عصمت و شهوت | کتابخانه مجازی الفبا

اگر پيامبران و امامان عليهم السلام مثل ما انسانند،

يعنى داراى قواى شهوانى و نفسانى‏اند و هم ميل به خوبى‏ها دارند و هم ميل به بدى‏ها، پس چطور مى‏شود كه از هر گناه و اشتباهى معصوم باشند؟

منشأ اين اشكال آن است كه گمان شده است لازمه وجود غرايز و قواى نفسانى و شهوانى در آدمى انجام حتمى گناه و معصيت است؛ اين برداشتى نادرست مى‏باشد. وجود اميال متضاد و برخوردارى انسان از قواى شهوانى، حكمت‏ها و فلسفه‏هاى ارزشمندى دارد. از طرف ديگر اين قوا عامل حتمى گناه نيست، بلكه تنها زمينه‏ساز و فراهم‏كننده شرايط درونى ميل به گناهان است.

در مقابل عقل و فطرت نيز وجود دارد و انسان مى‏تواند در ميان دو گزينه نيك و بد يكى را برگزيند و ديگرى را فروگذارد.

انبيا نيز همچون ديگران برخوردار از قواى انسانى‏اند و از همين رو زمينه انجام گناه در آنها وجود دارد، امّا صِرف وجود زمينه يك چيز براى تحقّق آن كافى نيست و وجود آن را حتمى و ضرورى نمى‏سازد. از ديگر سو عوامل ديگرى چون درك حقيقت گناه، علم به عواقب وخيم آن و انگيزه بسيار نيرومندى براى پاك زيستن نيز در انبيا وجود داشته كه مانع و سدّى استوار در برابر لجام گسيختگى نَفْس و گرايش آنان به گناه گرديده است. معصومان به كمك اين عوامل توانسته‏اند به خوبى خود را كنترل نموده و از هر لغزشى دور بمانند. بنابراين بايد توجّه داشت كه:

1. قوام انسانيّت به گناه يا خطا كردن نيست.2. وجود زمينه‏هاى گناه مستلزم حتميّت و وقوع آن نيست.

3. انسان در عين دارا بودن زمينه‏هاى گناه، دارنده عوامل و ويژگى بازدارنده نيز هست و با اختيار خود مى‏تواند خوب يا بد را برگزيند.

4. معصومان اگرچه برتر و فراتر از انسان نيستند، اما انسان‏هاى برترى هستند.

پس اگر برخى حقيقت و صورت واقعى گناه را به درستى درك نكرده و انگيزه نيرومندى براى ترك معصيت ندارند و همواره خود را در اسارت هواهاى نفسانى مى‏يابند، نبايد پاكان و اولياى الهى را با خود مقايسه كرده و آنچه را كه فراتر از سطح انديشه و كردار خويش است، انكار كنند.

كار پاكان را قياس از خود مگير گر چه ماند در نبشتن شير و شير

جمله عالم زين سبب گمراه شد كم كسى ز ابدال حق آگاه شد

همسرى با انبيا برداشتند اوليا را همچو خود پنداشتند

گفته اينك ما بشر ايشان بشر ما و ايشان بسته خوابيم و خور

اين ندانستند ايشان از عما هست فرقى در ميان بى‏منتها

هر دو گون زنبور خوردند از محل ليك شد زان نيش و زين ديگر عسل‏

هر دو گون آهو گيا خوردند و آب زين يكى سرگين شد و زان مُشك ناب‏

هر دو نى خوردند از يك آبخور اين يكى خالى و آن ديگر شكر

صدهزاران اين چنين اشباه بين فرقشان هفتاد ساله راه بين «1»شايد اين پرسش به ميان آيد كه اگر پيامبران و امامان عليهم السلام ميل و قواى شهوانى داشته باشند ولى گناه نكنند؛ چه ضرورتى دارد كه چنين نيرو و قوايى را داشته باشند؟!

در اين باره گفتنى است كاركرد قواى شهوانى تنها در گناه نيست، بلكه كاركردهاى مثبت فراوانى نيز دارد، به طورى كه ميل به ازدواج، تشكيل خانواده و استمرار نسل بشرى همگى برون داد نيروى شهوت در وجود آدمى است.

آنچه نكوهش شده است كاربرد اين نيرو در خارج از چارچوب شرع و قانون است. افزون بر آن هنر انسان بودن و استحقاق ثواب به آن است كه شخص با داشتن نيروى شهوت و غضب، بتواند خود را كنترل كند و گرايش‏ها و كنش‏هاى خود را تسليم حكم عقل و شرع نمايد.

پرسمان دانشجویی