خلقت انسان از خاك | کتابخانه مجازی الفبا

چطور از خاک انسان به وجود مي آيد و از همان خاک حشرات و حيوان و گياه؛ انسان و بقيه موجودات که هيچ کدام استحقاق و قابليتي براي چگونه موجود گشتن ندارند پس چگونه از يک خاک چيزهاي متفاوت با قابليت و تکليف متفاوت ايجاد مي گردد؟ آيا همان گونه که زندگي حشرات و حيوانات کم ارزش است انسان نيز اين گونه است؟

آنچه در مورد اصل خلقت انسان از خاك، در متون ديني وارد شده است به معني خلقت اوليه است. با اين توضيح : منظور اين است كه اولين موجود از اين نسل خاكي (كه حضرت آدم مي باشد) اصل خلقت او خاك است يعني خداوند با تغيير و تحولاتي در خاك , صورتي آفريد و آنگاه از روح خود در آن دميد و موجودی به نام حضرت آدم خلق شد. ... .
روشن است كه خداوند به خاك خاصيت هاي مختلفي عطا كرده است كه مي تواند چيزهاي مختلفي را با رنگ و شكل هاي مختلفي از خود بروز دهد و اين مطلب در حقيقت به شگفتي هاي خلقت برمي گردد . و از طرف ديگر وجود اين خاصيت عجيب و غريب در خاك، منافاتي با اختلاف مراتب و تفاوت مراتب وجودي آن مخلوقاتي كه از خاك به وجود مي آيند ندارد , يعني هم پذيرفتني است كه ريشه و اصل و حقيقت همه اينها از خاك است و هم قابل قبول است كه هر كدام از آنها داراي نوعي جداگانه از قوه و استعداد و كمالات ذاتي ... مي باشند.
و بعلاوه اراده خداوند بر اين تعلق گرفته است كه از ميان چيزهايي مختلفي كه از خاك بوجود مي آيند به بعضي قوه اختيارو اراده را عنايت فرمايد كه در نتيجه آنها مكلف باشند و بعضي از اين موهبت برخوردار نباشند به عبارت ديگر مكلف بودن انسانها به خواص خاك مربوط نمي شود بلكه به اراده خداوند و روح الهي كه در انسان دميده شده مربوط مي شود

با دقت در ایات قرانی روشن مى‏گردد كه تمامى آيات قرآنى كه از خلقت آدم از تراب، و يا گل يا امثال آن خبر مى‏دهد، همه براین مدعا دلالت مى‏كند، كه خلقت او خصوصیت خاصی داشته است و گرنه ديگر براى آدم مزیتى نمى‏ماند، كه تنها خلقت او را مطرح نموده و بفرمايد من او را از خاك يا گل خلق كرده‏ام..
پس اگر فرموده: إِنِّي خالِقٌ بَشَراً مِنْ طِينٍ و يا مى‏فرمايد: وَ بَدَأَ خَلْقَ الْإِنْسانِ مِنْ طِين».
همه دلالت دارد بر اينكه خلقت آدم با خلقت ساير افراد بشر و ساير جانداران فرق داشته است و حتی برتری هایی داشته است .

و در سوره حجر آيه 26 مى‏فرمايد: وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ مِنْ صَلْصالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ ما انسان را از گل خشكيده كه از گل بد بوى آفريده شده بود گرفتيم .
ما انسان را از صلصال (خاك خشكيده‏اى كه به هنگام برخورد با چيزى صدا مى‏كند) كه از حمإ مسنون (گل تيره رنگ و متغير و بدبو) گرفته شده بود آفريديم.
- گل تيره و روح خدا.
جالب اينكه از اين آيات به خوبى استفاده مى‏شود كه انسان از دو چيز مختلف آفريده شده كه يكى در حد اعلاى عظمت، و ديگرى ظاهرا در حد ادنى از نظر ارزش.
جنبه مادى انسان را گل بد بوى تيره رنگ (لجن) تشكيل مى‏دهد، و جنبه معنوى او را چيزى كه به عنوان روح خدا از آن ياد شده است.

و به همين دليل، قوس صعودى اين انسان آن قدر بالا است كه بجايى مى‏رسد كه جز خدا نبيند، و قوس نزوليش آن قدر پائين است كه از چهار پايان هم پائينتر خواهد شد (بَلْ هُمْ أَضَلُّ) و اين فاصله زياد ميان قوس صعودى و نزولى خود دليل بر اهميت فوق العاده اين مخلوق است.
و نيز اين تركيب مخصوص دليل بر آن است كه عظمت مقام انسان به خاطر جنبه مادى او نيست، چرا كه اگر به جنبه ماديش باز گرديم لجنى بيش نمى‏باشد..
اين روح الهى است كه با استعدادهاى فوق العاده‏اى كه در آن نهفته است و مى‏تواند تجليگاه انوار خدا باشد، به او اينهمه عظمت بخشيده و براى تكامل او تنها راه اين است كه آن را تقويت كند و جنبه مادى را كه وسيله‏اى براى همين هدف است در طريق پيشرفت اين مقصود به كار گيرد .
لازم به ذکر است که قبل از آفرينش انسان، دسته ای از موجودات جاندار و بى‏جان (مانند سنگ، گياه و حيوان) وجود داشته‏اند كه هر كدام با ويژگى‏هاى خاصى در اين جهان، به صورت ايستا يا متحرك، آفريده شده بودند. از سوى ديگر موجودات غيرمادى مانند فرشتگان، وجود داشتند كه هر كدام با مسئوليت و وظيفه خاصى، نقشى در جريان حيات اين دنيا ايفا مى‏كردند. علاوه بر آن دو گروه، خداوند متعال انسان را با اختيارات گسترده‏تر، آفريد، به طورى كه با بهره‏بردارى از امكانات جهان هستى، توانايى حضور در عرصه‏هاى مختلف را داشته باشد و امكان سقوط به پايين‏ترين دركات تا صعود به بالاترين درجات مراتب كمال براى او وجود داشته باشد. به گونه‏اى كه بتواند با اختيار خود پست‏تر از حيوان گردد و يا لياقت تعليم فرشتگان را داشته باشد.
چنان كه قرآن مجيد در معرفى انسان‏هاى پست مى‏فرمايد: «أُولئِكَ كَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِكَ هُمُ الْغافِلُونَ» اعراف (7)، آيه 179 . «آنان همانند چهارپايان بلكه گمراه‏ترند. (آرى‏) آنها همان غافل ماندگانند».
و از سوى ديگر خداوند متعال حضرت آدم(ع) را به عنوان نماد آدميت به مقامى رساند كه معلم فرشتگان شد. «قالَ يا آدَمُ أَنْبِئْهُمْ بِأَسْمائِهِمْ» بقره (2)، آيه 32 . «فرمود: اى آدم! ايشان (فرشتگان‏) را به اسامى آنان خبر ده».
با این بیان جواب قسمت اخر سوال هم روشن شد .

پرسمان دانشجویی