علم حضرت علي(ع) | کتابخانه مجازی الفبا

در مورد علم حضرت علي(ع) که معروف است «علي در علم است» مي خواستم بدانم. زماني از آن حضرت(ع) يک سؤال را به 15 صورت پرسيدند و ايشان هر بار به گونه اي متفاوت به يک سؤال پاسخ دادند. مي خواهم بدانم اين سؤال چه بود و ايشان چه پاسخ هايي به اين سؤال داده اند؟

آنچه در منابع روايي شيعه وجود دارد اين است كه: پيامبر اسلام در مورد علي (ع) فرمودند: « من شهر علم هستم و علي باب آن شهر است». (بحار، ج 40،ص 200) وقتي خوارج اين حديث را كه - از سلمان فارسي نقل شده بود - شنيدند به علي (ع) حسادت ورزيدند و ده نفر از آنها گرد هم آمده تصميم گرفتند تك تك نزد علي (ع) بروند و هر ده نفر سؤال مشترك و يكساني را از علي (ع) بپرسند،‌ پيش خود گفتند: اگر علي (ع) به اين پرسش جواب يكساني داد، مي فهمين كه علي (ع) علم و دانشي ندارد و اگر به هر كدام از ما پاسخي متفاوت داد سخن پيامبر در مورد علم و دانش علي (ع) صحيح مي باشد.
آن سؤال واحد اين بود كه: «العلم افضل ام المال؛ علم بهتر است يا ثروت»؟
نفر اول وارد شد و اين سؤال مذكور را از علي (ع) پرسيد؛ حضرت در پاسخ گفتند: علم بهتر است. آن پرسشگر گفت: به چه دليل علم بهتر است؟
حضرت فرمودند: «زيرا علم ميراث انبياء الهي است ولي مال و ثروت ميراث قارون و هامان و فرعون است».
آن نفر اول نزد دوستان خود بازگشت و آنها را به پاسخ علي (ع) آگاه نمود.
نفر دوم نزد علي رفت و همان سؤال را مطرح كرد. حضرت در پاسخ فرمودند: «علم بهتر است، زيرا مال و ثروت را تو نگهباني و حراست مي كني در حالي كه علم از تو نگهباني و حراست مي كند».
آن فرد دوم دوستان خود را از اين پاسخ آگاه كرد. نفر سوم رفت و همين سؤال را پرسيد، علي (ع) در پاسخ فرمودند: «علم بهتر است زيرا صاحب ثروت و مال دشمنان زيادي دارد در حالي كه صاحب علم داراي دوستان زيادي است».
او نيز نزد دوستان خود بازگشت و نفر چهارم نزد علي (ع) رفت و سؤال را تكرار كرد. علي (ع)‌ در پاسخ فرمودند: «علم بهتر است، زيرا مال و ثروت را اگر در آن تصرف كرده و مصرف كني از آن كاسته مي شود ولي علم را اگر در آن تصرف كرده و مصرف كني زيادتر و افزون تر مي شود».
علي (ع) در پاسخ به نفر پنجم فرمودند: «علم بهتر است. زيرا صاحب مال و ثروت در جسم مردم بخيل و پست خوانده مي شود ولي صاحب علم و ارزش با بزرگي و كرامت از او ياد مي شود».
ايشان در پاسخ به نفر ششم فرمودند: علم بهتر است، زيرا ثروت از اين كه مورد اسراف قرار گيرد، مورد ترس است ولي علم و دانش مورد اسراف و ريخت و پاش قرار نمي گيرد و خوفي از اين جهت براي علم وجود ندارد».
علي (ع) در پاسخ به نفر هفتم فرمودند: «علم بهتر است،‌ زيرا مال و ثروت با گذشت زمان كهنه و فرموده و مندرس مي شود (زوال پذيري ثروت)، در حالي كه علم و دانش با مرور زمان كهنه و فرسوده نمي شود».
علي (ع)‌ در پاسخ به نفر هشتم فرمودند: «علم بهتر است زيرا ... (پاسخ به نفر هشتم در اصل روايت نيامده و شايد توسط راوي مورد نسيان قرار گرفته باشد)
علي (ع) در پاسخ به نفر نهم فرمودند: «علم برتر است، زيرا مال و ثروت باعث قساوت قلب و سنگدلي مي شود در حالي كه علم و دانش موجب نورانيت و صفا قلب مي گردد».
علي (ع) در پاسخ به نفر دهم فرمودند: «علم بهتر است،‌زيرا صاحب مال و ثروت دچار تكبر و خودبزرگ بيني مي شود در حالي صاحب علم خاضع و فروتن است و در خود احساس فقر و مسكنت مي كند». بعد همگي اعتراف كردند به علم و دانش علي (ع) و گفتند: خدا و رسولش راست گفتند، بدرستي علي (ع) باب علم و دانش است. علي (ع) در اين هنگام فرمودند: «به خدا سوگند اگر همه خلق و مردم تا زماني كه زنده بودند از من همين سؤال را مي نمودند به هر كدام از آنها پاسخي متفاوت از پاسخ ديگري مي دادم تا آخر هر».
اين روايت در كتاب «الامام علي بن ابي طالب» نوشته احمد رحماني همداني، چاپ فتاهي، ناشر منير، تهران، 1417، ص 142 آمده است.

پرسمان دانشجویی