صفات فعليه | کتابخانه مجازی الفبا

صفات فعليه خدا را اثبات بفرماييد؟

معمولاً اوصاف خداوند را به دو بخش تقسيم مى‏كنند: صفات ذات و صفات فعل.
صفات ذات را به دو بخش تقسيم كرده‏اند: صفات جمال و صفات جلال.
منظور از صفات جمال، صفاتى است كه براى خداوند ثابت است (صفات ثبوتيه نيز مى‏گويند) مانند: علم، قدرت و ازليت، ابديت و منظور از صفات جلال، صفاتى است كه از خداوند نفى مى‏شود مانند: جهل، عجز، جسمانيت و... و به اين صفات، صفات سلبيه نيز گفته مى‏شود.
منظور از صفات فعل، صفاتى است كه به افعال خداوند بستگى دارد، يعنى قبل از آن كه آن فعل از او صادر شود آن وصف بر او اطلاق نمى‏گردد و بعد از صدور آن فعل توصيف به آن وصف مى‏شود مانند خالق، رازق، محيى، مميت. تا خلقت و آفرينشي از خداوند صادر نگردد او را نمي توان به صفت خالق متصف ساخت و همچنين است در مورد ساير صفات فعلي خداوند. در واقع ، انسان با نظر به مقام فعل و عمل خداوند صفاتي را انتزاع مي كند و به خداوند نسبت مي دهد بر خلاف صفات ذاتي كه تنها ذات خداوند براي درك چنين صفاتي كافي است. به هر حال ، تمام دانشمندان اسلامي متفقند بر اينكه: صفات افعال چيزي غير از ذات و زايد بر آن مي باشد.
. چند مورد از صفات خداى سبحان كه در خارج است و حاكى از ذات و فعل ذات بارى‏تعالى است، اشاره مى‏شود.
- 1خالق و رازق بودن خداوند. مسلما اين صفت، قبل از آن كه مخلوقى را بيافريند و روزى دهد، بر او اطلاق نمى‏شد؛ يعنى، وصف خالق و رازق در بيرون قبل از خلق صادق نبود. اين بدين‏معنا نيست كه قدرت بر خلقت و روزى دادن نبود. قدرت موجود بود اما صدق اين اوصاف بعد از خلق است. به هر روي اصل وجود جهان دليل بر صفت خالقيت خداست.
-2فاطر، بارى، فالق، تواب، كريم، حميد، رحمن، رحيم و ساير اوصاف.

توضيحي درباره نحوه انتزاع صفات فعليه
اگر صفات فعليه به لحاظ منشأ ذاتي آنها در نظر بگيريم بازگشت آنها به صافت ذاتيه است مانند اينکه خالق يعني کسيکه قدرت بر آفرينش دارد را در نظر بگيريم بنابراين ويژگي صفات فعليه اينست که قوام اين صفات به «اضافه» و لحاظ رابطه بين خدا و خالق است و صفات اضافه ي نيز مي‌گويند. و در واقع تمام صفات فعلي خداوند به صفات ذاتي او باز مي گردد. او خالق است يعني قدرت بر آفريدن دارد و قدرتقدرتمند را آنگاه انسان در مي يابد كه جلوه اي از آن را ببيند. در واقع صفات فعل الهي ، نگريستن به ذات خدا از منظر انسان است. چون ما او را از پايين به نظاره بنشينيم او را لايق صفاتي مي بينيم كه اعمال و كارهاي او به ما نشان مي دهد.

براى آگاهى بيشتر ر.ك:
- 1الهيات، جعفر سبحانى، ج 1
2 - پيام قرآن، مكارم شيرازى، ج 4
- 3 شناخت صفات خدا، جعفر سبحانى
4- آموزش كلام اسلامى، محمد سعيدى‏مهر، ج 1

پرسمان دانشجویی