تقيه و مصلحت | کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کانال ارتباطی از طریق پست الکترونیک :
support@alefbalib.com
نام :
*
*
نام خانوادگی :
*
*
پست الکترونیک :
*
*
*
تلفن :
دورنگار :
آدرس :
بخش :
مدیریت کتابخانه
روابط عمومی
پشتیبانی و فنی
نظرات و پیشنهادات /شکایات
پیغام :
*
*
حروف تصویر :
*
*
ارسال
انصراف
از :
{0}
پست الکترونیک :
{1}
تلفن :
{2}
دورنگار :
{3}
Aaddress :
{4}
متن :
{5}
فارسی |
العربیه |
English
ورود
ثبت نام
در تلگرام به ما بپیوندید
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ...
همه موارد
عنوان
موضوع
پدید آور
جستجو در متن
: جستجو در الفبا
در گوگل
...جستجوی هوشمند
صفحه اصلی کتابخانه
پورتال جامع الفبا
مرور منابع
مرور الفبایی منابع
مرور کل منابع
مرور نوع منبع
آثار پر استناد
متون مرجع
مرور موضوعی
مرور نمودار درختی موضوعات
فهرست گزیده موضوعات
کلام اسلامی
امامت
توحید
نبوت
اسماء الهی
انسان شناسی
علم کلام
جبر و اختیار
خداشناسی
عدل الهی
فرق کلامی
معاد
علم نفس
وحی
براهین خدا شناسی
حیات اخروی
صفات الهی
معجزات
مسائل جدید کلامی
عقل و دین
زبان دین
عقل و ایمان
برهان تجربه دینی
علم و دین
تعلیم آموزه های دینی
معرفت شناسی
کثرت گرایی دینی
شرور(مسأله شر)
سایر موضوعات
اخلاق اسلامی
اخلاق دینی
تاریخ اسلام
تعلیم و تربیت
تفسیر قرآن
حدیث
دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات
سیره ائمه اطهار علیهم السلام
شیعه-شناسی
عرفان
فلسفه اسلامی
مرور اشخاص
مرور پدیدآورندگان
مرور اعلام
مرور آثار مرتبط با شخصیت ها
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی
مرور مجلات
مرور الفبایی مجلات
مرور کل مجلات
مرور وضعیت انتشار
مرور درجه علمی
مرور زبان اصلی
مرور محل نشر
مرور دوره انتشار
گالری
عکس
فیلم
صوت
متن
چندرسانه ای
جستجو
جستجوی هوشمند در الفبا
جستجو در سایر پایگاهها
جستجو در کتابخانه دیجیتالی تبیان
جستجو در کتابخانه دیجیتالی قائمیه
جستجو در کنسرسیوم محتوای ملی
کتابخانه مجازی ادبیات
کتابخانه مجازی حکمت عرفانی
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران
کتابخانه تخصصی ادبیات
کتابخانه الکترونیکی شیعه
علم نت
کتابخانه شخصی
مدیریت علاقه مندیها
ارسال اثر
دانشنامه
راهنما
راهنما
تقيه و مصلحت
کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
فارسی
کتاب الکترونیکی
میانگین امتیازات:
امتیاز شما :
تعداد امتیازات :
0
تقيه و مصلحت
ویرایش اثر
کلید واژه اصلی :
شبهات متفرقه
سوال:
آيا حصول معرفت فقط باعقل امکان پذير است؟چرا؟ فرق تقيه بامصلحت؟ فرق معرفت بادرک؟
پاسخ تفصیلی:
1ـ معرفت بر دو گونه است. معرفت حصولي (مفهومي) و معرفت حضوري(اتّحاد با خود حقيقت).
در معرفت حضوري يا شهودي، هيچ ابزار ادراكي به كار گرفته نمي شود؛ بلكه خود نفس آدمي است كه با خود معلول تماسّ مستقيم پيدا نموده آن را ادراك مي نمايد. مثلاً ادراك ما از خودمان، از عقل داشتن خودمان، از اراده داشتن خودمان، از صور ذهني خودمان، از شادي و غم خودمان و ... ادراك حضوري است؛ يعني ما براي درك اين امور، نيازي به حواسّ پنجگانه يا عقل نداريم. اگر نفس آدمي قوّت بگيرد، مي توان امروي بيرون از خود را هم به همين نحو ادراك نمايد، كه در عرفان، از آن با عنوان كشف و شهود ياد مي كنند. خوابهاي صادقه نيز در حقيقت نوعي كشف و شهود ضعيف تلقّي مي شوند.
امّا در معرفت حصولي(مفهومي)، ما خود معلوم را مستقيماً ادراك نمي كنيم، بلكه آن را به واسطه ي مفهوم ذهني اش ادراك مي كنيم. خود اين مفهوم نيز از راههاي مختلف در ذهن ما ايجاد مي شوند. گاه آن را عقل توليد مي كند، گاه قوّه ي واهمه و گاه قوّه ي خيال. لكن بسياري از توليدات اين سه قوّه، محتاج موادّ اوّليّه اي هستند كه بايد حواسّ پنجگانه آنها را فراهم سازند. لذا معرفتهاي حصولي را به چهار گونه تقسيم مي كنند: معرفت حسّي، معرفت خيالي، معرفت وهمي، معرفت عقلي. دقّت شود كه هر سه قوّه ي عقل و وهم و خيال، قدرت استدلال هم دارند. لذا هر استدلالي كار عقل نيست. 2ـ نسبت تقيّه و مصلحت
تقيه: اگر كسي اعتقادي حقّ داشته باشد و علني نمودن آن اعتقاد برايش خطرات جدّي به همراه داشته باشد، به حكم عقل و شرع بر او واجب مي شود كه آن اعتقاد خود را علني نسازد. البته تقيّه در هر جايي جايز نيست؛ تقيّه آنجا جايز است كه ظاهر نساختن حقّ، موجب ضرر جدّي به اصل حقّ نشود. مثلاً اگر ببينيم كه تقيّه ي ما موجب نابودي اسلام در يك منطقه يا جهان مي شود، و از طرفي، با كشته شدن ما اسلام از نابودي نجات مي يابد، در اينجا استقبال از شهادت واجب است. امّا اگر ببينيم كه كشته شدن ما هيچ اثري در اين امر ندارد، تقيّه همچنان واجب خواهد بود. بر همين اساس است كه امام حسين(ع) تقيّه نمي كند. چون مي ديديد كه اگر با شهادت خود، يزيد را رسوا نسازد، او تمام اسلام را نابود خواهد ساخت.
مصلحت: اگر مسلمان بين دو يا چند امر قرار گيرد، بايد ملاحظه كند كه كداميك بيشتر به حقّ نزديكتر و براي حقّ، سودمندتر است، و همان را انجام دهد. مثلاً شخص مسلمان مي بيند كه اگر بخواهد مطلبي راست را بيان كند، نزاعي بين دو يا چند مسلمان ايجاد مي شود؛ پس آن مطلب راست را مخفي مي كند و يا در صورت لزوم عكس آن را بيان مي كند. در چنين مواردي، فرد در واقع بين اظهار حقّ و اخفاي حقّ قرار گرفته و مي بيند كه اگر حقّ را اظهار كند، حقّ بزرگتري از بين مي رود. لذا حقّ كوچكتر را فداي حقّ بزرگتر مي كند.
پس تقيّه در واقع خودش نوعي مراعات مصلحت است. از يك طرف، حفظ جان و مال و آبروي خود و ديگران واجب است، و از طرف ديگر اظهار اعتقاد درست هم خوب است؛ لكن جايي كه لزوم اظهار اعتقاد درست، از لزوم حفظ جان و مال و آبروي مومن برتر نشده مصلحت در حفظ جان و مال و آبروي مومن است.
توضيح بيشتر:
مصلحت : از مصاديق قاعده اهم و مهم است وقاعده قاعده اهم و مهم اين است: چشم پوشي از مهم به خاطر اهم .
مصلحت مطرح در فقه اسلامي را شخص بما هو شخص تشخيص نمي دهد بلكه مصلحت را خود دين مشخّص مي نمايد. لذا شخص بايد با رجوع به دين ، مصلحت را تشخيص دهد نه مستقلّ از دين. در مباحث فقهي ، منظور از مصلحت ، مصلحت حقيقي است نه مصلحت پنداري يك شخص ، كه چه بسا مفسده را مصلحت تشخيص مي دهد. لذا در اين مباحث ، مصلحت معيارمند، مدّ نظر است نه هر چيزي كه مردم آن را مصلحت بپندارند.
مصلحت انديشي يعني صلاح حقيقي فرد يا اجتماع را در نظر گرفتن ؛ كه نتيجه ي آن، گاه به صورت آسان گيري و گاه به صورت سختگيري است.
تقيه در لغت: تقيه، مصدر باب «اتقي يتقي» به معناي صيانت، خودنگهداري و محافظت از خويش است. فيروز آبادي (متوفاي817هـ) ميگويد: اتقيت الشيء، وتقيته أتقيه...حذرته. از چيزي تقيه كردم يعني «از آن خود را حفظ كردم». (الفيروزآبادي، محمد بن يعقوب (متوفاي: 817 هـ)،
از مجموع كلمات اهل لغت استفاده ميشود كه معناي لغوي تقيه؛ صيانت، حفاظت و نگهداري چيزي از ضرر، آزار و اذيت مورد ديگر است و اين همان معناي اصطلاحي تقيه نزد شيعه است كه در ذيل خواهد آمد.
علما و فقهاي شيعه در تعريف تقيه، عبارات متفاوتي دارند؛ اما از نظر مضمون تقريباً همه به يك مطلب اشاره دارند. شيخ مفيد رضوان الله تعالي عليه (متوفاي413هـ) در تعريف تقيه ميگويد: تقيه مخفي كردن حق و مخفي نگاه داشتن اعتقاد به حق است؛ و پرده پوشي از مخالفان؛ و اينكه در مقابل ايشان كاري را كه به دين يا دنياي تو ضرر ميرساند انجام ندهي. وجوب تقيه زماني است كه بداني يا گمان قوي داشته باشي كه به تو ضرري برسد؛ اما اگر چنين احتمالي نباشد، تقيه واجب نيست.)فرق معرفت با درك؟
معرفت محصول درك است؛ و درك آن ساز و كاري است كه قوّه ي عقل و وهم و خيال و حسّ به كار مي گيرند تا معرفتي حاصل آيد. مثلاً ديدن يا شنيدن درك حسّ است، و تعقّل، درك عقل، و تخيّل، درك خيال. امّا آنچه از حسّ نمودن و تعقّل كردن و تخيّل نمودن براي ما حاصل مي شود، آن را معرفت گوييم. لذا درك، راه وصول به معرفت است. پس تا درك نباشد، معرفتي هم حاصل نمي شود. واژه ي درك حتّي در علم حضوري نيز كابرد دارد. مثلاً مي گوييم: من شادي خود را درك مي كنم؛ يعني ساز و كاري در وجود من به جريان مي افتد كه موجب مي شود من به شادي خودم معرفت پيدا كنم.
صاحب محتوی:
پرسمان دانشجویی
زبان :
فارسی
منبع اصلی :
http://www.maaref.porsemani.ir//content/%D8%AA%D9%82%D9%8A%D9%87-%D9%88-%D9%85%D8%B5%D9%84%D8%AD%D8%AA
جنس منبع:
متن
پایگاه :
پایگاه پرسش و پاسخ های معارف سایت پرسمان
نوع منبع :
پرسش و پاسخ
مخاطب :
بزرگسال
خروجی ها :
Mods
Doblin core
Marc xml
MarcIran xml
مشخصات کامل فراداده
مشخصات کامل اثر
منابع مرتبط :
ثبت نظر
ارسال
×
درخواست مدرک
کاربر گرامی : برای در خواست مدرک ابتدا باید وارد سایت شوید
چنانچه قبلا عضو سایت شدهاید
ورود به سایت
در غیر اینصورت
عضویت در سایت
را انتخاب نمایید
ورود به سایت
عضویت در سایت