و قرآن وجود ندارد تا از برتری یکی بر دیگری سخن گفته شود ؛ چرا که صورت لاهوتی قرآن کریم همان علم خداوند متعال بر جمیع مخلوقات است که انسان کامل نیز در مرتبه ی علم الهی ، عین علم خدا و خزانه ی علم اوست.
امام صادق (ع) فرمودند: « نَحْنُ تَرَاجِمَةُ وَحْيِ اللَّهِ نَحْنُ خُزَّانُ عِلْمِ اللَّه‏ ــــ ماییم بازگوکننده ی وحی خدا و ماییم خزانه های علم خدا. » (إعلام الورى بأعلام الهدى ،ص284 )

امام صادق (ع) فرمودند: « يَا أَبَا بَصِيرٍ نَحْنُ شَجَرَةُ الْعِلْمِ وَ نَحْنُ أَهْلُ بَيْتِ النَّبِيِّ وَ فِي دَارِنَا مَهْبِطُ جَبْرَئِيلَ وَ نَحْنُ خُزَّانُ عِلْمِ اللَّهِ وَ نَحْنُ مَعَادِنُ وَحْيِ اللَّه‏ ــــــ ای ابابصیر ماییم درخت علم و ماییم اهل بیت نبی (ص) و فرودگاه جبرئیل در خانه ی ما بود و ماییم خزانه های علم خدا و ماییم معادن وحی خدا.» (أمالي الصدوق ،ص307 )
« روزی مردی به امام سجّاد (ع) گفت: مرا از حدیثی خبر دهید که تنها مربوط به خود شما باشد! امام فرمودند: ماییم خزانه های علم خدا و وارث وحی خدا و حمل کنندگان کتاب خدا ، ... » ( بحار الأنوار ، ج‏65 ،ص 138 )
رسل خدا فرمودند: « ... لَنَا كَرَائِمُ الْقُرْآنِ ـــ کرامتهای قرآن برای ما (اهل بیت) است.» ( بحار الأنوار ، ج‏23،ص 76 )
و امیرمومنان (ع) فرمودند: « فِيهِمْ كَرَائِمُ الْقُرْآنِ وَ هُمْ كُنُوزُ الرَّحْمَن ــــ در ائمه اهل بیت است کرامتهای قرآن و ایشانند گنجهای خدوند رحمان.» ( نهج البلاغة ،خطبه 154)
خداوند متعال درباره ی قرآن کریم فرمود: « ِ وَ نَزَّلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ تِبْياناً لِكُلِّ شَيْ‏ء ــــ و ما اين كتاب را بر تو نازل كرديم كه بيانگر همه چيز است. » (النحل:89) و در مورد امیرمومنان علی (ع) فرمود: « وَ يَقُولُ الَّذينَ كَفَرُوا لَسْتَ مُرْسَلاً قُلْ كَفى‏ بِاللَّهِ شَهيداً بَيْني‏ وَ بَيْنَكُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتابِ ـــــ آنها كه كافر شدند مى‏گويند: «تو پيامبر نيستى.» بگو: «كافى است كه خداوند، و كسى كه علم كتاب(قرآن) نزد اوست، ميان من و شما گواه باشند »(الرعد :43) اهل بیت (ع) فرمودند: آنکه تمام علم کتاب نزد اوست علی بن ابی طالب می باشد. همچنین خداوند متعال فرمود: « وَ كُلَّ شَيْ‏ءٍ أَحْصَيْناهُ في‏ إِمامٍ مُبينٍ ــــــ و همه چيز را در امام آشكار كننده‏اى برشمرده‏ايم. » ( يس:12) . امام باقر (ع) فرمودند: « چون اين آيه نازل شد که : « وَ كُلَّ شَيْ‏ءٍ أَحْصَيْناهُ في‏ إِمامٍ مُبينٍ » دو مرد در همان مجلس برخاسته و گفتند يا رسول اللَّه آیا آن امام مبین تورات است؟ فرمودند: نه . گفتند: آیا آن انجيل است؟ فرمودند: نه. گفتند: آیا آن قرآن است؟ فرمود: نه. در این هنگام امير مومنان على بن ابى طالب وارد مجلس شد ، رسول خدا (ص) فرمودند: آن امام مبین اين شخص است ؛ به راستى اوست آن امامى كه خداى تبارك و تعالى علم هر چيز را در وجود او بر شمرده است.» ( أمالي الصدوق ، ص170)
حاصل کلام اینکه چهارده معصوم که اشرف جمیع مخلوقاتند ، همانند قرآن کریم مظهر علم خدا بوده در عالم لاهوت عین قرآنند و دوگانگی آنان تنها در عوالم پایین تر است ؛ همانگونه که همه ی آن بزرگواران نور یگانه اند ولی در عالم مادّه چهارده صورت پذیرفته اند ؛ کما اینکه انبیاء همگی از نور لاهوتی این بزرگواران پدید آمده اند. امیرمنان (ع) خطاب به سلمان فارسی و ابوذر غفاری فرمودند: « منم خضر آن عالمی که موسى در پی او بود منم معلّم سليمان بن داود و منم ذو القرنين و منم قدرت خدا . ای سلمان و ای اباذر! منم محمّد و محمّد من است ؛ من از محمّدم و محمّد از من است ؛ خداوند مى‏فرمايد: مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ يَلْتَقِيانِ بَيْنَهُما بَرْزَخٌ لا يَبْغِيانِ. ای سلمان و ای اباذر! مُرده ی ما نَمُرده و غائب ما دور نشده و كشته‏هاى ما هرگز كشته نشده‏اند. ای سلمان و ای اباذر! من امير هر مرد و زن مؤمنم چه گذشتگان و چه آيندگان ؛ مرا با روح عظمت تائيد كرده‏اند من يكى از بندگان خدايم مبادا ما را خدا بناميد و جز آن درباره ی فضل ما هر چه مايليد بگویيد که به كنه فضل ما نخواهيد رسيد و حتّى مقدارى از يك دهم آن را نمی توانيد بيان كنيد ؛ چون ماییم آيات و دلائل خدا و حجّتها و خليفه ها و امينان و امامان او و ماییم وجه اللَّه و عين اللَّه و لسان اللَّه. به وسيله ی ما بندگان خدا عذاب می شوند و به وسيله ی ما پاداش داده می شوند.» ( بحار الأنوار ، ج‏26،ص6 )

پرسمان دانشجویی