زيارت اهل قبور | کتابخانه مجازی الفبا

ارتباط روح و بدن پس از مرگ چگونه است و آيا زيارت اهل قبور، آثار دنيوى و اخروى دارد؟

براساس آيات و روايات، ارتباط خاصى ميان روح انسان در برزخ و بدن مادى او در قبر خاكى وجود دارد. اين ارتباط، در اصل از ارتباط روح و بدن مادى- كه در طول زندگى دنيوى با يكديگر نوعى اتحاد داشته‏اند- سرچشمه مى‏گيرد. ارتباط مزبور با قطع تعلّق روح از بدن، پس از مرگ، به كلى از ميان نمى‏رود؛ بلكه يك نوع ارتباط در حدّ پايين‏ترى ميان روح برزخى و بدن مادى و خاكى وجود دارد. اين ارتباط در حد و اندازه‏اى نيست كه در زندگى دنيوى و در دوران تعلّق روح به بدن وجود داشت؛ بلكه در ميزانى ضعيف‏تر و با كيفيتى ديگر است. از اين رو روح‏ به رغم حضورش در عالمى فوق ماده، توجّه خاصى به بدن مادى و نقطه‏اى دارد كه بدن خاكى در آن هست. براساس همين «ارتباطِ» قبر خاكى با قبر برزخى»، دستورات و احكام خاصى در باب تشييع جنازه، كفن و دفن، احترام و استحباب زيارت قبور، دعا، طلب رحمت و مغفرت بر سر قبرها و نظاير آنها، در شريعت اسلامى وجود دارد.

ارتباط روح با قبر خاكى، موجب مى‏شود كه بتوان از اين طريق، بهتر با روح رابطه برقرار كرد و نيز توجّه او را جلب نمود. بدين جهت در روايات، تأكيد فراوانى بر زيارت قبور، دعا، طلب رحمت و مغفرت و تلاوت قرآن كريم بر سر قبرها شده است. اين آداب در هر جايى، براى مردگان خوب است؛ ولى به دليل ارتباط قبر برزخى با قبر خاكى، بر انجام دادن اين آداب بر سر قبرها، تأكيد بيشترى شده و از استحباب بيشترى برخوردار است.

از طرفى ارواح نيز براساس اين ارتباط، از حضور مؤمنان مسرور و مبتهج مى‏شوند. امام صادق عليه السلام مى‏فرمايد: «قسم به خداى متعال! مردگان، رفتن شما را [بر سر قبورشان‏] مى‏دانند و با حضور شما مسرور مى‏شوند و با شما انس مى‏گيرند و بهره‏مند مى‏گردند» «1».

امّا مهم‏ترين اثر دنيوى زيارت اهل قبور براى انسان، تذكّر مرگ و يادآورى اين رخداد مهمّ است. اين خود، موجب باز داشتن انسان از بازى‏هاى دنيوى، «2» مانع دست زدن به كارهاى زشت و ناروا، «3» باعث‏ انجام دادن اعمال و كردار نيك، «1» سبب بى‏رغبتى و كم خشنودى از دنيا «2» و زمينه‏ساز عبرت آموزى است «3».

رو به گورستان دمى خامش نشين آن خموشان سخنگو را ببين‏

ليك اگر يك رنگ بينى خاكشان نيست يكسان حالت چالاكشان‏

شحم و لحم زندگان يكسان بود آن يكى غمگين، دگر شادان بود

تو چه دانى تا ننوشى قالشان ز آنكه پنهان است بر تو حالشان‏

بشنوى از قال‏هاى و هوى را كى ببينى حالت صد توى را «4»

از کتلب پرسمان دانشجویی-فرجام شناسی

پرسمان دانشجویی