حديث ثقلين | کتابخانه مجازی الفبا

حديث ثقلين چه مى‏گويد و نقش آن در اثبات امامت حضرت على و ديگر امامان چيست؟

حديث به تعبير ديگر احاديث ثقلين از روايات متواتر و مورد اتفاق شيعه و سنى است1. اين روايت بيانگر استراتژى جاودان و پايدار يعنى راهبرد پيروى از قرآن و اهل بيت است. تأكيدات پيامبر(صلى‏الله‏عليه‏وآله) و نحوه سخن گفتن در اين باره كمترين ترديدى بر كسى باقى نمى‏گذارد. با توجه به نقل گسترده اين حديث در منابع اهل سنت، به ذكر آن از همان منابع بسنده مى‏كنيم.<BR/>  در صحيح مسلم آمده است پيامبر فرمود: اى مردم همانا من بشرى هستم كه نزديك است پيك الهى مرا رسد و دعوت حق را اجابت كنم، پس در ميان شما دو چيز گرانبها مى‏گذارم: «اول آنها كتاب خدا و ديگرى اهل بيتم».<BR/>  در مسند احمد حنبل آمده است: «همانا من در ميان شما دو جانشين قرار مى‏دهم كه يكى عظيم‏تر از ديگرى است: كتاب خدا، ريسمان كشيده شده ما بين آسمان و زمين و عترت خود يعنى اهل بيتم. اين دو از يكديگر جدايى‏ناپذيرند تا در كنار حوض كوثر بر من وارد شوند».<BR/>  در صحيح ترمذى از پيامبر نقل شده است: «اى مردم در ميان شما چيزى مى‏گذارم كه اگر به آن تمسك كنيد هرگز گمراه نخواهيد شد و آن عبارت است از: كتاب خدا و عترتم».<BR/>  از اين سخن پيامبر چنين نتيجه مى‏گيريم: <BR/> 1. گرانبها بودن اهل بيت‏<BR/>  ابن حجر مكى مى‏نويسد: «رسول خدا قرآن و عترت را ثَقَلين ناميد».<BR/>  ثَقَل هر چيز گرانبها و پر ارج را گويند و كتاب و عترت اين گونه‏اند زيرا هر يك از آن دو گنجينه علوم لدنى و اسرار و حكمت‏هاى الهى‏اند. از اين رو پيامبر به آن دو فراخوانده و سفارش نموده است2. <BR/> 2. عصمت و حجيت اهل بيت‏<BR/>  قرار دادن قرآن و اهل بيت در كنار يكديگر و تأكيد بر لزوم پيروى و انفكاك‏ناپذيرى آن دو آشكارا بر عصمت اهل بيت دلالت دارد؛ چرا كه قرآن كتاب معصوم خداست و ابتلا به هر گناه و آلودگى انفكاك و جدايى از قرآن مى‏باشد و هماهنگى و انطباق كامل با كتاب معصوم الهى مساوى با عصمت است.<BR/>  استاد توفيق ابو اعلم نويسنده و دانشمند مصرى مى‏نويسد: «پيامبر(صلى‏الله‏عليه‏وآله) اهل بيت خود را به كتاب عزيز خداوند مقرون ساخته است. كتابى كه هرگز در او باطل نفوذ نخواهد كرد و هرگز از يكديگر جدا نخواهند شد. واضح است كه صدور هر نوع مخالفت با احكام دين افتراق و جدايى از قرآن محسوب مى‏گردد، در حالى كه پيامبر خبر از عدم جدايى اين دو داده است. از همين‏رو حديث دلالتى آشكار بر عصمت اهل بيت دارد و پيامبر كه اين حديث را در مواقف بسيارى ذكر كرده در پى اين هدف است كه امت خود را صيانت كرده و آنان را سفارش به استقامت بر تمسك به اين دو نموده تا در امور مختلف اعم از اعتقادات و فروع به ضلالت و گمراهى گرفتار نشوند»3.<BR/>  آيةاللَّه مكارم شيرازى نيز بر آن است كه: «اهل بيت معصومند زيرا جدايى‏ناپذير بودن آنها از قرآن از يك سو و لزوم پيروى بى‏قيد و شرط از آنان از سوى ديگر، دليل روشنى بر معصوم بودن آنها از خطا و اشتباه و گناه است. چرا كه اگر آنها گناه يا خطايى داشتند از قرآن جدا مى‏شدند و پيروى از آنان مسلمانان را از ضلالت و گمراهى بيمه نمى‏كرد و اين كه مى‏فرمايد با پيروى از آنان در برابر گمراهى‏ها مصونيت داريد دليل روشنى بر عصمت آنهاست»4. <BR/> 3. پايندگى تا قيامت‏<BR/>  جدايى‏ناپذيرى تا حوض كوثر نشانگر اين است كه پيامبر در صدد تعيين يك استراتژى جاودانه و دائمى براى امت بوده و نشانگر آن است كه همواره هاديان و پيشوايانى از اهل بيت در ميان وجود دارند.<BR/>  ابن حجر آورده است: «اين حديث نشانگر وجود كسانى از اهل بيت همراه قرآن است كه همچون قرآن شايستگى تمسك و پيروى تا قيامت را دارا باشند»5.<BR/>  آيةاللَّه مكارم شيرازى نيز مى‏نويسد:<BR/>  «اين به خوبى نشان مى‏دهد كه در تمام طول تاريخ اسلام فردى از اهل‏بيت وجود دارد و همان گونه كه قرآن هميشه چراغ هدايت است آنها نيز هميشه چراغ هدايتند. پس بايد كاوش كنيم و در هر عصر و زمان آنها را پيدا كنيم»6. <BR/> 4. لزوم پيروى از هر دو<BR/>  اين كه پيامبر فرمود تا به آن دو چنگ زنيد گمراه نخواهيد شد و برخى از ديگر تعابير آن حضرت لزوم پيروى از هر دو را نمايان ساخته و هر حركت و شعارى كه به گسست آن دو انجامد را انحرافى و ضلالت بار معرفى مى‏كند.<BR/>  علامه مناوى مى‏گويد: «در اين حديث اشاره بلكه تصريح به اين است كه قرآن و عترت دو قلويى را مى‏مانند كه رسول خدا آن دو را پس از خود معرفى فرموده و از امت خواسته است كه به خوبى با آن دو برخورد نموده و آنها را بر خود مقدم دارند و در دين خود به آنها چنگ زنند»7.<BR/> 5. كيستى اهل بيت‏<BR/>  پيامبر در مواقع مختلف اهل بيت و امامان ايشان را معرفى كرده‏اند عمرخطاب از پيامبر پرسيد: آيا بايد به همه اهل بيت تمسك كنيم؟<BR/>  پيامبر فرمود: «خير، بلكه به اوصياى اهل بيتم، اول آنها برادر و وزير و وارث و خليفه‏ام در ميان امت و آن كسى كه ولى هر مؤمنى است (امام على‏(عليه‏السلام))، پس از او فرزندم حسن و بعد از او فرزندم حسين است، آنگاه نه نفر از فرزندان حسين يكى پس از ديگرى»8.<BR/>  بنابراين حديث فوق به خوبى ولايت و لزوم تبعيت از اهل‏بيت‏(عليهم‏السلام) و در رأس آنان اميرمؤمنان‏(عليه‏السلام) را اثبات و آنان را براى هميشه بزرگترين مرجع دينى در كنار قرآن و همسنگ و همسوى و همراه آن معرفى مى‏كند.----------------------------<BR/>  <BR/><BR/>  1 در كتاب براهين اصول المعارف الالهيه و العقائد الحقه للاماميه، نگاشته ابوطالب تجليل، ص 334-339، 65 سند از منابع اهل سنت در رابطه با اين حديث ذكر گرديده است.<BR/>  2 ابن حجر، الصواعق المحرقة، ص 90.<BR/>  3 آيةاللَّه مكارم شيرازى، فاطمةالزهرا، ص 75.<BR/>  4 آيةاللَّه مكارم شيرازى، پيام قرآن، ج 9، ص 75 و 76.<BR/>  5 الصواعق المحرقة، ص 149.<BR/>  6 آيةاللَّه مكارم شيرازى، همان.<BR/>  7 فيض الغدير، ج 2، ص 174.<BR/>  8 فرائد السمطين، ج 1، ص 317. نيز بنگريد: پرسش 28.

پرسمان دانشجویی