مصحف حضرت على عليه السلام‏ | کتابخانه مجازی الفبا

منظور از مصحف (قرآن) حضرت على عليه السلام چيست؟ آيا با قرآن‏هاى موجود تفاوت دارد؟

پس از رحلت رسول اكرم صلى الله عليه و آله، ياران و اصحاب آن حضرت به جمع آورى آيات قرآن اقدام كردند.

حضرت على عليه السلام- كه از همه ياران پيامبر صلى الله عليه و آله به مواقع تنزيل و تأويل قرآن آگاه‏تر بود- پيش از همه به اين كار اقدام كرد و آيات قرآن را با ويژگى‏هاى خاصى كه خواهد آمد، در يك جا و كنار هم قرار داد و به مردم عرضه كرد؛ لكن به دلايلى مورد استقبال و پذيرش دستگاه رسمى خلافت واقع نشد. امام على عليه السلام آن را به خانه بر گرداند و بنا بر روايتى فرمود: از اين پس هرگز آن را نخواهيد ديد. آن مصحف پس از امام عليه السلام، نزد فرزندان و امامان معصوم عليهم السلام باقى ماند.

گفتنى است قرآن‏ها يا نسخه‏هايى از قرآن- كه منسوب به امام على بن ابى‏طالب و در بعضى از موزه‏ها و كتابخانه‏ها موجود است- نمى‏تواند از نظر تاريخى و شواهد و قراين، متعلق به آن حضرت باشد.

ويژگى‏هاى مصحف حضرت على عليه السلام‏

مصحف امام على عليه السلام، نسبت به ديگر مصحف‏ها، از امتيازات فراوانى برخوردار

بود؛ از جمله:

1. براساس ترتيب نزول، تنظيم شده بود. «1»

2. قرائت مصحف آن حضرت، مطابق با قرائت پيامبر صلى الله عليه و آله بود و اختلاف قرائت در آن راه نداشت.

3. مشتمل بر اسباب و مكان نزول آيات و نام اشخاصى بود كه آيات در شأن آنان نازل گشته بود.

4. جوانب كلى و تأويل آيات- به گونه‏اى كه آيه، محدود و مخصوص به زمان يا مكان يا شخص خاصى تلقى نگردد- در اين مصحف روشن شده بود. «2»

بنابراين مصحف امام على عليه السلام، قرآن ديگرى يا مشتمل بر آياتى غير از آنچه در قرآن‏هاى موجود است، نيست. تفاوت عمده آن در ترتيب و اشتمال بر توضيحات و اطلاعات جانبى (مانند شأن نزول و ...) است كه در فهم قرآن، تأثير به سزايى دارد.

چنان كه خود آن حضرت فرمود:

لقد جئتهم بالكتاب مشتملًا على التنزيل والتأويل‏

«3»؛ «من قرآن را همراه با توضيحات مربوط به نزول و تأويل آن عرضه كردم».

و نيز فرمود: «آيه‏اى بر پيامبر صلى الله عليه و آله نازل نشد، مگر آنكه بر من خوانده و املا فرمود و من آن را با خط خود نوشتم و نيز تفسير و تأويل و ناسخ و منسوخ و محكم و متشابه هر آيه را به من آموخت و مرا دعا فرمود تا خداوند فهم و حفظ آن را به من مرحمت فرمايد. از آن روز تا به حال، هيچ آيه‏اى را فراموش نكرده و هيچ دانش و شناختى را كه پيامبر صلى الله عليه و آله به من آموخته و من آن را نوشته‏ام، از دست نداده‏ام» «4».

پرسمان دانشجویی