تكامل در برزخ‏ | کتابخانه مجازی الفبا

آيا تكامل در عالم برزخ امكان دارد؟

اگر جواب مثبت است، اين تكامل چگونه است؟

«نظام برزخى»، هرچند نتيجه‏اى از حركت آدمى در دنيا است؛ ولى دنباله و تداوم آن، به شمار مى‏رود و اين حركت، در جهت سير به سوى خداوند است؛

به طورى كه چه بسا بر اثر سختى‏هاى مرحله برزخ و يا باقيات صالحات، برخى معايب و نقايص از بين رود و يا برخى كمالات، قابليت‏ها و خصوصيات جديد به دست آيد. علاوه بر اينكه با گذراندن دوران برزخ، آدمى لياقت ورود به عالم حشر را مى‏يابد و احكامى متناسب با احكام و آثار نظام حشرى را دارا مى‏شود.

از اين حقيقت با عنوان «تكامل برزخى» ياد مى‏شود كه بيانگر تداوم حركت و تحوّل در «نظام برزخى» است.

جهت فهم بهتر حركت و تكامل در برزخ، توجه به چند نكته لازم و بايسته است:

يكم. همه انسان‏ها- چه خوب و چه بد- براساس بازگشت كلى هستى به سوى خدا، در حركت‏اند و اين براساس سنن حاكم بر وجود و مقتضاى آن است؛ چه اين حركت براساس عشق به خداوند و طلب و خواستن باشد و چه با ردّ و انكار كمال بى‏نهايت و يا با عناد، مخالفت، عصيان و طغيان در برابر خداوند همراه باشد.

دوم. براى ورود به هر عالمى، بايد روح و بدن متحول شده و قابليت و لياقت ورود به نظام بعدى را كسب كنند و اين تحول بايد در حدى باشد كه سنخيت پذيرش احكام، آثار و قوانين آن نظام را پيدا كند.

سوم. آنچه از آيات و روايات استفاده مى‏شود، دلالت بر اين دارد كه روح پس از ورود به «عالم برزخ»، براساس نظام برزخى و مسيرى كه در نظام دنيايى داشته، به سير و حركت خود ادامه مى‏دهد؛ البته تحمّل فشارها و سختى‏ها در نظام برزخى موجب تزكيه و طهارت روح مؤمن است و تا حدودى كه عالم برزخى اقتضا مى‏كند، قسمت مهمى از حجاب‏ها از چهره روح كنار زده مى‏شود و اين همان تكامل روح است.

به عنوان مثال مؤمنى كه مسيرش در دنيا به سوى خداوند است، ولى در عين حال سخن چين نيز است؛ اين صفت ناپسند و زشت در نظام برزخى، برايش تمثّل مى‏يابد و بر او مسلّط مى‏شود؛ چرا كه اين عمل ناروا در دنيا بر روح، عقل و فكر او مسلّط بوده و در واقع بر او تسلط داشته و انسانيت او را تحقير مى‏كرده است. باطن اين كردار، در برزخ ظاهر مى‏شود؛ آن هم به شكل خاصى كه به طور مدام او را تهديد مى‏كند.

براى رهايى از اين صفت بد، بايد در «نظام برزخى» در حد آن عالم و به اقتضاى احكام و آثار آن نظام، فشارها و سختى‏ها را تحمل كند تا پاك شود.

براى شخص كافر و معاند نيز، فرو رفتن بيشتر در ضلالت، عناد و طرد و دورى از خداوند است و حركت او به سوى «لقاى خداوند با اسماى غضب» خواهد بود «1».

__________________________________________________

(1). ر. ك: عروج روح، صص 113- 132، معاد يا بازگشت به سوى خدا، ج 1، صص 329- 348.

پرسمان دانشجویی